به گزارش خبرنگار مهر، شهر بوشهر در سال گذشته به عنوان پایتخت کتاب انتخاب شد؛ سومین شهر بعد از اهواز و نیشابور که پیشتر این عنوان را کسب کرده بودند. بخش‌هایی از این طرح از پایتخت جهانی کتاب الگوبرداری شده است اما به گفته طراحان اولیه، از نظر ساختار اجرایی همخوانی‌های زیادی با شرایط فعالیت فرهنگی در ایران پیدا کرده است.
عنوان پایتخت کتاب جهان از سال ۲۰۰۱ میلادی به این‌سو هر ساله از سوی سازمان یونسکو به شهری داده می‌شود که در جهت تقویت جایگاه کتاب و خواندن آن کوشش شایانی کرده باشد. هدف یونسکو این است تا از این طریق در آن سال به اجرای برنامه‌های فرهنگی مرتبط با کتاب بپردازد و از این راه شوق مطالعه را در مردم ایجاد کند. این انتخاب هیچ جایزه مالی را برای برگزیده آن دربر ندارد؛ بلکه تصدیق بهترین برنامه اختصاص داده‌شده به کتاب و کتابخوانی است.
مهم‌ترین دلیلی که برای اجرای این برنامه ارائه می‌شود، ایجاد هماهنگی و همکاری میان نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی فعال در شهرهای کوچک بر سر اجرای فعالیت‌های مرتبط با کتاب است. طراحان و مجریان این طرح بر این باورند با چنین طرح‌هایی می‌توان به افزایش سرانه مطالعه در بین شهروندان کمک کرد. همچنین این توجیه ارائه می‌شود که طرح انتخاب پایتخت کتاب ایران اولین تجربه ملی برای کشورمان در این زمینه به شمار می‌رود و این تجربه موجب می‌شود به مرور زمان به معیارهای جهانی انتخاب پایتخت کتاب نزدیک شوند. مسئولان این طرح می‌گویند معیارهای آنان بیشتر به صورت ملی و براساس ساختارها و ظرفیت‌های بومی تعریف شده است.
طرح انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران اهداف زیربنایی دیگری را هم مدنظر دارد که همین اهداف ملاک انتخاب پایتخت کتاب ایران هم قرارگرفته است: افزایش همکاری‌ها و مشارکت نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی در حوزه کتاب، جذب سرمایه‌های موجود در بخش خصوصی، فرهنگی‌تر کردن فضای بخش‌های مختلف صنعتی، اقتصادی و… کشور، ترویج غیرمستقیم آینده‌نگری و برنامه‌ریزی در حوزه فرهنگ، حمایت از ایده‌های نو و ابتکاری در حوزه کتاب، تمرکززدایی از برنامه‌های حوزه فرهنگ و تقویت عدالت فرهنگی، ترویج کتابخوانی، طراحی برنامه‌های جذاب و مردم‌پسند در حوزه کتاب و ارتقای جایگاه مدیران فرهنگی در شهرستان‌ها، از آن جمله است.
بر اساس نظر هیات داوران «طرح انتخاب پایتخت کتاب ایران»، این عنوان به بهترین برنامه برای ترویج کتابخوانی در راستای آنچه «توسعه فرهنگی و ترویج کتابخوانی از طریق حمایت از برنامه‌ها و پیشنهادهای نو و ابتکاری، اثربخش و پایدار» نامیده شده، داده می‌شود. این طرح، با مشارکت برخی از نهادهای دولتی و غیردولتی ازجمله سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و دیگر نهادها و سازمان‌های فعال و علاقمند در این زمینه اجرا می‌شود.
در سالی که سپری شد، بوشهر سومین پایتخت کتاب ایران - که برنامه‌هایش را برای پایتختی کتاب ایران می‌توانید اینجا مشاهده کنید - فعالیت‌های متعدد و متنوعی در حوزه ترویج کتاب اجرا کرده است؛ به گفته مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر، طرح‌های نوآورانه‌ای که شامل قشرهای مختلف و گروه‌های سنی گوناگون شده و توانسته علاقمندی به کتاب و کتابخوانی را در این استان به طور قابل توجهی افزایش دهد، از آن جمله بوده است.
«حمیده ماحوزی» در این باره به خبرنگار مهر گفت: از این اقدامات موثر و نوآورانه در راستای گسترش کتابخوانی می‌توان به موارد زیادی اشاره کرد؛ طرح‌هایی با نام‌های کتاب آزادی، کتاب شفا، سرباز دانش، کتاب گردان، کتاب دوست‌ها، زنگ کتاب، بامداد کتاب، میلاد با کتاب، دوشنبه‌های قصه، تالار کتاب، خوان کتاب (ایستگاه کتاب)، کتاب آینده، کتاب در شهر، سیمای کتاب، کمپ کتابخوانی، کتاب در گذر تاریخ، کاروان کتاب، روبوکتاب و...
وی افزود: اما در کنار این طرح‌ها، اقدام جدیدی هم قرار است در بوشهر به عنوان پایتخت کتاب اتفاق بیفتد؛ طرحی به نام «پرواز کتاب». در نشستی که هفته گذشته با مدیر کل فرودگاه‌های بوشهر داشتیم، توافقی برای اجرای دو طرح به نام‌های پرواز کتاب و ایستگاه کتاب، حاصل شد. پرواز کتاب، شامل این است که در کنار بروشورهای اطلاعاتی که در هواپیما در اختیار مسافران قرار می‌گیرد، کتاب‌هایی هم وجود داشته باشد که آنها بتوانند در طول مسیر، از این فرصت برای مطالعه استفاده کنند. طرح ایستگاه کتاب هم به منظور افزایش سرانه مطالعه در نظر گرفته شده و بنا بر آن، قرار است ایستگاه‌هایی در فرودگاه بوشهر در نظر گرفته شود که مسافرانی که منتظر پرواز هستند، از این کتاب‌ها بهره‌مند شوند.
ماحوزی، همچنین توضیح داد: در نظر داریم طرح «پرواز کتاب» را در سطح ملی انجام دهیم و البته فعلاً آن را با فرودگاه و پروازهای بوشهر شروع می‌کنیم. این طرح تا دو هفته آینده شروع می‌شود و از آنجا که این هواپیماها در شهرهای مختلف کشور به پرواز درمی‌آیند، رفته رفته تسری بیشتری پیدا می‌کند و از ادارات فرهنگ سایر استان‌ها هم دعوت می‌کنیم در این طرح همکاری کنند تا پرواز کتاب، با سرعت و کیفیت بیشتری به تمام پروازها وارد شود.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر گفت: بوشهر به عنوان پایتخت کتاب، فعالیت‌های گسترده و مستمری در طول سال داشته که بعضی از آنها به دلیل گرمای هوا در فضای بسته و داخل سالن‌ها انجام شده، اما حالا با شروع فصل پاییز و زمستان و قرار گرفتن در شش ماهه دوم سال، در کنار آن طرح‌ها، اقداماتی را هم در راستای ترویج کتابخوانی در سطح شهر خواهیم داشت؛ به عنوان مثال مینی‌بوسی که در قالب کاروان کتابخوانی و قصه‌گویی در مناطق مختلف به راه خواهد افتاد.
وی با بیان اینکه فعالیت‌های این استان به این منجر شده که سطح کتابخوانی در استان مخصوصاً بین کودکان و نوجوانان افزایش یابد، به عنوان نمونه درباره بعضی از این طرح‌ها توضیح داد: «میلاد با کتاب» اقدامی است که طی آن برای نوزادان تازه متولدشده، با کمک کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، کتاب در نظر گرفته می‌شود، «کتاب آزادی» هم طرحی است که در ابتدا «کتاب سلول» نام داشت و طی تفاهمنامه‌ای با دادگستری، کتاب‌هایی را برای مطالعه زندانیان فرستادیم و قرار شد اگر هر زندانی تعداد زیادی کتاب امانت بگیرد و بخواند و در رفتارهای او تغییری احساس شود، با تخفیف مجازات مواجه شود که این اتفاق افتاد؛ در بند نسوان، تعدادی از زنان زندانی توانستند با مطالعه کتاب تخفیف مجازات بگیرند و از زندان آزاد شوند و نام این طرح را به «کتاب آزادی» تغییر دادیم.
ماحوزی ضمن بیان اینکه ما همچنین در اجرای «کتاب شفا» کتاب‌هایی را به بیمارستان کودکان بردیم که اوقات تلخ بیماری برای این کودکان و خانواده‌هایشان با مطالعه کتاب کمی راحت‌تر سپری شود، به کم و کیف فعالیت باشگاه‌های کتابخوانی در بوشهر هم اشاره کرد و گفت: ما حدود ۲۰۰۰ باشگاه کتابخوانی داریم که در آنها ۲۰ هزار دانش‌آموز فعال و کتابخوان عضو هستند. در عین حال در جشنواره مشاعره رضوی که قرار است به زودی برگزار شود، بخش‌هایی از کتاب‌ها به آثاری تعلق دارد که دانش‌آموزان دبستانی در باشگاه‌های کتابخوانی نوشته‌اند و درواقع حدود ۵۰ کودک نویسنده در این باشگاه‌ها پرورش یافته‌اند.
ماحوزی در پایان با اشاره به تلاش‌های انجام گرفته برای انتخاب بوشهر به عنوان پایتخت کتاب و مثمرثمر بودن این فعالیت‌ها برای مردم استان، تاکید کرد: به طور مشخص سطح مطالعه در استان افزایش پیدا کرده و در تلاش هستیم با کمک فعالان حوزه کتاب و فرهنگیان و مردم عزیز استان بوشهر، تلاش‌ها برای ترویج و توسعه کتابخوانی را همچنان در شهرهای مختلف استان بدون وقفه و با جدیت انجام دهیم.