خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ: ارتش رژیم بعثی عراق بر پایه حمایت‌های دیگر کشورها، در طول دوران جنگ تحمیلی از توانمندی نظامی درخور توجهی برخوردار بود. ارتش عراق در آغاز جنگ در قالب ۳ سپاه مکانیزه و با استعداد ۱۲ لشکر شامل ۵ لشکر پیاده، ۵ لشکر زرهی و ۲ لشکر مکانیزه و همچنین ۱۵ تیپ مستقل شامل ۱۰ تیپ پیاده، یک تیپ زرهی، یک تیپ مکانیزه و ۳ تیپ نیروی مخصوص برای آغاز جنگ آماده شد.
کارشناسان توان نیروی هوایی عراق را پیش از شروع جنگ شامل ۳۳۹ فروند هواپیما از انواع توپولوف ۲۲، میگ ۲۳، سوخوی ۷، میگ ۲۱، سوخوی ۲۰ و همچنین ۱۳۳ فروند هلیکوپتر و ۵۶ فروند هواپیمای ترابری عنوان می‌کنند. بی تردید جمع کردن چنین استعداد و توانی در مرزهای شرقی عراق یک اتفاق نبود و نیروی خود را از زمین، هوا و دریا به طور همزمان برای یک جنگ همه جانبه و یک سویه آغاز کرده بود.
پدافند هوایی ایران چگونه جانانه مقابل دشمن ایستادگی کرد
نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با خلاقیت و نوآوری فرماندهانی چون تیمسار شهید ستاری، ضمن این‌که توانست تهاجم نیروهای بعثی از آسمان را ناکام بگذارد، و در نهایت حراست و حفاظت از عرصه هوایی و نقاط حساس کشور را محقق کند. همت فرماندهان، خلبانان، و متخصصان از یک سو و ویژگی‌های نیروی هوایی مانند سرعت، برد زیاد، قدرت آتش و واکنش سریع با برخورداری از تجهیزات پیشرفته هوائی که باید مقابله با هر گونه تهدید درونمرزی یا برون‌مرزی، زمینه این کار مهم را فراهم کرد.
علاوه بر این که نیروی هوایی به عنوان پیشانی حفاظت از نظام نوپای اسلامی بر روی مواضع و مراکز تجمع ضدانقلاب ظاهر شد و در مقاطع حساس پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام ضد انقلاب را که مانع از فرار ضد انقلاب شد، مضمن مبارزه با با گروهکهای تجزیه طلب و وابسته، در مقابل تجاوز همه‌جانبه ی دشمن بعثی نیز از پای نایستاد و علیرغم بمباران پایگاه‌های هوایی کارش را با جدیت ادامه داد.
«عملیات‌های هوایی نهاجا»، حتی قبل از آغاز تجاوز با انجام برخی از ماموریتهای شناسایی، گشت‌زنی و آماده باش و بمباران محدود هوایی شروع شده بود. پدافندهوایی از همان روزهای آغازین جنگ، اقدام به گسترش جنگ افزارهای پدافند زمین به هوا و رادارهای خود به مناطق حساس و حیاتی و اقتصادی کشور که مورد هجوم همه جانبه دشمن واقع شده بود،
به تدریج با ادامه جنگ و قدرت گرفتن نیروی هوایی دشمن، ادامه فعالیت خود را گسترش داده به طوری که تا خاتمه جنگ دفاع هوایی بیش از ۲۳۵ نقطه از نقاط حساس و حیاتی کشور را تأمین می‌کرد. علاوه بر آن در هنگام انجام عملیات آفندی ارتش و سپاه، پشتیبانی پدافندهوایی کلیه عملیات را به طور مستقیم از طریق گسترش جنگ افزارهای زمین به هوا و ایستگاه‌های رادار در مناطق عملیاتی و غیرمستقیم از طریق هدایت و کنترل هواپیمای طرح پدافندی عهده‌دار بوده که نقش ارزنده این اقدامات به خوبی در عملیات‌های مهم فتح المبین، بیت‌المقدس، محرم، والفجر ۳، کربلای ۴، کربلای ۵ و مرصاد نمایان است.
ابتکارهای راهبردی شهید ستاری
شهید ستاری و همرزمانش در پدافند هوایی ارتش، نقشی راهبردی در هدایت عملیات هوایی علیه دشمن، کشف و آشکار کردن تحرکات دشمن و برملا ساختن تدابیر دشمن در چگونگی هدایت نیروهایش با انجام روش‌های دفاع و حملات هوایی صحیح ایفا کردند.
اما یکی از کارهای اثرگذار و مهم دیگر پدافند هوایی، استقرار و گسترش تجهیزات پدافندی در مناطق عملیاتی و دفاع در عمق برای حمایت از نیروهای سطحی، آسیب رساندن به دشمن، گرفتن ابتکار عمل از دشمن و کاهش توان ماشین جنگی هوایی دشمن برای حمایت از شهرها و مراکز جمعیتی و سیاسی کشور بود.
حمایت و دفاع از منابع اقتصادی و شریان‌های حیاتی کشور که شامل گسترش در منابع اقتصادی، نفتی، جزایر، سکوها و حمایت از کاروانهای کشتیهای نفتی و تجاری بود با اعلام خطر و خبر حملات هوایی به تمام نقاط کشور و انجام و هدایت پدافند در سراسر کشور انجام شد.
پدافند هوایی با استقرار در ۲۳۵ نقطه حیاتی کشور، تلاش کرد گسترش عملیاتی در عمق کشور به گونه‌ای که تمامی کشور از نظر پوشش راداری و بخشی قابل توجه از از مناطق کشور تحت گسترش تجهیزات زمین پایه و هوا پایه قرار گرفت.
شهید ستاری در کنار دیگر فعالان عرصه هوایی دست به ابتکارات و نوآوری‌های مختلفی در سالهای دفاع مقدس دست زدند. قرار دادن سامانه‌های ارتفاع پست نظیر توپ ۲۳ میلی‌متری در بیرونی‌ترین رینگ دفاع هوایی برای جلوگیری پرواز در ارتفاع پایین هواپیماهای دشمن و قرار گرفتن این هواپیماهادر دید راداری از جمله این ابتکارها بود.
انهدام موشکهای رها شده از هواپیماها و هلی‌کوپترهای عراقی: یکی از ابتکارات جالب کارکنان پدافند هوایی جمهوری اسلامی ایران در طول جنگ بود که بر اثر مهارت و سطح آموزش بالای آنها حاصل شده بود.
اما در کنار انهدام موشکهای رها شده از هواپیماها و هلی کوپترهای عراقی به سمت مناطق و نقاط آسیب‌پذیر، استفاده بهینه از شبکه دیده‌بان بصری یکی دیگر از این کارها به شمار می رود.
اگر چه سابقه استفاده از دیده‌بان‌های بصری به منظور پوشاندن خلاء دید راداری در مناطق مختلف به سال‌ها قبل از جنگ ایران و عراق برمیگردد اما ابتکار شهید ستاری در ساماندهی شبکه دیده بانی و استفاده حداکثری از توان دیده بانان بصری، نکته ای جالب توجه است که ثمرات ارزشمندی از خود به جا گذاشت.
سبک‌سازی سامانه‌های پدافند هوایی
از ابتکارات جالب شهید ستاری در عملیات والفجر ۸ (عملیات فاو) سبک سازی سامانه‌های پدافند هوایی به منظور افزایش سرعت استفاده از سامانه و افزایش چالاکی و قابلیت جابجایی سامانه پدافند هوایی بود. این ابتکار منجر به افزایش کارآرایی و بهره وری سامانه‌های پدافند هوایی از شد به گونه ای که در عملیات فوق بیش از ۷۰ فروند هواپیماهای جنگنده و ۱۰ فروند هلیکوپتر توسط دلیرمردان پدافند هوایی ساقط شد.
امیرسرلشگر منصور ستاری در ۱۵ دی ۱۳۷۳ در سانحه سقوط هواپیما در نزدیکی فرودگاه اصفهان به همراه تعدادی از افسران بلندپایه نیروی هوایی و همرزمان اش به درجه رفیع شهادت نائل آمد.