خبرگزاری مهر - گروه استان ها: کارگاه‌های سواد رسانه‌ای در طول سال بخش اعظمی از فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی را در سطح استان سمنان فرامی‌گیرند کارگاه‌هایی که معمولاً توسط نهادهایی مانند سازمان تبلیغات اسلامی و یا آموزش‌وپرورش با حضور دانش‌آموزان و جوانان شکل می‌گیرند و معمولاً درباره مخاطرات موجود در فضاهای مجازی برایشان صحبت می‌شود، اما تا چه اندازه این نشست‌ها مفید بوده‌اند؟ تا چه اندازه برگزاری چنین رویدادهایی توانسته جوانان ما را بیمه کند؟
یکی از مواردی که در سطح استان سمنان همیشه مطرح بوده این است که ما در برگزاری نشست‌ها و حضور کارشناسان امر در هر مقوله‌ای با مشکل خاصی روبرو نیستیم، استان سمنان دارای روحانیان خوب، کارشناسان متعدد، حوزه‌های علمیه فراوان، معلمان باسواد و ... است اما به نظر می‌رسد در شناخت جامعه هدفمان برای آموزش‌های تخصصی باید دقت بیشتری به خرج داد.
همچنین باید در نظر داشت که آموزش فضای مجازی این روزها به دلایل مختلف دشوار شده است، نخست آنکه فنّاوری به‌سرعت در حال تغییر است و وقتی ما یک کارشناس را برای آموزش مبحثی در فضای مجازی آموزش می‌دهیم تا زمانی که وی بخواهد به کار تدریس مشغول شود، آن مبحث به‌کلی تغییر کرده و دوم اینکه عمدتاً مدرسان گفتمان‌های فضای مجازی اختلاف سنی بادانش آموزان دارند که این باعث شده دانش آموزان آن‌ها را با نگاهی سنتی نگاه کنند و همواره با خود بگویند این نسل از فضای مجازی چیزی نمی‌داند لذا کار در حوزه فضای مجازی چالش‌های فراوانی دارد.
در حوزه فضای مجازی کار دشوار است و یکی از نهادهایی که به جد در راستای رفع این دو معضل یعنی مخاطب شناسی و دیگر کاربردی ساختن مفاهیم فعالیت‌های خوبی دارد، اداره کل تبلیغات اسلامی استان سمنان است، این نهاد در طول سال برنامه‌های مختلفی را برای مقابله با هجمه فرهنگی دشمنان اسلام که رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها با تعابیر مختلف از آن به عناوین متفاوت یادکردند، برگزار می‌کند لذا می‌توان گفت حجت‌الاسلام علی شکری مدیرکل تبلیغات اسلامی استان سمنان شاید بهترین شخصی باشد که بتواند درباره چالش‌های پیش روی آموزش در حوزه فضای مجازی سخن بگوید، با وی به گفتگو نشستیم.
*شما در طول سال کارگاه‌های فراوانی را برگزار می‌کند ابتدا بگوئید ضرورت این امر چیست؟
امروز باید به جوان انقلابی، سواد رسانه‌ای را به‌مثابه سپری در برابر هجمه فرهنگی دشمنان آموخت این امر رسالت سازمان‌های فرهنگی، فعالان این حوزه، روحانیان، اندیشمندان، دانشگاهیان، صاحبان فکر و اندیشه است که در حوزه علم رسانه و شیوه‌های استفاده از آن برنامه‌ریزی کنند، جمعیت جوان امروز ایران اسلامی که آتیه ساز این کشور هستند، نیازمند نشان دادن راهی درست در مسیر استفاده از فضای مجازی هستند تا به تعبیر مقام معظم رهبری، دچار شبیخون فرهنگی نشویم.
امام خمینی(ره) در صحیفه سجادیه مطلبی دارند که مایلم در پاسخ به این سؤال شما آن را بیان کنم، ایشان می‌فرمودند «تمام این رسانه‌ها باید مربیان جامعه باشند. از اول همان‌ها که درست شد، برای تربیت درست شد. فرض کنید که برای تربیت درست نکرده‌اند اما این آلات تربیت است. روزنامه و مجله باید مربی باشد برای آن‌هایی که روزنامه خوانند. سینما باید مربی باشد برای آن‌ها که در سینما وارد می‌شوند. تئاتر هم همین‌طور و تلویزیون و رادیو هم از همه بالاتر این‌ها باید یک دارالتبلیغ، یک دستگاه سازنده باشد که به‌وسیله این‌ها یک مملکت، افرادش یک افراد امین صالح، یک افراد ملی اسلامی بشود».
همچنین به یاد دارم که مقام معظم رهبری تعبیری را نزد علما و روحانیان به کاربردند که «امروز شما ببینید وسایل تبلیغ در دنیا چقدر متنوع شده. این‌طرف دنیا یک نفر جوان پای یک دستگاه کوچک می‌نشیند و افکار، تصورات، تخیلات، پیشنهادهای فکری و پیشنهادهای عملی را از سوی هر فردی از آن‌طرف دنیا دریافت می‌کند. میدان افکار مردم و مؤمنان، عرصه تفکرات گوناگون است. امروز ما در یک میدان جنگ و کارزار حقیقیِ فکری قراردادیم. این کارزار فکری به‌هیچ‌وجه به زیان ما نیست، به سود ما نیز هست. اگر وارد این میدان شویم و آنچه را که نیازم است، از مهمات تفکر اسلامی و انبارهای معارف الهی و اسلامی، بیرون بکشیم و صرف کنیم، قطعاً برد با ما است، لیکن مسئله این است که ما باید این کار را کنیم.»
*مخاطبان شما چه گروه‌هایی هستند؟
گروه‌های هدف سازمان تبلیغات اسلامی عمدتاً به‌جز دانش آموزان که با تفاهم‌نامه‌هایی میان این اداره کل و آموزش‌وپرورش در طول سال و همچنین در تابستان آموزش داده می‌شوند، بیشتر اعضاء هیئات مذهبی، جمعیت بانوان فرهیخته، مداحان، مسئولان مؤسسات قرآنی، کانون‌های فرهنگی تبلیغی، انجمن‌های اسلامی، روحانیان مستقر، اساتید گفتمان‌های دینی و کارشناسان و مدیران فرهنگی استان سمنان هستند که با شیوه کارگاه حضوری همراه با نمایش فیلم، تصویر، اسلاید و صوت به همت معاونت امور فرهنگی و تبلیغ اداره کل برگزار می‌شوند.
انجام مطالعات و بررسی‌های کاربردی در خصوص مسائل و نیازهای دینی و تبلیغی جامعه اسلامی و طراحی شیوه‌های تبلیغی نوین، فراگیر، غیرمستقیم و اثربخش و نیز احیاء روش‌های سنتی سازگار با موازین اسلامی و حذف یا اصلاح شیوه‌های سنتی نامتناسب باارزش‌های اسلامی که در اساسنامه سازمان تبلیغات اسلامی نیز گنجانده‌شده یکی از مأموریت‌های ما است.
همچنین تحقیق و بررسی در خصوص شیوه‌ها و ترفندهای تبلیغاتی سوء و تهاجم فرهنگی علیه جامعه اسلامی و اتخاذ تدابیر لازم برای خنثی‌سازی و مقابله با آن‌ها و تنویر افکار عمومی طبق بند سوم وظایف سازمان در اساسنامه سازمان تبلیغات اسلامی در زمره اقدامات ما در این حوزه است.
* می‌دانیم که شما بر دو حوزه شامل سواد رسانه‌ای و تولید محتوا اقداماتی را در دستور کاردارید اما در حوزه سواد رسانه‌ای اهمیت موضوع در چیست؟
ذهن ما از طریق رسانه‌ها در معرض دریافت انبوهی از اطلاعات قرارداد، اطلاعاتی که دائماً تولید و بازتولید یا جایگزین اطلاعات قبلی ما می‌شود، در این شرایط اشباع رسانه‌ای، مخاطبی موفق خواهد بود که بتواند با آگاهی‌های ناشی از سواد رسانه، در رویارویی با پیام‌های متکثر و پیچیده رسانه‌ها، رابطه خود و رسانه‌ها را مدیریت و گزینشی صحیح و بهنگام از پیام‌های رسانه‌ای انجام دهد.
درواقع سواد رسانه مختص به فرد یا افراد خاصی نیست، بلکه مجموعه‌ای از مهارت‌ها است که هرکسی می‌تواند و لازم است آن‌ها را یاد گیرد همان‌طور که سواد داشتن نوعی توانمندی برای خواندن و نوشتن است، سواد رسانه‌ای هم داشتن توانایی‌هایی برای دستیابی، تحلیل، ارزیابی و خلق همه انواع پیام‌های رسانه‌ای است هدف اصلی ما ارتقاء توانمندی مخاطبان در شناخت، مواجهه و تعامل فعال با رسانه‌ها است.
برای رسیدن به این هدف برگزاری حداقل پنج دوره به تفکیک گروه‌های هدف سازمان تبلیغات اسلامی، آموزش مهارت‌های عمومی برای کار کردن با رسانه و یا تولید پیام‌های رسانه‌ای، آشنایی با مفاهیم و کارکرد سواد رسانه‌ای، آشنایی با انواع رسانه‌های متنوع و روش‌های عمومی تحلیل و ارزیابی پیام‌های رسانه‌ای، بررسی چالش‌ها و فرصت‌های عصر نوین رسانه‌ای و آمادگی بیشتر برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی را دنبال می‌کنیم.
*سرفصل‌های آموزشی شما در این باب چیست؟
ابتدا رسانه شناسی یعنی مزایا، معایب و قابلیت‌های هر یک از رسانه‌ها را شناختن، سپس اصول و مبانی سواد رسانه، فن‌های مواجهه صحیح با رسانه‌ها موسوم به رژیم مصرف رسانه‌ای و خطرات مواجه ناصحیح با رسانه‌ها، اصول و مبانی تولید پیام در رسانه‌ها و ... که اغلب به‌وسیله بررسی شیوه‌نامه در جلسه کارگروه تولید محتوای رسانه‌ای با رویکرد دینی و از طریق تصویب جزییات اجرایی طرح، تأمین اعتبار و تعیین بازه زمانی اجرای طرح، تعیین گروه مخاطبان طرح، گزینش و دعوت از اساتید و گروه اجرایی اجرا می‌شود.
همچنین انجام مقدمات اجرایی، اطلاع‌رسانی و فراخوان مخاطبان نیز در سازمان تبلیغات اسلامی صورت می‌گیرد برای مثال این نهاد تهیه متون آموزشی موردنیاز را پس از هماهنگی و تائید در کنار فعالیت‌هایی مانند اجرای کارگاه‌ها در دستور کار دارد.
*ارتقای سطح سواد رسانه‌ای در دیدگاه شما به چه پدیده‌ای منجر خواهد شد؟
ابتدا باید مقدمه‌ای را بیان کنم که نقل‌قولی از کتاب رسانه‌های جمعی از جیمز است، وی در این کتاب می‌گوید با انقلاب اطلاعات و ارتباطات، دیگر هیچ‌گونه تردیدی در شکل‌گیری دهکده جهانی وجود ندارد. موضوعی که در این زمان دارای اهمیت است، نحوه برخورد و استفاده ما از پیشرفت‌های پرشتاب و خیره‌کننده فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه‌ها و شئون مختلف زندگی است. رسانه‌ها اعم از تلویزیون، رادیو، اینترنت، ماهواره، روزنامه‌ها، مجله‌ها و ... به‌طور فزاینده‌ای، اطلاعات، سرگرمی‌ها، آگهی‌های مختلف را به افراد جامعه عرضه می‌کنند و نقشی مهم در شکل‌دهی به ارزش‌ها و نفوذ به فرهنگ، باورها، اعتقادات و دیدگاه‌ها دارند.
در عصر حاضر به‌منظور بقا در این شبکه اطلاعاتی که در سراسر محیط فرهنگی انسان ریشه دوانیده، حفظ استقلال فکری و اندیشه، بهره‌مندی از تفکر انتقادی، افزایش توانایی انتخاب و رویارویی با این فرایند پیچیده و فراگیر از طریق تکوین و تکامل سواد رسانه‌ای قابل حصول تلقی می‌شود.
پس باید گفت سطح سواد رسانه‌ای یک جامعه، مهمترین عاملی است که افراد را در مواجهه با رسانه‌ها در حالت انتخاب یا انفعال قرار می‌دهد. درک سواد رسانه‌ای موجب می‌شود که مخاطبان رسانه‌ها با توانایی درک پیام‌های رسانه‌ای، به تعبیر و تفسیر آن‌ها پرداخته و از وضعیت مصرف‌کننده منفعل به مصرف‌کننده هوشیار و انتقادی رسانه‌ها تبدیل‌شوند که این همان پدیده‌ای است که شما درباره آن پرسیدید.
*درباره اهمیت آموزش در آموزشگاه‌ها نیز بگوئید.
با توجه به اهمیت و ضرورت موضوع سواد رسانه‌ای و فراگیری این بحث در جوامع مختلف، نهادهای آموزشی، دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های مختلف و حتی مدارس نیز ملزم به آموزش اصل سواد رسانه‌ای هستند. نهادهای دینی، مدنی و صنفی که هر یک جمعی تخصصی را نمایندگی می‌کنند، نیز باید اعضای خود را تحت آموزش مستمر درزمینهٔ سواد رسانه‌ای قرار دهند تا با این روش و آموزش همگانی، به هدف ارتقای سطح سواد رسانه‌ای دست‌یافته و از آفت تحریف اخبار و عملیات روانی در امان مانند.
سازمان تبلیغات اسلامی نیز با رویکرد فوق و با توجه به در اختیار داشتن جامعه آماری بالا از شبکه‌های اجتماعی مردمی و ضریب تأثیر بالای این شبکه‌ها در جریان سازی فرهنگی، آموزش بحث سواد رسانه ویژه گروه‌های هدف و مخاطبان شبکه‌های مردمی را در سال۹۶مورد تأکید خود قرار داده و در قالب برگزاری «کارگاه ارتقاء سطح سواد رسانه‌ای» در تمامی ادارات تبلیغات اسلامی سطح استان در این موضوع ورود پیدا خواهد کرد.