خبرگزاری مهر- گروه استانها: «محرومیت» کلمه‌ای که برای تفسیر آن کافی است سری به روستاهای شرقی‌ترین استان کشور یعنی استان خراسان جنوبی بزنید.
روستاهایی که کورسوی چراغ خانه‌های روستا یکی پس از دیگری در حال خاموشی است. اینجا دیگر در روستا خبر از سر سبزی نیست. بیشتر به بیابان می‌ماند. هیچ‌چیز جذابی برای ماندن ندارند. تنها چیزی که به چشم می‌آید، خاک است و خاک است و خاک...
گویا از اول اینجا زندگی جریان نداشته است، خانه‌های خشت و گلی به مخروبه می‌مانند. خانه‌ها یا نیمه تخریبی هستند یا خالی از آدمیزاد.
محرومیت برای روستائیان اکثر مناطق خراسان جنوبی با زندگی‌شان عجین شده و سال‌هاست طعم محرومیت را می‌چشند، سهمشان از امکانات رفاهی اندک است اما مشکلاتشان بسیار...
اینجا فقر یکه‌تاز میدان است
سلام و خوشامدگویی که تمام می‌شود، صدای اهالی به گوش می‌رسد. یک از بی‌آبی گلایه‌مند است و دیگری از نبود امکانات رفاهی. یکی از مشکلات زندگی‌اش می‌گوید و دیگری از نابود شدن اراضی کشاورزی و دامداری‌اش.
به‌خوبی می‌توان محرومیت را در نوع لباس‌ها، پاهای برهنه کودکان و یا حتی دستان ترک‌خورده‌ای یافت که به‌سختی ظرف آب را برای مصرف به خانه حمل می‌کنند
«چاه عباس»، روستایی در ۲۳۰ کیلومتری مرکز خراسان جنوبی و در نزدیکی شهرستان نهبندان که تا مرز نیز ۴۰ کیلومتر فاصله دارد.
فقر در کوچه‌ها و حتی بام خانه‌ها بیداد می‌کند. به‌خوبی می‌توان محرومیت را در نوع لباس‌ها، پاهای برهنه کودکان و یا حتی دستان ترک‌خورده‌ای یافت که به‌سختی ظرف آب را برای مصرف به خانه حمل می‌کنند.
تمام خانه‌ها با چهاردیواری گِلی بالا آماده که شاید با اندک لرزش و بارانی بر سر ساکنان، آوار شوند. اگرچه روزهای سرد پاییزی است اما اینجا آفتاب بر گونه‌ها سیلی می‌زند و اهل روستا برای مقابله با گرما، در مسیر باد قرار می‌گیرند. به‌راستی که تنها فقر یکه‌تاز میدان است.
هویتی که در فقر گم شد
از ظاهرشان پیداست که هیچ‌ندارند اما دلی به پهنای کویر دارند. خانمی مسن با دیدنمان لبخندی شیرین می‌زند. گویی سنگ صبورش را پیداکرده وهنوزهیچ نگفته‌ایم، شروع می‌کند: «مشکل من چشمانم است که بینایی زیادی نداشته و باید عمل کنم. اصلاً شناسنامه ندارم چون آن را گم کرده‌ام. نه یارانه دریافت می‌کنم و نه تحت پوشش کمیته امداد هستم. شناسنامه که نداشته باشی، هیچ‌چیز نداری. بارها برای گرفتن شناسنامه به نهبندان رفتم اما پاسخگو نیستند.»
«زینب خانی» نام دارد و گویا برای درمان چشمانش از دیگران درخواست کمک کرده است: «می‌گویم برای چشمانم کمک کنید، می‌گویند تو پیری و چشمانت به خاطر پیری کم بینا شده است.»
زینب که گویی هزینه درمان چشمانش دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است، می‌افزاید: «می‌خواهم پول جمع‌آوری کنم تا ۲۰ روز دیگر چشمانم عمل شود» و با خنده شیرینی می‌پرسد: «مشکلم را حل می‌کنی؟»
خبری از توجه دولت نیست
اصرار بانویی تقریباً ۶۰ ساله ما را به خانه‌اش می‌کشاند. اتاقی کوچک و محقر که به‌جز عکس رهبری و امام (ره)، هیچ تابلویی بر دیوارهای ترک‌خورده و سیاهش نصب نیست. نور از پنجره مربعی شکل قدیمی داخل خانه پهن شده است.
از مشکلاتش می‌پرسیم. چادرش را در برابر دوربین مرتب می‌کند و می‌گوید: «ما آب که نداریم خیلی اذیت هستیم. روستای ما خرابه است و هیچ درآمدی در آن نیست حتی پولی برای تهیه آجر ندارم که درب و پنجره را گِل و آجر کنم.
اشک‌هایش روانه می‌شود و می‌گوید: «شب تا صبح در تنهایی‌های خود سلامتی امام زمان (عج) و رهبر را می‌خواهم...»
اینجا مردم منتظرند که چتر یاری دولت بر سرشان افکنده شود...اما انگار خبری نیست که نیست...
تنها برای نگه‌داشتن کشور در روستا مانده‌ام
اگر از او بپرسی چرا باوجود این‌همه مشکلات، سال‌هاست که در روستا مانده‌ای و ترک دیار نکرده‌ای؟، باز هم با لبخند گرمش می‌گوید: «مرزنشین هستیم و برای نگه‌داشتن کشور از آنچه از دستمان برآید کوتاهی نمی‌کنیم. تنها تکه نانی می‌خورم، اما سرپا ایستاده‌ام و همین‌طور روزگار می‌گذرانم».
هنوز نیم ساعتی از حضورمان در چاه عباس نگذشته است. اما دنیایی از درد و مشکل کوله‌بارمان را پر کرده که حتی به دوش کشیدنش نیز دشوار است.
پسر بچه‌ای شش ساله که با که لباس های محلی چشم به رفتارمان دوخته است، دلت را گرفتار درد می‌کند. پاهای برهنه‌اش بر ریگ های کف کوچه بوسه می‌زند. آفتاب پشت پاهایش را سوزانده و رنگشان را به سیاه سوق داده است
بچه‌هایش از کودکی لباس زیبای محلی را بر تن داشته و لهجه اصیلشان را حفظ کرده‌اند. برخی از کمک مسئولان امیدی ندارند و برخی در مقابل دوربین تنها یک جمله می‌گویند: «چرا فیلم می‌گیرید؟ مسئولان برای این فیلم‌ها هم ارزش قائل نیستند و مشکلی از ما حل نمی‌شود.»
پسر بچه‌ای شش ساله با لباس های محلی چشم به رفتارمان دوخته است، دلت را گرفتار درد می‌کند. پاهای برهنه‌اش بر ریگ های کف کوچه بوسه می‌زند. آفتاب پشت پاهایش را سوزانده و رنگشان را به سیاه سوق داده است. تنها با لبخندی از سوی ما صمیمی شده و به‌واسطه عکسی که از او گرفته‌ایم، شادمانه بالا و پایین می‌پرد.
این‌ها تنها حکایت یکی از روستاهای خراسان جنوبی بود. بیش از ۸۰ درصد از روستاهای استان یا در این وضعیت قرار داشته و یا وضعیت بدتری بر آن‌ها حاکم است.
خشم روزگار بسیاری از مرزنشینان را به ستوه درآورده که باید بیش از این موردتوجه قرار گیرند. بر اساس آمارهایی که نمایندگان مردم این استان در مجلس ارائه می‌کنند ۲۶۰ کیلومتر از مرزهای استان در حال خالی شدن بوده و روستاها در وضعیت قرمز به سر می‌برند.
وضعیت روستاهای خراسان جنوبی اسف‌بار است
نماینده مردم بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس تاکنون در جلسات متعددی بر توجه بر روستاها تاکید کرده و اکنون نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر می‌گوید: وضعیت روستاها در خراسان جنوبی اسف‌بار است.
درخواست اولیه تمامی روستاها، آب است چراکه شرایط خشک‌سالی در برخی از روستاها به گونه‌ای بوده که هیچ درخت و کشتزاری در آن وجود ندارد
حجت‌الاسلام سید محمد باقر عبادی با بیان اینکه در دهگردشی هایی که می‌رویم ازهر ۲۰ روستا حداقل ۱۸ روستا از بی‌آبی رنج می‌برند، گفت: درخواست اولیه تمامی روستاها، آب است چراکه شرایط خشک‌سالی در برخی از روستاها به گونه‌ای بوده که هیچ درخت و کشتزاری در آن وجود ندارد.
وی با بیان اینکه بیش از ۵۰۰ روستای خراسان جنوبی با تانکر آب رسانی می‌شوند، اظهار کرد: روستانشینانی داریم که تنها با ۴۵ هزار تومان یارانه زندگی خود را می‌گذرانند.
وی با بیان اینکه روستاییان عامل اصلی امنیت حاکم بر خراسان جنوبی هستند، افزود: علی‌رغم خدمت والای روستاییان به‌خصوص در مرزها، به‌اندازه کافی از آن‌ها قدردانی نمی‌شود.
حجت‌الاسلام عبادی خواستار افزایش اعتبار آب رسانی به روستاها شد و افزود: مانند طرح های هادی و جاده‌ها، اعتبار کافی برای آب رسانی وجود ندارد.
وی با اشاره به اقدامات انجام‌شده برای رفع بی‌آبی در روستاها بیان کرد: طبق مصوبه مجلس که یک سال و نیم پیش به تصویب رسیده، دولت موظف است ظرف سه سال تمام روستاها را از نعمت آب آشامیدنی برخوردار کند.
متأسفانه دولت طرحی ضربتی برای نجات روستاییان ندارد
حجت‌الاسلام عبادی با بیان اینکه بسیاری از روستائیان این استان به دلیل کمبود آب دچار بیماری های پوستی شده‌اند، گفت: متأسفانه دولت برای رفع بی‌آبی طرحی ضربتی ندارد.
وی با بیان اینکه عمق فاجعه بالاتر از این است که هر سال بودجه‌ای برای آب رسانی بگذارند، تاکید کرد: دولت باید اعتباری مناسب تخصیص دهد تا ظرف یک سال تمام روستاها از نعمت آب شرب برخوردار شوند.
حجت‌الاسلام عبادی با بیان اینکه همچنین باید بودجه‌ای برای ظرفیت های آبخیزداری در نظر گرفته شود، افزود: باید آب حاصل از باران را در سدهایی جمع‌آوری و مهار کرد.
وی با تاکید بر اینکه باید ظرفیت های آبخیزداری استان استفاده شود تا آب چاه‌ها نیز بالا بیاید، گفت: همچنین باید برای روستاییانی که دچار بحران شده‌اند، شغلی جایگزین پیدا کنیم.
حجت‌الاسلام عبادی با بیان اینکه باید برای استفاده از صنایع‌دستی در روستاها فرهنگ‌سازی شود، اظهار کرد: تنها راه نجات روستائیان اجرای طرحی ضربتی است.
وی با بیان اینکه اگر روستاهای مرزی آسیب ببیند امنیت ملی در خطر می‌افتد، اظهار کرد: باید به روستاییان به خاطر ماندگاری‌شان پول بدهند، اقدامات برخی دستگاه‌ها مانند منابع طبیعی در روستاها دلسردی می‌آورد.
زنگ خطر خالی شدن ۲۶۰ کیلومتر از مرز
نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس در گفت و گو با خبرنگار مهر بیان کرد: اگر به روستاها توجه ویژه‌ای نشود آهنگ توسعه‌نیافتگی هر روز شدید تر می‌شود.
نظر افضلی با بیان اینکه اگر به مناطق مرزی توجه شود، امنیت مرز و کشور تضمین شده است، گفت: در حال حاضر روستاهای ما متولی ندارد تا به‌صورت همه‌جانبه به آن‌ها توجه شود.
وی بیان کرد: بر اساس آمار سرشماری سال گذشته، تنها در بخش نهبندان بیش از هفت هزار نفر از جمعیت طی چهار سال گذشته کم شده است.
افضلی با بیان اینکه به‌زودی ۲۶۰ کیلومتر از مرز مشترک با افغانستان خالی از سکنه می‌شود، بیان کرد: با خالی شدن مرز، راهی هموار و بدون سکنه تا مرکز کشور ایجاد خواهد شد که باید به‌جای تک‌تک مردم، نیروی نظامی استخدام شود.
وی با بیان اینکه ایجاد وزارت روستا برای رسیدگی به مشکلات ضروری است، گفت: روستاهای ما جریان اقتصادی نداشته و مسئولان باید به درد جانکاه آن‌ها برسند.
وضعیت روستاهای خراسان جنوبی قرمز است
افضلی با بیان اینکه روستاهای خراسان جنوبی در وضعیت قرمز قرار دارند، گفت: استمرار حیات خراسان جنوبی نیازمند اجرای طرح های اورژانسی است.
وی با بیان اینکه بیش از دو هزار قنات حوزه نهبندان و سربیشه دچار بحران شده است، گفت: مشکلات قنوات و آبخوان‌داری پشت آن‌ها نیاز به توجه ویژه و بودجه کلان دارد.
درصد جمعیت این حوزه زیر چتر نهادهای حمایتی بوده و اگر مسئولان با دقت زندگی مردم را بررسی کنند، این رقم تا ۶۰ درصد قابل‌افزایش است
افضلی بیان کرد: طبق بررسی صورت گرفته در منطقه نهبندان اگر بخواهیم به توسعه مطلوب برسیم نیاز به اعتبار دو هزار میلیارد تومانی است که این رقم در مقابل حیف‌ومیل بیت‌المال رقمی ناچیز است.
نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: ۳۰ درصد جمعیت این حوزه زیر چتر نهادهای حمایتی بوده و اگر مسئولان با دقت زندگی مردم را بررسی کنند، این رقم تا ۶۰ درصد قابل‌افزایش است.
چالش امنیتی در کمین خراسان جنوبی
سرپرست دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار مهر بیان کرد: در حال حاضر هزار و ۷۸۲ آبادی در خراسان جنوبی وجود دارد.
عالیه خواجوی با اشاره به مشکلات عمده روستاییان خراسان جنوبی بیان کرد: مشکل عمده و اساسی روستاییان کم آبی بوده که توان انجام هر اقدام اقتصادی را از استان گرفته است.
وی ادامه داد: اگر مشکل کم آبی روستاییان حل نشود، امنیت دچار چالش شده و خروج جمعیت از استان نیز افزایش خواهد یافت.
خواجوی بیان کرد: کمبود فضاهای آموزشی، ورزشی، کمبود امکانات و زیرساخت های بهداشتی و درمانی، مشکلات مربوط به راه‌های روستایی و همچنین عدم اشتغال پایدار و درآمد پائین روستائیان از دیگر مشکلات روستاییان بوده که باید موردتوجه قرار گیرد.
چندی پیش هم این مسئول در کارگروه تخصصی اشتغال استان بیان کرد: پروژه ارتقای تولید و توزیع اشتغال پایدار در دشت و مناطق روستایی با تاکید بر مشاغل خرد در مناطق محروم از برنامه‌های ستاد اقتصاد مقاومتی است.
سرپرست دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری خراسان جنوبی ادامه داد: این پروژه در بازه زمانی ۱۰ ساله از ۹۵ تا افق ۱۴۰۴ مشخص‌شده و برنامه‌ای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت را دنبال می‌کند.
وی بیان کرد: سهمیه خراسان جنوبی از این پروژه در سال جاری چهار هزار و ۴۷۷ شغل با اعتباری بالغ بر ۶۸ میلیارد و ۷۶۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان است.
۳۰ دهستان دارای ضریب محرومیت بالا هستند
مسئول سازمان بسیج سازندگی خراسان جنوبی هم در گفت و گو با خبرنگار مهر بیان کرد: خراسان جنوبی دارای ۶۳ دهستان بوده که از این تعداد بیش از ۳۰ دهستان سطح محرومیت هشت و یا ۹ دارند.
سایه محرومیت همچنان بر سر مردم سنگینی می‌کند اما انگار هنوز مسئولان به صرافت نیفتاده‌اند که روستاها و روستانشینان را دریابندمحمد زهرایی با اشاره به خشک‌سالی های پیاپی و تأثیر منفی آن بر روستاها بیان کرد: باید روستاها را موردتوجه قرار دهیم.
وی با بیان اینکه قرارگاه پیشرفت و آبادانی با تأکیدات رهبری مبنی بر محرومیت‌زدایی شکل گرفته است، گفت: شش دهستان خراسان جنوبی را تحت پوشش این قرارگاه قرار داده‌ایم.
زهرایی ادامه داد: شوسف و میغان در نهبندان، درح در سربیشه، قهستان در درمیان، پترگان در زیرکوه و منتظریه در طبس تحت پوشش این قرارگاه هستند اما محرومیت‌ها در این استان فراتر از این است و باید همه بسیج شوند.
اینجا مرز شرقی کشور در کنار یکی از ناامن‌ترین کشورهای منطقه یعنی افغانستان است، سایه محرومیت همچنان بر سر مردم سنگینی می‌کند اما انگار هنوز مسئولان به صرافت نیفتاده‌اند که روستاها و روستانشینان را دریابند.
اینجا داشتن حداقل‌ترین امکانات به آرزویی بزرگ تبدیل شده است؛ آرزوهای برآورده نشده‌ای که اگر چه عشق به کشور پای برخی از آنان را در روستا قرص کرده است اما دیگر کارد فقر به استخوان معیشت رسیده است مسئولان تا دیر نشده مردم این دیار را نه در شعار که در عمل دریابید.