سید محسن طباطبایی مزدآبادی کارشناس مسائل شهری در گفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سوال که آیا می توان دوچرخه را یک شیوه حمل و نقل درون شهری دانست گفت: حمل و نقل شهری یکی از پارامترهای اصلی و شاخص های مهم تعیین کننده توسعه پایدار شهری است و به عبارت دیگر برای درک و ارزیابی میزان پایداری یک شهر باید به سیستم حمل و نقل آن نظر کنیم.
وی با اشاره به اینکه دو چرخه را می توان پایدارترین وسیله حمل و نقل شهری نه تنها برای سفرهای کوتاه بلکه برای سفرهای متوسط نیز دانست، افزود: دوچرخه به محیط زیست آسیب نمی رساند، برای سلامتی فرد مفید است، هزینه بالایی ندارد و فضای بزرگی را به خود اختصاص نمی دهد و به طور کلی از نظر اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی پایدار است.
مدرس دانشگاه با تاکید بر اینکه انرژی که انسان برای طی ۴۰۰ کیلومتر با دوچرخه مصرف می کند تنها برابر با انرژی یک لیتر بنزین است، ادامه داد: انرژی لازم برای ساخت یکصد دستگاه دوچرخه اندازه یک ماشین است و در سفرهای کوتاه سرعت متوسط دوچرخه بیش از دیگر وسایل نقلیه است و در فضای لازم برای پارک یک خودرو می توان ۱۵ دستگاه دوچرخه جا داد.
این کارشناس شهری ادامه داد: با این حال تا چند دهه اخیر هیچگاه در هیج جای جهان جدی گرفته نمی شد و حتی به لحاظ قانونی هم وسیله حمل و نقل شهری به حساب آورده نمی شد اما طی دو دهه گذشته بشدت مورد توجه قرار گرفت بطوری که در بعد علمی و تحقیقاتی طی سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۶ سالانه ۶۱۰ متن منتشر شده اعم از کتاب و مقاله و گزارش راجع به منافع حمل و نقل با استفاده از دوچرخه داشته ایم.
مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: در واقع طی دوره ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ ۱۰ درصد از کل مقالاتی که در جهان راجع به حمل و نقل شهری نوشته شده اند در ارتباط با دوچرخه بوده است و در بعد فیزیکی و عملی نیز در طول دو دهة گذشته، استفاده از دوچرخه به طور معنی داری در چند کشور اروپایی نظیر دانمارک، آلمان، سوئد و هلند افزایش یافته است.
طباطبایی مزدآبادی در این خصوص خاطرنشان کرد: در شهرهای آمریکای شمالی سهم دوچرخه از حمل و نقل شهری طی دوره ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ سه تا چهار برابر شده است و بیشترین رشد در استفاده از دوچرخه مربوط به شهرهای سویا در اسپانیا، بوگوتا در کلمبیا و بوینس آیرس در آرژانتین بوده است که استفاده از دوچرخه را ۶ برابر کرده اند.
وی ادامه داد: آمستردام و کپنهاک نیز رشد قابل ملاحظه و پایداری در زمینه استفاده از دوچرخه داشته اند و سیستم دوچرخه سواری در شهر کپنهاگ دانمارک به مردم اجازه می دهد تا دوچرخه هایی را که کرایه می کنند، در محل های دیگری غیر از محل اولیه تحویل دهند.
این کارشناس مسایل شهری با اشاره به اینکه در آمستردام، ۳۸ درصد کل سفرهای درون شهری، با دوچرخه انجام می شود و این شاخص در منطقه مرکزی شهر، به ۵۷ درصد می رسد، ادامه داد: در استکهلم سوئد، ۶۸ درصد کل سفرهای درون شهری که معمولاً کمتر از ۵ مسافت دارند، به صورت پیاده یا با دوچرخه، انجام می شوند.
وی چین را نیز در حال تبدیل شدن به سرزمین دوچرخه خواند و افزود: این کشور بالاترین میزان استفاده از دوچرخه در شرق آسیا را دارد به عنوان مثال در شانگهای به ازای هر ۱۰۰۰ نفر ۵۵۰ دستگاه دوچرخه وجود دارد. علاوه بر دوچرخه های شخصی کشورهایی مانند کره جنوبی و ژاپن اقدام به طراحی منسجم برنامه برای استفاده از دوچرخه های عمومی کرده اند.
وی در ادامه در پاسخ به این سوال که برای ترویج این شیوه چه زیرساخت های شهری لازم است گفت: یکی از مسائل مهم در ارتباط با گسترش دوچرخه سواری به عنوان یک وسیله حمل و نقل، ایمنی و امنیت آن است که باید مسیرهای آن از وسایل نقلیه موتوری جدا شده و یا به صورت انحصاری و یا ترکیب با مسیرهای پیاده اختصاص یابد.
طباطبایی افزود: گسترش زیرساختها و مسیرهای دوچرخه در کشورهای پیشرفته باعث کاهش مرگ و میر ناشی از تصادفات دوچرخه ای شده است بگونه ای که در گزارش ارائه شده توسط سازمان همکاریهای اقتصادی و توسعه طی دوره ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۵ میزان مرگ و میر ناشی از دوچرخه در آمریکا ۳۰ درصد در استرالیا ۴۶ درصد در ژاپن ۴۹ درصد در کانادا ۵۳ درصد در هلند و آلمان ۶۴ درصد و در و در سوئد و دانمارک ۶۸ درصد کاهش یافته است.
ادامه داد: بنابراین می توان گفت توسعه شیوه حمل و نقل متکی به دوچرخه نیازمند توجه جدی به احداث زیرساختهای این وسیله است و شهرهایی مانند سویا و بوگوتا ظرف تنها چند سال هر کدام بیش از ۳۰۰ کیلومتر مسیر انحصاری و محافظت شده برای دوچرخه احداث کرده اند.
وی در پایان نیز در پاسخ به این سوال که آیا تهران در وضعیت فعلی زیرساخت های لازم را برای ترویج این شیوه دارد، گفت: در شهرهای کشور ما بالاخص کلانشهر تهران نیز چنانچه بخواهیم از مواهب حمل و نقل دوچرخه ای برخوردار شویم چاره ای جز احداث مسیرهای امن و با کیفیت برای دوچرخه نداریم مسیریهایی که زنان کودکان سالمندان و دیگر اقشار آسیب پذیر با اطمینان خاطر در آنها تردد کنند و گسترش استفاده از دوچرخه بی تردید کاهش ترافیک و روان بودن ترافیک شهری را به دنبال خواهد داشت.