به گزارش خبرگزاری مهر، جلسه ۹۸ شورای علمی راهبردی هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست آیت‌الله علی‌اکبر رشاد در محل پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
در این جلسه سید جلال دهقانی فیروزآبادی، رئیس شورای تخصصی علوم اجتماعی پیرامون چیستی نظریه‌پردازی در حوزه علوم دینی، گفت: پرداختن به موضوع چیستی نظریه پردازی در علوم اجتماعی از جهات مختلفی حائز اهمیت و توجه ویژه است: نخست آنکه رشته‌ها و حوزه‌های تخصصی متنوعی را در بر می‌گیرد. رشته‌های مختلفی اعم از علوم سیاسی، اقتصاد، مدیریت، حقوق، ارتباطات، فرهنگ و تمدن، مطالعات زنان و خانواده، روابط بین‌الملل، تاریخ و جغرافیا ذیل علوم اجتماعی تعریف شده‌اند.
وی ادامه داد: دوم اینکه بسیاری از مسائل و چالش‌های جامعه امروز ایران در حوزه مسائل اجتماعی تعریف می‌شود و اهمیت نظریه پردازی در این حوزه را دو چندان می‌کنند. مسائلی از قبیل آسیب‌های اجتماعی، مشکلات اقتصادی، مسائل مربوط به شبکه‌های مجازی و آثار اجتماعی و فرهنگی آن، تحولات بین‌المللی و مسائل کشور در حوزه روابط بین‌المللی، خط مشی گذاری‌های کلان و مسائل مدیریتی و بسیاری از مسائل دیگر که نیازمند بسترسازی ویژه برای رونق نظریه پردازی در این حوزه‌هاست.
دهقانی فیروزآبادی افزود: باید موضوع مهمی روشن شود و آن این است که آیا ارائه یک تعریف واحد از نظریه ممکن است یا خیر؟ چرا که فرض بر این است که تعریف نظریه واحد است، اما با بحث‌های پوزیتویسیتی این نگرش زیر سؤال رفته است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با تشریح انواع مختلف نظریه به نظریه‌های تبیینی، تکوینی، انتقادی و هنجاری تصریح کرد: آیا تمامی تعاریف نظریه با تمامی رشته‌های علمی مناسبت دارد؟ و آیا مسئله حل مشکل در تعریف نظریه غایت نظریه است یا مقدمه یک نظریه.
وی گفت: هر تعریفی که از نظریه ارائه شود، باید دارای مبانی روشن معین و دقیق علمی و معرفتی باشد.
عضو شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی افزود شناخت چهار طبقه نظریه و این موضوع که نظریه ارائه‌شده در چارچوب کدام گرایش علمی تدوین شده است، در روند داوری نظریات کاملاً مؤثر است.
پس از سخنان دهقانی فیروزآبادی، اعضا به بیان نظرات و پیشنهادهای خود پرداختند.
قنداقی رئیس مرکز کرسی‌های نظریه پردازی دانشگاه عالی دفاع ملی گفت: بحث تعریف نظریه را باید از انواع نظریه تفکیک کرد. همچنین شاخص‌های عام و خاص نظریه، کارکردهای نظریه و رابطه نظریه با مباحث دیگر علوم نیز موضوع دیگری است و روشن شدن این محورها برای ادامه کار اهمیت زیادی دارد.
عبدالحمید نقره کار نیز ابراز کرد: در زمینه تعریف نظریه باید این موضوع را هم مشخص کنیم که نسبت اسلام با علوم چیست و این مباحث را در حوزه تقسیم بندی اسلام از علوم پیش برد.
پس از سخنان اعضا آیت‌الله رشاد هم طی سخنانی گفت: نباید در تعریف مقولات بین مفاهیم و مصادیق اختلاط صورت پذیرد.
وی افزود: رویکرد و گرایش به مکاتب مختلف علمی حتماً در نظریه‌پردازی مؤثر است ولی باید یک تعریف واحد از نظریه با توجه به مؤلفه‌هایی مانند جدید بودن و… ارائه شود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: سطوح مختلف نظریات با توجه قلمروی داده‌های هر نظریه نیز باید مورد توجه قرار گیرد که در تعریف دبیرخانه این موضوع از فرا نظریه تا خرد نظریه.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: بدون توجه به برخی ایرادات غرب‌گرایان و با اتکاء به توان علمی باید به راه خود ادامه دهیم و باید بر روی موضوع نظریه اسلامی ایستاد.
وی افزود: البته به‌منظور حفظ صحت و اتقان مسیر نظریه‌پردازی تدابیری اندیشیده شده است.
آیت الله رشاد تصریح کرد: داوران و ناقدان طرح نامه باید تعیین کنند که یک طرح به عنوان مثال به لحاظ ارزشی نظریه است یا به لحاظ تبیینی یا هردوی این موارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر خسروپناه هم در این جلسه گفت: ۳ موضوع چیستی نظریه، چیستی نظریه‌پردازی و چگونگی نظریه‌پردازی از موضوعات مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: یک فرم و شکل واحد ارزیابی نظریات باید تدوین شود و در اختیار نظریه‌پردازان قرار گیرد.
عضو شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی ادامه داد: روش‌شناسی شناخت و تبیین مؤلفه‌های غیرتجربی بر روند تجربه در علوم اجتماعی باید حتماً موردتوجه قرار گیرد. چرا که نوع پرسش و نوع روش است که نوع نظریه را مطرح می‌کند.