به گزارش خبرنگار مهر، گازگرفتگی هر ساله در نیمه دوم سال تعداد زیادی از هموطنان را به کام مرگ می کشاند. با مروری بر آمار یک دهه گذشته، آشکارا می توان گفت نیاز به آموزش بیشتر شهروندان امری ضروری است. آمارها می گوید حداقل فوتی ها بر اثر گازگرفتگی، مربوط به سال ۱۳۸۹ است که تعداد فوتی ها ۴۹۷ نفر بوده است و بیشترین آن ها مربوط به سال ۸۶ و زمستان سخت آن سال که تعداد فوتی ها را به عدد هزار و ۲۴ نفر رسانده بود.
در آغاز این گزارش نگاهی می اندازیم به مرگ خاموش با گاز منوکسید کربن در یک دهه گذشته:
| سال |
تعداد قربانیان گازگرفتگی |
| ۱۳۸۶ |
۱۰۲۴ نفر |
| ۱۳۸۷ |
۷۸۹ نفر |
| ۱۳۸۸ |
۷۶۹ نفر |
| ۱۳۸۹ |
۷۸۲ نفر |
| ۱۳۹۰ |
۹۶۵ نفر |
| ۱۳۹۱ |
۶۹۷ نفر |
| ۱۳۹۲ |
۸۲۸ نفر |
| ۱۲۹۳ |
۸۲۸ نفر |
| ۱۳۹۴ |
۶۲۶ نفر |
| ۱۳۹۵ |
۸۳۶ نفر |
| هفت ماهه اول ۱۳۹۶ |
۲۴۴ نفر |
بر اساس بررسی آماری، در پنج سال اخیر، تهران به طور ثابت در مرگ و میر ناشی از گازگرفتگی، همواره حائز رتبه نخست بوده است. به طوری که می توان گفت یک چهارم فوتی های مربوط به گازگرفتگی به استان تهران تعلق دارد.
بعد از تهران، استان های خراسان رضوی و اصفهان در صدر مسمومیت های ناشی از گاز مونوکسید کربن قرار دارند و کمترین آمار نیز مربوط به استان های بوشهر، هرمزگان، و ایلام بوده است.
همچنین بر اساس آمار پزشکی قانونی، سال گذشته، خراسان جنوبی و ایلام کمترین تلفات مسمومیت را داشتند.
آذر، بیشترین تلفات را به خود اختصاص داده است
جلال ملکی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به بیشترین حوادث گازگرفتگی می گوید: بیشترین آمار فوتی های گازگرفتگی مربوط به آذرماه است؛ یعنی آغاز سرد شدن هوا و به کارگیری لوازم گرمایشی.
سخنگوی سازمان آتش نشانی ادامه می دهد: نصب اشتباه دودکش عامل اصلی گاز گرفتگی است. گاز گرفتگی از جمله حوادثی است که معمولا در اثر نداشتن دودکش مناسب برای وسایل گازسوز به خصوص بخاری و آبگرمکن و یا عدم تهویه کافی فضای اتاق روی می دهند. سوختن ناقص گاز و تجمع گازهای مسموم کننده و یا کمبود اکسیژن سبب مسمومیت افرادی که در چنین فضایی تنفس می کنند شده و به گاز گرفتگی آنها می انجامد.
مجتبی خالدی سخنگوی سازمان اورژانس کشور نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه به صورت تقریبی ۷۰ درصد حوادث گازگرفتگی مربوط به نصب غلط دودکش است می گوید: با این حال بخاری، بیشترین بسامد را به لحاظ مسمومیت دارد.
وی اضافه می کند: آبگرمکن، موتورخانه و شومینه نیز از دیگر وسایلی است که بالاترین آمارهای مسمومیت را به خود اختصاص می دهند.
دودکش هایی که مرگ تزریق می کنند
آمار ۷۰ درصدی مرگ و میر بر اثر استنشاق گاز مونوکسید کربن به دلیل نصب اشتباه دودکش ها، موضوعی است که نمی توان به سادگی از کنار آن گذشت؛ قطعا در این زمینه نیاز به آموزش بیشتر و بهتر و آشناسازی شهروندان الزامی است.
جلال ملکی با اشاره به این موضوع که می توان با چند اقدام ساده، دودکش ها را ایمن ساخت، می گوید: نقص در سیستم دودکش ها از مهم ترین عوامل تولید و انتشار این گاز کشنده است.
وی اضافه می کند: نصب صحیح دودکش از این جهت اهمیت دارد که مانع از نشت گاز مونوکسیدکربن که حاصل سوخت ناقص است، می شود. این گاز بی رنگ و بی بو است و به همین دلیل به سادگی قابل تشخیص نیست. پس توصیه های ایمنی مربوط به نصب اصولی آنها را باید جدی گرفت.
سخنگوی سازمان آتش نشانی می افزاید: قبل از نصب بخاری از باز بودن مسیر دودکش های داخل دیوار اطمینان حاصل کنید. به این منظور می توانید از سطح پشت بام، یک وزنه کوچک را با ریسمان به داخل دودکش فرستاده و اگر تا انتها پایین آمد نشان دهنده باز بودن مسیر است.
وی می گوید: دودکش های داخل دیوار از جنس سیمانی بوده و باید تا انتها بالا رفته باشد و از سطح بام نیز ۸۰ سانتی متر بالاتر آمده باشد و حدود ۱ متر نیز از دیوار جانبی فاصله داشته باشد و در انتها کلاهک H نصب شود. وجود این کلاهک علاوه بر اینکه مانع ورود باد و توفان و شاخ و برگ درختان به داخل دودکش می شود به خروج بهتر آلاینده ها نیز کمک می کند.
ملکی یکی از علل گازگرفتگی را قرار دادن دودکش در سطل آب عنوان می کند و می گوید: از قرار دادن انتهای دودکش ها در سطل آب خودداری کنید. این گاز در آب حل نشده و تنها باعث مسدود شدن مسیر خروجی آن شده و گاز از طریق دیگر خارج و وارد فضای داخلی محیط می شود. همچنین از قرار دادن انتهای دودکش ها در فضای درز انقطاع ساختمان خودداری کنید. این گاز به سادگی از ترک ها و شکستگی های روی دیوار حتی در واحدهای دیگر وارد منزل می شود.
سخنگوی سازمان آتش نشانی اضافه می کند: بخاری های بدون دودکش (هرچند بعضی از آنها استاندارد هستند) اما برای نصب در منازل و به ویژه اتاق خواب مناسب نیستند. اگرچه آنها قطعه ای به نام (ODS) که درصورت کاهش اکسیژن شعله را قطع می کند، اما باید بدانیم که این قطعه نیز احتمال خرابی و نقص وجود دارد و در این صورت باعث انتشار این گاز کشنده در محیط خواهد شد.
ملکی در ادامه ضمن تاکید بر بهره گیری از دودکش های مناسب، به مفهوم استاندارد نیز اشاره می کند و می گوید: در داخل واحد و برای وسایل گرمایشی و شعله دار، فقط از دودکش های ورق سفید گالوانیزه استفاده کنید. این دودکش ها مقاومت فیزیکی بیشتری دارند و به خوبی داخل هم چفت می شوند اما دودکش های متفرقه مثل آلومینیومی، آکاردئونی، فنری و ... این خاصیت را ندارند و به مرور دچار نقص شده و گاز مونوکسید کربن را به داخل محیط منتشر می کنند ضمن اینکه به دلیل خاصیت ارتجاعی دودکش های فنری به سهولت از محل اتصال خود خارج می شوند و به مرور منافذ ریزی در آنها پدیدار می شود که می تواند باعث انتشار آلاینده ها در محیط شود.
استفاده نادرست، علت اصلی گازگرفتگی است
بر اساس آمارهای جهانی، میزان تلفات ناشی از گازگرفتگی در کشورهای اروپایی، به عدد ۱۰ هم نمی رسد و این به آن معناست که مرگ و میر حاصل از مونوکسید کربن در ایران نسبت به کشوری مشابه به لحاظ جمعیت، در اروپا، صد به یک است.
سخنگوی اورژانس کشور در گفتگو با خبرنگار مهر، مهمترین عامل در بحث گازگرفتگی را ناشی از عدم اطلاع کافی و استفاده نادرست از وسایل گرمایشی می داند و می گوید: با بررسی افرادی که سالانه بر اثر گازگرفتگی فوت می کنند، باید بگوییم که قریب به اتفاق آن ها بر اثر استفاده نادرست از وسایل گرمایشی فوت کرده اند.
خالدی اضافه می کند: گاز مونوکسید کربن بی رنگ و بی بو است و همین موضوع باعث می شود که افراد به مرور و تدریجی دچار مسمومیت شوند و نسبت به این موضوع آگاهی نداشته باشند. اگرچه مسمومیت با گاز، علائمی مانند سرگیجه و تهوع دارد، اما معمولا به دلیل کرختی، فرد به خواب آرام می رود و سپس فوت می کند.
وی می افزاید: مونوکسید کربن ۲۵۰ برابر گاز اکسیژن قابلیت حل شدن در خون را دارد و فرد به مرور زمان دچار خواب آلودگی می شود و مرگ به تدریج به سراغ او می آید.
با نگاهی به آمار، باید گفت ایران جز کشورهایی است که بالاترین درصد فوتی های ناشی از گاز گرفتگی را دارد و با وجود هشدارهای همیشگی، به نظر می رسد باید راهکارهای مناسب تری را برای کاهش این آمار اتخاذ کرد.