خبرگزاری مهر - گروه استانها - فاطمه حیاتی: شهرستان دشتستان دارای ظرفیت‌های بالایی در بخش کشاورزی است و بسیاری از محصولات کشاورزی استان بوشهر در این شهرستان تولید می‌شود و در نقاط مختلف این شهرستان شاهد اشتغال افراد متعددی در عرصه کشاورزی هستیم.
فعالیت در حوزه کشاورزی ارتباط مستقیمی با وضعیت منابع آبی دارد و کشاورزی در شهرستان دشتستان نیز تحت تاثیر همین وضعیت منابع آبی قرار گرفته است و می‌طلبد که بهترین استفاده از منابع آبی موجود صورت گیرد.
اضافه برداشت از سفره‌های زمینی باعث شده تا شاهد کاهش ذخایر آب زیرزمینی و همچنین افت شدید سطح ایستابی در سطح استان بوشهر از جمله شهرستان دشتستان باشیم و یکی از مهمترین دلایل این اضافه برداشت وجود تعداد زیاد چاه‌های غیرمجاز است.
با برداشت بی رویه، خارج از کنترل و بی‌ضابطه آب توسط چاه‌های غیرمجاز، سطح ایستابی به خصوص در حاشیه آبخوان‌ها به شدت افت کرده و حتی به سنگ کف رسیده است.
در این آبخوان‌ها چاه‌های مجاز و دارای پروانه بهره‌برداری با محدودیت برداشت آب مواجه و به باغات و مزارع آنان خسارت وارد می‌شود. این موضوع موجب شده است که تعداد زیادی از بهره برداران با اهلیت و با سابقه دیرینه کشاورزی، شغل و سرمایه خود را به طور کامل از دست بدهند.
لزوم مقابله با چاه‌های غیرمجاز
یکی از مصوبات هیئت وزیران و ابلاغ معاون اول رئیس جمهور به وزارت نیرو به عنوان تعهد اقتصاد مقاومتی بخش آب کشور، انسداد ۱۵ هزار حلقه چاه غیر مجاز در سال جاری است که برش استانی ابلاغ شده به شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر ۱۰۰ حلقه چاه است. بنابراین پر و مسلوب‌المنفعه کردن ۱۰۰ حلقه چاه و اجرای احکام صادره از مراجع قضایی تعهد سال جاری شرکت سهامی آب منطقه ای بوشهر است.
تثبیت و پایداری اشتغال و تولید بخش کشاورزی، جلوگیری از اضرار به بهره برداران مجاز و حفاظت و صیانت از منابع آب زیرزمینی به عنوان انفال و فراهم شدن زمینه تعادل بخشی و حفاظت کیفی آب های زیرزمینی با استفاده از راهکار مدیریت عوامل کاهش بهره برداری از جمله اهداف اصلی این ابلاغیه است.
تعداد زیادی چاه غیرمجاز حفر شده قبل و بعد از سال ۱۳۸۵ در استان وجود دارد که تعیین تکلیف آنها با مشکلات عدیده اجتماعی، امنیتی و ... همراه است.
حدود پنج هزار و ۵۰۰ حلقه چاه غیرمجاز در استان شناسایی شده که هزار و ۵۵۰ حلقه آن بعد از سال ۱۳۸۵ و تصویب قانون تعیین تکلیف چاه‌های فاقد پروانه حفر شده است. وجود پنج هزار و ۵۰۰ حلقه چاه غیر مجاز و فاقد پروانه در مقایسه با هشت هزار و ۱۰۰ حلقه چاه پروانه‌دار درصد بالایی را تشکیل می دهد.
کاهش سالانه ۱.۵ متر سطح ایستابی در دشتستان
فرماندار دشتستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: حمایت از بخش کشاورزی شهرستان را به صورت ویژه در دستور کار داریم و از هر ظرفیتی برای کمک به کشاورزان این شهرستان استفاده خواهیم کرد.
ارسلان زارع یکی از مشکلات و چالش‌های مهم بخش کشاورزی در این شهرستان را وجود چاه‌های غیرمجاز عنوان کرد و ادامه داد: در دشت‌های شهرستان دشتستان شاهد کاهش سالانه ۱.۵ متر سطح ایستابی هستیم.
وی این میزان کاهش سطح ایستابی را تکان‌دهنده خواند و اضافه کرد: صیانت از آب شهرستان دشتستان و برخورد با مالکین چاه های غیرمجاز یک ضرورت است که باید به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد.
چاه جدید حفر نشود
فرماندار دشتستان با اشاره به اینکه خسارت‌های وارد شده به آبخوان‌ها در شهرستان دشتستان در کوتاه مدت قابل جبران نیست، افزود: شرکت سهامی آب منطقه ای بوشهر و اداره منابع آب دشتستان در خصوص کند شدن روند حفر چاه‌های غیرمجاز در این شهرستان تلاشی جدی دارند.
وی با تاکید بر اینکه هیچ چاه جدیدی در این شهرستان نباید حفر شود و باید با جدیت مقابل حفر چاه‌های جدید ایستاد، خاطرنشان کرد: اجرای طرح‌های آبخیزداری مسکنی برای مقابله با بحران خشک شدن سفره‌های زیرزمینی است.
زارع از اختصاص سالانه ۱۰ میلیارد ریال برای اجرای طرح‌های آبخیزداری خبر داد و گفت: یکی از بحران‌های مهم در این قرن همین بحران آب است که باید با اقدامات فرهنگی و اطلاع‌رسانی مردم آگاهی بیشتری در جامعه فراهم کرد.
لزوم همکاری برای پرکردن چاه‌های غیرمجاز
مدیر اداره منابع آب شهرستان دشتستان نیز اظهار داشت: پرکردن چاه‌های غیرمجاز تنها از دست یک اداره برنمی‌آید و باید شاهد همکاری و مشارکت همه نهادهای مرتبط در این زمینه باشیم.
نعمت‌الله نجاتی با اشاره به اقدامات صورت گرفته در سطح این شهرستان، از صرفه جویی ۸.۱ میلیون متر مکعبی آب و جلوگیری از وارد شدن خسارت بیشتر به آبخوان‌های شهرستان دشتستان خبر داد.
وی با اشاره به اینکه تعداد زیاد چاه‌های غیرمجاز در شهرستان دشتستان به یک معضل تبدیل شده است، تصریح کرد: دستگاه‌های اجرایی، قضایی و انتظامی شهرستان دشتستان باید برای حل این مشکل مهم همکاری کنند.
مدیر اداره منابع آب شهرستان دشتستان افزود: پروژه‌های طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی در دشتستان در دستور کار قرار دارد و نظارت و کنترل مناسبی انجام می‌شود.
۲۹۶۹ چاه غیرمجاز در دشتستان
مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه ای بوشهر با اشاره به وجود دو هزار و ۹۶۹ حلقه چاه غیرمجاز در شهرستان دشتستان اظهار داشت: علاوه بر برداشت زیاد توسط چاه‌های غیرمجاز، شاهد برداشت اضافه از چاه‌های مجاز در این شهرستان نیز هستیم.
شاهد میانگین افت ۴۲۰ سانتیمتری سطح آبخوان‌های شهرستان دشتستان در دوره ۱۰ ساله هستیمشاهپور رجایی با اشاره به اینکه حجم آب برداشت شده از آبخوان‌های آبرفتی شهرستان دشتستان ۱۰۰ میلیون متر مکعب از حجم مصوب بیشتر بوده است، افزود: باید گفتمان در مورد وضعیت چاه‌ها و برداشت آب تغییر کند.
وی با اشاره به راهکارهای مسلوب المنفعه کردن چاه های غیرمجاز، ادامه داد: توقف افت سطح آب زیر زمینی و جبران کسری آب منابع زیرزمینی در یک دوره ۲۰ ساله در قالب طرح احیاء و تعادل بخشی دنبال می‌شود.
رجایی با اشاره به اینکه دشتستان دارای شرایط مناسبی برای اجرای طرح‌های آبخیزداری است، تصریح کرد: شاهد میانگین افت ۴۲۰ سانتیمتری سطح آبخوان‌های این محدوده مطالعاتی در دوره ۱۰ ساله هستیم.
مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه ای بوشهر خاطرنشان کرد: طی سال جاری در برخی از دشت‌های شهرستان دشتستان، آمار افت بیش از یک متر ثبت شده است.
عواقب حفاری چاه‌های غیر مجاز
از جمله عواقب حفاری چاه‌های غیر مجاز و استمرار اضافه برداشت چاه‌های مجاز می‌توان به شکستن حرمت قانون و ترویج قانون‌گریزی، تضییع حقوق قانون‌مداران، اضرار به غیر و تحمیل خسارت به بیت المال، خشک شدن چشمه‌ها، رودخانه‌ها و قنات‌ها طی پنج سال گذشته اشاره کرد.
افزایش هزینه‌های بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی، مصرف سوخت و انرژی بیشتر، شور شدن آب چاه‌ها و هجوم آب شور دریا به سفره های ساحلی، متروکه شدن روستاها و مهاجرت روستائیان به شهرها، بلا استفاده ماندن سرمایه‌گذاری‌های انجام شده و از بین رفتن اشتغال از دیگر تبعات چاه‌های غیرمجاز است.
از دیگر جمله عواقب حفاری چاه‌های غیر مجاز نیز می‌توان به فرونشست زمین، ایجاد فرچاله و کاهش حجم طبیعی سفره‌های آب زیرزمینی، تغییر در تراز نقاط شاخص نقشه برداری، بهانه استمرار اضافه برداشت توسط چاه های مجاز و به‌هم‌زدن تنظیم بازار و عدم استقبال از کشت های مکانیزه و گلخانه‌ای اشاره کرد.