خبرگزاری مهر - گروه استانها، گلنسا زارعی، «جامعه ای پایدار و انعطاف پذیر برای همه بسازیم» شعار روز جهانی معلولین سال ۲۰۱۷ است. خبرگزاری مهر بر آن شد با برگزار کنندگان دورهمی «روز جهانی معلولین» که امسال با تاخیر برگزار شد، به گفتگو بنشیند. موسسه فرهنگی هنری معلولین «آرتا آفرین» و «ستاره توانبخش هرمزگان» میزبان این جشن بودند.
موسسه آرتا آفرین، تشکلی غیر دولتی تحت نظارت سازمان بهزیستی دارای ۸۰ مددجوی تحت پوشش است. رئیس این موسسه سمیره دیناری است. این موسسه از سال ۱۳۸۴ فعالیت خود را با تئاتر و موسیقی آغاز کرد؛ اما در سال ۱۳۸۹ با گسترش فعالیت ها، به ثبت رسید. از جمله فعالیت های آن می توان به برگزاری دوره های آموزشی هنری، همایش ها، جشنواره ها و مراسم ها برای معلولین و غیر معلولین و همچنین ارائه خدمات مددکاری برای معلولین نام برد.
حمید پورحسن رئیس انجمن خیریه، فرهنگی هنری «ستاره توانبخش هرمزگان» است که در سال ۱۳۹۵ تاسیس شد. اما از سال ۱۳۸۶ که گروه موسیقی جامعه نابینایان تشکیل شد فعالیت های زیادی با مقام های متعدد در جشنواره های کشوری و منطقه ای داشته است. این موسسه در آینده نزدیک، جشنواره موسیقی منطقه ای معلولین را در راه دارد.
مهر: هدف موسسه «آرتا آفرین» و «ستاره توانبخش هرمزگان» از برگزاری این دورهمی چیست و چرا با تاخیر برگزار شد؟
سمیره دیناری: یکی از اهداف فراموش نکردن ۱۲ آذر به عنوان روز جهانی معلولین است و فرصتی ست برای ارائه توانمندی های افراد توانمند معلول، که به جامعه یاداوری شود معلولیت محدودیت نیست.
حمید پورحسن: زمانی برگزاری این مراسمات بر عهده سازمان بهزیستی بود. از زمانی NJO ها بوجود آمد و بحث استقلال مطرح شد، یکی از اهداف بوجود آمده این بود که گروه های معلولین با هم مراسم ها را برگزار کنند. اما دلخوری که وجود دارد این است که این همکاری امسال در بین موسسات و انجمن های مربوطه بوجود نیامد.
سمیره دیناری: یعنی هم یاری و همکاری نیست و رقابت جای آن را گرفته است.
حمید حسن پور: هدف از برگزاری این مراسم در واقع اتحاد بین معلولین و نشان دادن توانمندی معلولین به جامعه و برخی از مسئولینی که متاسفانه این اجتماع را فراموش کردند، بگوییم عده کثیری با این شرایط در جامعه زندگی می کنند که نیاز به حمایت و توجه دارند.
علت تاخیر در برگزاری این مراسم عدم هماهنگی و اتحاد بین انجمن هاست. هر ساله تمام انجمن ها در برگزاری این مراسم شرکت داشتند؛ منتها یکی از انجمن ها مدیریت محوری را در دست داشت. با توجه به گسترش فعالیت ها و کسب تجربه دیگر انجمن ها، قرار شد هر ساله یک انجمن مجری این جشن باشد. متاسفانه از آنجا که سازمان بهزیستی در تصرف یکی، دو انجمن خاص هست، شاید این نگاه وجود دارد که با رشد انجمن های دیگر، آن انجمن خاص کم رنگ می شود؛ که اینطور نیست، این ناهماهنگی بوجود آمد.
مهر: اینطور به نظر می رسد که در اجتماع معلولین، موجی به وجود آمده است. «اتحاد» که همانا یکی از اهداف این جشن است؛ محقق که نمی شود، باعث تفکیک هم می شود. اگر نتوان اسمش را رقابت گذاشت که به اعتقاد من رقابت سالم نیز باعث گسست نخواهد شد، اسمش را چه می گذارید؟
حمید پورحسن: تفرقه، جز تفرقه سودی عاید معلولین نمی شود. متاسفانه برخی از افراد معلول از قبل معلولین جایگاه های سیاسی پیدا کردند، که به نفع گروه خاصی سوء استفاده می شود. صحیح نیست «مشاور امور معلولین استاندار» تمام فعالیت ها و رایزنی هایش برای یک گروه خاص باشد. یا به هیچ عنوان حاضر نباشد در مراسمات و جلسات انجمن های دیگر حضور داشته باشد.
مهر: از گرایشات سیاسی و فعالیت به نفع گروهی خاص صحبت کردید. مثلا چه گرایش های سیاسی باعث این تفکیک و تبعیض و اختصاص حمایت ها و سرمایه ها به نفع گروهی خاص شده است؟
پورحسن: وقتی پای پول و مادیات وسط بیاید، اخلاق و ارزش ها فراموش می شود.۸۰ درصد سازمان بهزیستی چه به لحاظ اماکن، چه به لحاظ بودجه، در تصرف یکی دو انجمن خاص است. در صورتی که همه انجمن ها فعال هستند. این را باید در نظر گرفت اگر یکی دو انجمن اکنون دارای کارگاه هستند، روزی از صفر شروع کردند.
قطعا وقتی به انجمنی زیاد توجه شود، پیشرفت سریع تر حاصل می شود. مثلا موسسه ما از سال ۱۳۹۵ تاسیس شده و به همان دلایلی که در بالا اشاره کردم با توجه به وجود مکان خالی، ما بی مکان بودیم. با پیگیری هایی که داشتم کمتر از یک ماه است که صاحب مکان شدیم. طبیعی است که هنوز فعالیت گسترده ای نداشته ایم.
مهر: یعنی از سوی بهزیستی و دیگر مسئولان توجه یکسانی به انجمن ها وجود ندارد و سرمایه ها به صورت برابر تقسیم نمی شود؟
پورحسن: وجود نداشته و ندارد. به دلیل همان گرایش های سیاسی که برخی افراد داشته اند، که به نفع گروه خاص مورد استفاده قرار می گیرد، همین باعث شده سازمان بهزیستی هم اگر بخواهد کاری انجام دهد، به علت فشارهای وارده، محدود شود که خوشایند خودشان هم نیست. معتقدم ریاست سازمان بهزیستی و مسئولان آن افراد دلسوزی هستند. بارها با آنها در این خصوص که برخی از این حرکت ها به نفع جامعه معلولین نیست، صحبت کرده ام و آنها اظهار داشته اند که تنها به دلیل فشارهای وارده است که محدود شده اند.
مهر: برای اصلاح این روند چه باید کرد؟
پورحسن: انتخاب مناسب یک «مشاور امور معلولین استاندار» می تواند خیلی از این مشکلات را حل کند. مشاوری که گرایش به سمت و سوی خاصی نداشته باشد و در جذب سرمایه ها و امکانات، تمامی گروه ها را در نظر داشته باشد نه اینکه تمامی اعتبارات و سرمایه ها فقط به نفع انجمن و گروه خاصی مصرف شود. اگر به صورت برابر و عادلانه سرمایه ها بین تمامی انجمن ها تقسیم شود، این فرد توانسته حرکت بزرگی در جهت پیشرفت تمامی انجمن ها بردارد. در غیر اینصورت تبعیض بوجود می آید و باعث یاس و عدم پیشرفت خواهد شد.
سمیره دیناری: جدای از آن باید مسئولین از آن فرد، گزارش عملکرد بخواهند. در این صورت است که مشخص خواهد شد چقدر این فرد مناسب این سمت است.
مهر:آقای پورحسن موسسه شما در آینده نزدیک میزبان جشنواره منطقه ای موسیقی معلولین است. هدف از برگزاری این جشنواره چیست؟
پورحسن: سوق دادن معلولین به سمت هنر و بحث موسیقی درمانی از اهداف برگزاری این جشنواره است.
مهر: به نظرمی رسد بیشتر برنامه های در نظر گرفته شده این دو موسسه حول محور هنر است. از آنجا که بحث اشتغال یکی از معضلات جامعه امروز برای تمامی اجتماعات است، در زمینه اشتغال چه برنامه هایی دارید؟
پورحسن: ما یک برنامه کوتاه مدت داریم و یک برنامه بلند مدت. برنامه کوتاه مدت ما ایجاد کارگاههای بسته بندی یا کارگاههای کوچک زودبازده با صنایع دستی که از خود بچه ها بر می آید و آموزش به وسیله مربیان مجربی که از شهرستان می آیند. یعنی ایجاد کارگاهی با هدف درآمدزایی با همکاری دو انجمن «آرتا آفرین» و «ستاره توانبخش» هرمزگان کمتر از یک سال دیگر ایجاد می شود.
دیناری: از سال ۸۴ که شروع به فعالیت در زمینه تئاتر کردیم؛ هنر تئاتر هم در زمینه اشتغال و هم در زمینه تحصیل برای معلولین تاثیرگذار بود. قرار است کارگاه های آموزشی راه اندازی کنیم با هدف آموزش و اشتغال.
مهر: در حال حاضر در استان هرمزگان، کارگاه هایی وجود دارد که معلولین در آن مشغول به کار باشند بطوریکه هم بیمه باشند و هم از این طریق امرار معاش کنند؟
سمیره دیناری: تا آنجا که اطلاع دارم کارگاه های حرفه آموزی زیادی در انجمن «ضایعات نخایی» وجود دارد که افراد معلول و غیرمعلول در آن مشغول هستند. در خصوص بیمه بودن یا نبودنشان مطلع نیستم. همچنین کارگاه های صنایع دستی مثل گلیم فرش هم در مرکز معلولین جهش وجود دارد که افراد کم توان ذهنی با مهارت خاصی در آن مشغول به کار هستند.
پورحسن: خوشبختانه در حال حاضر این انجمن ها در حیطه اشتغال و حرفه آموزی فعال هستند؛ و افراد مشغول در آنجا هم بیمه هستند و هم حقوق دریافت می کنند. یکی از قوانین خوب در این زمینه این است که هر کارفرمایی که فردی معلول را استخدام کند؛ ۲۳ درصدی که سهم کارفرما است، سازمان بهزیستی به او باز می گرداند.
مهر: شعار امسال روز جهانی معلوین: «جامعه ای انعطاف پذیر و پایدار برای همه بسازیم» است. برای تحقق این شعار چه باید کرد؟
پورحسن: همتی همگانی می طلبد. معلولین، جامعه و مسئولین اگر دست در دست هم بگذارند؛ تمام موانعی که سد راه پیشرفت معلول است، برداشته می شود.
مهر: چه موانعی سد راه پیشرفت معلولین است؟
پورحسن: هر حیطه ای موانع خاص خود را دارد. مثلا در حیطه اشتغال، بحث ۳ الی ۵ درصد جذب معلولین درادارات تصویب شده است که متاسفانه برخی ادارات این قانون را رعایت نمی کنند.
مهر: این سوال مطرح می شود که حال که قانونی وجود دارد وبرخی از آن پیروی نمی کنند؛ چه باید کرد؟ آیا جامعه معلولین پیگیر این ماجرا بوده اند؟
پورحسن: قطعا پیگیری شده است. منتها نیازمند نظارت بیشتر مسئولان در راس است. شاید از تاریخ تصویب این قانون زمان زیادی می گذرد؛ به فراموشی سپرده شده است. اما این لایحه «قانون حمایت از معلولین» که عرض کردم؛ به زودی تصویب می شود و لایحه ای جدید، مدون و کامل است؛ که همه مسائل معلولین را شامل می شود. امیدوارم با تصویب این لایحه، مشکل اشتغال معلولین حل شود. یک فرد عادی اگر مشکل اشتغال داشته باشد، برای فرد معلول این مشکل بیشتر می شود.
سمیره دیناری: قطعا همدل بودن جامعه معلولین، پایداری را بوجود می آورد. اما همه امور به حرکت خودجوش این جامعه منتهی نمی شود. حمایت مسئولین بسیار تاثیرگزار است. بحث اشتغال یکی از مواردی ست که به تصویب می رسد اما رعایت نمی شود.
مهر: مشکلات دیگر چیست؟
سمیره دیناری: بحث مناسب سازی معابر و فضاهای شهری، بحث حمل و نقل که نیاز هست در شهر اتوبوس های مناسب ویژه ی حمل و نقل برای معلولین مانند تهران، اصفهان و مشهد، داشته باشیم. یا حتی تاکسی های ویژه معلولین داشته باشیم. چرا در شهر ما نباید این مناسب سازی ها بوجود بیاید؟
مهر: به نظر شما دلیلش چیست؟
سمیره دیناری: یکی از دلایل عدم پیگیری مسئولین استانی است.
مهر: خود جامعه معلولین تا به حال چقدر پیگیر بودند؟
سمیره دیناری: پیگیریهای زیادی از سوی این قشر توانمند شده ولی متاسفانه چرخه ی اداری تا زمانی که بخواهد هر یک از این موضوعات بر رسی و به تصویب برسد؛ زمان بر هست.
مهر: خود شما تا حال چقدر پیگیر بودید؟
سمیره دیناری: ما از طریق خود سازمان می توانیم پیگیر شویم واین خواسته ها را انتقال دهیم. تا کنون هم به سازمان و هم دستگاه های دولتی مرتبط نامه زدیم. متاسفانه تنها جوابی که دریافت میکنیم این است که: " پیگیری می کنیم". منتها چیزی که خیلی مهم است؛ نه تنها از نظر خودم بلکه از نظر تمامی معلولین، بحث اشتغال است.
مهر: جدا از اشتغال و مواردی که گفتید، چه چیز دیگری ذهن شما را مشغول کرده است؟ مثلا در بحث مسکن، آپارتمانهایی که ساخته می شود؛ برای معلولین مناسب است؟
سمیره دیناری: یک مشکل دیگر همین است. بحث مسکن مهر که بهزیستی برای معلولین شرایطی را فراهم آورد که بتوانند صاحب خانه شوند. در وهله اول مورد نظرشان این بود که مناسب معلولین ساخته شود. اما استانداردها رعایت نشده است.
مهر: در بحث تحصیل و ازدواج چه مشکلاتی وجود دارد؟
سمیره دیناری: به نکته بسیار خوبی اشاره کردید. شاید برخی افراد به این دو مقوله اصلا توجهی نکنند، در صورتیکه بسیار مهم است. اکثریت بچه های ما برای ادامه ی تحصیل دچار مشکل می شوند. اینکه دانشگاه شرایط تحصیل برای او، چه نابینا چه کم توان جسمی و... ندارد. در بحث ازدواج، نگرشی که از بیرون به این قضیه دارند؛ این است که این افراد به دلیل شرایط خاصی که دارند، نمی توانند از پس یک زندگی مشترک مستقل بر بیایند و با مشکل مواجه می شوند. مخصوصا اگر یک فرد عادی بخواهد با یک فرد معلول ازدواج کند. این نگاه خوبی نیست. ازدواج های زیادی بین دونفر معلول یا یک معلول با غیرمعلول، صورت گرفته که موفق بوده است.
حمید پورحسن: از آنجا که در بحث تحصیلات نابینایان، خود من درد کشیده ام؛ برخی از کتابها که از سمت اساتید معرفی یا تدریس می شوند، صوتی یا خط بریل آن وجود ندارد. معمولا در اینگونه موارد ما واگذار می کنیم به هم کلاسی ها و دوستان که جزوه ها و کتاب ها را به صورت صوتی در بیاورند. با این وجود خدارا شکر امروزه بحث تحصیل برای این اجتماع بهتر از قبل شده است. از آنجا که این شرایط محیاست ،خواهشم این است افرادی که گوشه خانه نشته اند؛ برای موفقیت خود تلاش کنند و وارد دانشگاه و اجتماع شوند. در بحث ازدواج هم عقیده دارم مشکلی وجود ندارد.
مهر: حال که موارد و مشکلاتی را با هم بررسی و شمارش کردیم؛ بار دیگر این سوال را می پرسم: هدف از تاسیس این موسسات: "آرتا آفرین" و "ستاره توانبخش هرمزگان" چیست؟
پورحسن: من در این جمله خلاصه میکنم: همه ی معلولین خودکفا شوند.
سمیره دیناری: نظر من نیز همین است.
مهر: تا حال چقدر به این هدف نزدیک شدید؟
سمیره: فکر می کنم خیلی به این هدف نزدیک شدم.
مهر: خودکفایی یعنی چه؟
سمیره دیناری: اینکه بتوانیم روی پای خود بایستیم و برای خود ایجاد اشتغال کنیم. یعنی به هیچ کمک خارجی، حمایت یا تعاملی برای بقا نیاز نباشد. نوعی از خودمختاری شخصی یا جمعی ست. بر میگردم به سوال قبل که هدف از تاسیس این موسسات چیست؟ هدف توانمندسازی معلولین و برابرسازی فرصت ها، ارتقاء کرامت انسانی فرد معلول و خانواده ی وی در جامعه می باشد. برای یک فرد معلول توانمندسازی به معنای خودمختاری و خودسرپرستی ست. آنها با استفاده از ظرفیت های موجود، کشف کردن منابع و حمایت های هدفمند و ساختارمندبه خودباوری می رسند؛ و فرصت لازم برای مشارکت اجتماعی و قدرت لازم برای انتخاب و اقدام در عرصه های گوناگون را به دست می آورند. توانمندسازی زمانی پایدار خواهد بود که مبتنی بر دانش و مهارت لازم برای حل مشکلات باشد. خوشبختانه موسسه ی ما دانش و مهارت لازم را دارد.
مهر: از ۸۰ نفر افراد تحت پوشش موسسه شما، چند نفر به خودکفایی رسیده اند؟
سمیره دیناری: ما خیلی وقت نیست این ۸۰ نفر را زیر پوشش داریم و دقیق نمی شود گفت.
حمید پور حسن: بحث خودکفایی برمی گردد به رفع موانع و مشکلات اشتغال که تازه استارتش را زده ایم.
مهر: می توانیم این را بگوییم که هدفی مشخص را دنبال می کنیم؛ اما هنوز نتیجه نگرفتیم؟ اینکه جشنواره ها و جشن ها برگزار می شود، و از این طریق می خواهیم صدایمان را به گوش مسئولین برسانیم؛ خوب است اما کافی نیست و به آن خودکفایی که مهمترین است؛ نرسیده ایم. درست است؟
پورحسن: قطعا
سمیره: هدفی دنبال می شود اما هنوز تا هدف نهایی فاصله ست. باید برنامه ریزی شود.
پورحسن: همان همت همگانی را می طلبد که قبلا به آن اشاره شد.
مهر: با توجه به اینکه این موسسات غیردولتی، اما تحت نظارت سازمان بهزیستی می باشد؛ برای حیات خود از کدام منابع تغذیه می شود؟ آیا از سمت بهزیستی حمایت می شود؟
سمیره دیناری: چون یک تشکل غیردولتی هستیم و حیطه ی فعالیت ما بیشتر در زمینه ی فرهنگ و هنر می باشد، یارانه ای را جز مبلغ ناچیزی در خصوص پرونده های مددکاری،از بهزیستی دریافت نمیکنیم. بیشتر با برگزاری دوره های آموزشی برای افراد غیر معلول، به درامدزایی می رسیم. از آنجا که اکثریت افراد تحت پوشش توان پرداخت هزینه ی دوره ها را ندارند و ما هدفمان فعالیت این افراد و توانمند شدن آنهاست، به صورت رایگان برای آنها برگزار می شود.
مهر: در این جشن چه کسانی شما را حمایت و یاری کردند؟
سمیره دیناری: نیاز هست از شهرداری مرکزی و شهرداری منطقه ی یک و سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری تشکر کنم.
مهر: سازمان بهزیستی چطور؟
سمیره دیناری: متاسفانه هیچ دخلی در این برنامه نداشتند.
مهر: به صورت مستقل نیز جشنی به مناسبت این روز، برگزار نکردند؟
سمیره دیناری: خیر. به صورت مستقل هیچ جشنی از طرف سازمان گرفته نشد. حتی بازدید مسئولین سازمان بهزیستی در هفته جهانی معلولین از انجمن ها و موسسات که جزء برنامه ی کشوری در هفته گرامی داشت بوده، صورت نگرفت و به بازدید از چند مرکز اکتفا شد.
و اما حرف آخر
حمید پورحسن: از جناب آقای استاندارعزیز که فردی فعال، روشنفکر و توانمند است؛ خواهش می کنم «مشاور امور معلولین» خود را با تحقیق و بررسی انتخاب کند و بر حسب شایستگی باشد.
سمیره دیناری: از نظر من نیز این انتخاب، بسیار مهم است. در این چندین سال باید نگاه کرد چه کاری برای تمامی معلولین انجام شده است؟ اگر در انتخاب مشاور دقت لازم شود؛ مشکلات کم خواهد شد. همچنین انتخاب مسئولین، مدیران و معاونین در راس سازمان بهزیستی، بر حسب تخصص باشد. ما شاید مدیران خوبی در سازمان بهزیستی داشتیم؛ اما این کافی نیست. افرادی دیگر روی مدیران تاثیر دارند.