خبرگزاری مهر، گروه استانها- هانیه سادات حسینی زاده: واژه یلدا طبق آنچه در فرهنگ معین آمده، اصالتاً سریانی و به معنای تولد و زایش است؛ یعنی تولد مهر یا میترا در شب اول زمستان که بلندترین شب سال است. ایرانیان به یمن تولد خورشید در این شب جشنی به پا می‌کنند.
شب یلدا را بلندترین شب سال می‌خوانند اما چه کوتاه فرصت‌ها از دست می‌روند، اگر برای به دست آوردنشان کلیدواژه محبت و قدرشناسی را در کنج تاریک تنهایی‌مان جای بگذاریم اما باید گفت ازآنجاکه به دنیا آمدن خورشید با پیروزی روشنایی بر تاریکی همراه است، مردم بعضی از مناطق استان سمنان به شب یلدا، «شب الله» می‌گویند.
مناطق مختلف کشور، آداب‌ورسوم یلدایی خاصی دارند که بعضی از آن‌ها مشترک‌اند. در این میان باوجود همه اتفاقات ناشی از تغییر نسل‌ها، هنوز هندوانه جزء جدایی‌ناپذیر یلداست. اما رکن اولیه این شب، جمع شدن اقوام در خانه بزرگ فامیل است.
شادی حلقه فامیل از دورهم جمع شدن را تفریحات و خوردنی‌های پاییزه و غیر پاییزه تکمیل می‌کند. در استان سمنان این خوراکی‌ها عبارت‌اند از: انگور، خربزه، هندوانه، انار، سنجد، برگه زردآلو، هسته زردآلوی بوداده، کنوکنجی (شاهدانه)، مویز، انجیر و توت خشک و سایر میوه‌های خشک‌شده، شلغم و لبو، حلوای سیاه و سایر تنقلات مثل نقل، شیرینی، سوهان، گردو، بادام، پسته، کشمش، نخود، تخم هندوانه و کدو و ...
در این استان، شب یلدا هم مثل شب عید غذاهای ویژه‌ای دارد. سمنانی‌ها در این شب ته‌چین اسفناج یا خورش فسنجان می‌خورند.
گذشته از دورهم و خوردن خوراکی‌ها، تفأل به دیوان حافظ و شاهنامه‌خوانی هم از برنامه‌های مخصوص این شب هستند. البته دومی فقط در برخی از مناطق مثل روستای افتر از توابع شهرستان سمنان انجام می‌شود. حتی در روستای رویان از توابع شاهرود، مردم مراسم خوانش شاهنامه را باشکوه‌تر و همراه با نمایش اجرا می‌کنند. جالب است که در پایان مراسم که پیرامون جنگ رستم و اسفندیار پیش می‌رود، رستم به‌جای حمله به حریف، با کاردی بزرگ هندوانه و خربزه‌ها را پاره و حاضران را به خوردن آن‌ها دعوت می‌کند.
در برخی از نقاط استان سمنان مثل ابرسج شاهرود هم مردم تا پاسی از شب با زمزمه ترانه‌های محلی وقت می‌گذارند.
امروز شاید جای تنقلات گذشته را چیپس و پفک گرفته باشد و به‌جای کرسی‌های خانه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها، شوفاژها و بخاری‌ها آمده باشند، اما یلدا هنوز در آخرین شب آذرماه هرسال به خانه‌های ایرانیان می‌آید. این موضوع را دو اصل جدانشدنی یلدا، یعنی دورهم و هندوانه خوری به‌خوبی تصدیق می‌کنند.
یکی دیگر از ویژگی‌های یلدا در این روزگار حکم رانی آهن و فولاد و ماشین، می‌تواند حضور در خانه سالمندان و یا بهزیستی در کنار کسانی باشد که خود را ممکن است در ازای یلدا، تنهاترین انسان‌ها بدانند آن‌هایی که عمری را میدان‌دار مهمانی‌های یلدایی بودند و امروز چشم‌به‌در به انتظار می‌نشینند یا کسانی که سال‌ها و یلداهای متعددی در انتظارشان است و شاید روزگاری خودشان میدان‌دار قصه‌های شب یلدا شوند این بار در کنار خانواده ...
شب یلدا برای مردم دیار قومس اما یک ویژگی دیگر هم دارد ... دیدار اهل قبور به‌خصوص شهدا، و چه صفایی دارد در بلندترین شب سال در کنار بلندقامت‌ترین عشاق خداوند منان بودن. آن‌هایی رفتند تا ما امروز باشیم در کنار هم با یکدیگر یلداها را ببینیم ... یلداها را سر کنیم ...
از آداب و سنن که بگذریم یلدا فرصتی برای مشورت نیز به خانواده‌ها می‌دهد شاید این شب را بتوان در زمره معدود دفعاتی دانست که یک طایفه گرد هم می‌آیند شاید بهترین زمان برای مشورت پیرامون یک موضوع و تحقق تعاون‌ها علی ابر و التقوی همین یلدا باشد ... شاید یلدا بتواند مشکلات و گره‌هایی را بگشاید که عقده شدنشان در سینه جوان‌ترهای فامیل نمودار شده است ... از یلدا باید بهره برد، یلدا دروازه ورود به سرما است اما باغ مهربانی‌ها نیز نام دارد ... این بلندترین شب سال