خبرگزاری مهر، گروه بین الملل-فاطمه صالحی: کشور سودان در قلب عمق استراتژیک کشورهای عربی حوزه خلیج فارس قرار دارد.این کشور به چند دلیل برای اعراب مهم است اول آنکه سودان دروازه ای برای اعراب حاشیه خلیج فارس به سوی آفریقا محسوب می شود علاوه بر آن دریای سرخ و باب المندب یک موقعیت استراتژیک بسیار خاص برای این کشور فراهم کرده است بدین ترتیب سودان پلی استراتژیک میان کشورهای خلیج فارس و آفریقا به شمار می آید.
این موقعیت از لحاظ اهداف اقتصادی و فرهنگی در قاره سیاه شرایط را برای نفوذ اعراب حوزه خلیج فارس فراهم می کند. علاوه بر این سودان از منابع طبیعی سرشار نیز بهره مند است به طوریکه نزدیک به ۴۰ درصد از زمین های کشاورزی جهان عرب در سودان قرار دارد.
سودان به لحاظ موقع جغرافیایی، در شمال شرقی افریقا قرار دارد ولی به لحاظ گسترش زیاد در صحرای مرکزی افریقا، جزء نقاط مرکزی این قاره نیز به شمار می آید. این کشور با مصر، لیبی، چاد، افریقای مرکزی، کنگو، کنیا، اوگاندا و اتیوپی مرز مشترک دارد، همسایگی با هشت کشور پر اهمیت افریقایی و نیز قرار گرفتن آن در مجاورت دریای سرخ و خاورمیانه و از جهتی وجود منابع ارزشمند معدنی و زراعی قابل توجه در آن، موجب شده که این سرزمین از اهمیت ویژه ای نزد قدرت های جهای برخوردار گردد.
رود نیل و ساختن سد النهضه بر روی این رود نیز از دیگر مسائلی است که به اهمیت سودان می افزاید این رود از کشورهای اوگاندا، سودان و مصر و از شهرهای مهمی چون خارطوم، پایتخت سودان، و قاهره، پایتخت مصر، می‌گذرد و سرانجام به دریای مدیترانه می‌ریزد.اخیرا اتیوپی اعلام کرده که قصد دارد سد النهضه را بروی این رود بسازد و یک مسئول سودانی نیز اعلام کرد که این سد با سیاستهای سودان سازگاری دارد اما مصر نسبت به ساخت این سد و تاثیر آن بروی میزان سهمیه اش از رود نیل بسیار نگران است.
اقدامات ترکیه برای گسترش نفوذ خود در قاره آفریقا واکنش شدید روزنامه سعودی عکاظ که دست راست رسانه ای محمد بن سلمان ولیعهد این کشور به شمار می‌آید را به دنبال داشته است.
عکاظ تاکید کرده که ترکیه در ماه اکتبر یک پایگاه نظامی در سومالی افتتاح کرده و گزارش داده که تحلیلگران نسبت به خطرات پایگاه های ترکیه در آفریقا هشدار می دهند چرا که این مساله خطری برای امنیت ملی عربی به شمار می آید. اقدامات ترکیه در کشورهای آفریقایی بیشتر جنبه نظامی دارد.
سفر رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه به سودان که بسیاری آن را یک سفر تاریخی می دانند یک گام بزرگ و مهم در راستای همگرایی هر چه بیشتر ترکیه و سودان به شمار می آید که نگرانی محور عربستان- امارات- مصر را به دنبال داشته است.
وی در سخنرانی خود در دانشگاه شهر خارطوم تاکید کرد که ترکیه همواره در کنار مردم سودان خواهد بود و از این کشور حمایت خواهد کرد اما آنچه که بیش از همه در سفر تاریخی اردوغان به سودان خودنمایی می کند استقبال بیش از حد سودانی ها از این سفر است به طوری که دهها هزار شهروند سودانی با در دست داشتن پرچمهای ترکیه و سر دادن شعارهایی در حمایت از اردوغان به وی خوشامد گفتند.
در جریان همین سفر بود که ترکیه و سودان موافقت کردند تا جزیره«سواکن» به منظور بازسازی آن تا مدتی به دولت ترکیه واگذار شود. این جزیره در ساحل غربی دریای سرخ قرار دارد و یکی از قدیمی ترین بنادر آفریقا به شمار می رود. حجاج آفریقایی در گذشته از این جزیره برای سفر به مکه استفاده می کردند و عثمانی ها نیز از موقعیت استراتژیک آن استفاده می کردند.
در این جزیره، بندری قرار دارد که یکی از قدیمی ترین بنادر این کشور به شمار می رود و در گذشته بیشتر برای انتقال مسافر و کالا به بندر جده در عربستان مورد استفاده قرار می گرفت.
اردوغان اعلام کرد که کشورش ۶۵۰ میلیون دلار در سودان سرمایه گذاری کرده که ۳۰۰ میلیون دلار آن سرمایه گذاری مستقیم بوده است.
در صورتی که این اقدام صورت بگیرد سودان سومین کشور عربی در خاورمیانه است که پایگاه نظامی ترکیه در آن وجود دارد چرا که پایگاه های نظامی ترکیه در سومالی مشرف به خلیج استراتژیک عدن و در قطر مشرف به خلیج فارس است و در صورت ایجاد این پایگاه نظامی، ترکیه می تواند بر دریای استراتژیک سرخ نیز مشرف باشد.
بر اساس گزارش تحلیلگران، جزیره سواکن دومین بندر سودان بعد از بندر پورسودان به شمار می آید که پیشتر تحت حاکمیت عثمانی ها بوده و مرکز دریایی آنها در دریای سرخ و مقر حاکمیتشان در منطقه جنوب به شمار می آمد. سودان پیشتر اقدام تحریک کننده انجام داد یعنی رسما به سازمان ملل علیه توافق ترسیم مرزهای دریایی میان مصر و عربستان که مربوط به مثلث حلایب و تحویل دادن حاکمیت آن به مصر می شد شکایت کرد.
خارطوم تبدیل به صدای اعتراض دوحه علیه قاهره شد و در حال حاضر تبدیل به صدای اعتراض آنکارا علیه قاهره شده است. برخی تحلیلگران معتقدند که توافق ترکیه و سودان در واقع واکنشی به ائتلاف مصر- یونان و قبرس و همچنین توافق اولیه میان قاهره و مسکو برای استفاده از پایگاه های هوایی دو طرف محسوب می شود. حضور ترکیه در جزیره سواکن بدون شک دربرگیرنده یک تمرکز نظامی دریایی به شمار می آید که امتدادی برای دو پایگاه نظامی آنکارا در سومالی و قطر و تحقق رویای امپراتوری عثمانی محسوب می شود.
ترکیه در حالی این جزیره را که مشرف به سواحل عربستان است و در مجاورت مصر قرار دارد تحویل می گیرد که تنش ها میان قاهره و خارطوم بر سر دو منطقه حلایب و شلاتین بالا گرفته است، همچنین روابط میان ترکیه از یک سو و محور عربستان- امارات و مصر از سوی دیگر نیز تیره و تار شده است چرا که عربستان می ترسد ترکیه به اصطلاح رهبری جهان اسلام را از ریاض بگیرد. وزیر خارجه امارات نیز اخیرا یک توئیت علیه اردوغان و ترکیه منتشر کرده بود.
عربستان در نخستین اقدام خود بعد از نشست فرماندهان امنیتی ترکیه، قطر و سودان در خارطوم معاون وزیر دفاع خود را برای رایزنی با همتای سودانی راهی این کشور کرد. به نظر می رسد که این اقدام عربستان نشان دهنده نوعی دستپاچگی است چرا که این مقام سعودی در سفر خود به سودان و دیدار با مسئولان این کشور بر ضرورت اتخاذ مواضعی که حامی منافع استراتژیک دو کشور باشد تاکید کرد.
عربستان و امارات تلاش می کنند تا به موازات دیگر کشورها و حتی بیشتر از آنها حضور پر رنگی در کشورهای آفریقایی داشته باشند به طوری که اخیرا متعهد شدند تا در کنار آمریکا برای تقویت قوای نظامی کشورهای پنجگانه منطقه ساحل آفریقا (جی ۵) با هدف مبارزه با گروه‌های تندرو ۱۹۰ میلیون دلار کمک مالی کنند.
نگرانی و خشم امارات و عربستان نسبت به دور شدن سودان از اردوگاه این دو کشور و نزدیک شدن آن به ترکیه تنها به مقامات دو کشور منحصر نشده بلکه موجی از پستهای نژاد پرستانه را از سوی کاربران اماراتی و سعودی علیه سودان و ملت این کشور به راه انداخت به طوری که این روند حتی صدای موسسه «اسکای لاین» که یک مؤسسه بین المللی در استکهلم به شمار می آید را نیز درآورده است.
این مؤسسه در بیانیه رسانه ای خود اعلام کرد که نسبت به این حجم از اظهار نظرهای نژاد پرستانه از سوی کاربران اماراتی و سعودی در فضای مجازی غافلگیر شده است چرا که حتی برخی از آنها خواهان اشغال سودان و هدف قرار دادن پایگاه سواکن هستند، پایگاهی که قرار است توسط ترکیه در سودان به کار گرفته شود.