خبرگزاری مهر، گروه استانها – بهنام عبداللهی: سال ۸۶ بود که مجموعه تلویزیونی «شهریار» از شبکه دو سیما پخش شد و استاد شهریاری که دیگر نبود، توانست در قالب بازیگرانی چون اردشیر رستمی و سیروس گرجستانی برای میلیون‌ها نفر شعر بخواند.
نوروز همان سال غوغایی در مقبره‌الشعرای تبریز برپا شد؛ جای سوزن انداختن نبود! مردمی که از سراسر ایران شیفته شهریار و شعرهای عاشقانه‌اش شده بودند آمدند به دیدار استاد. مثل جوان‌هایی که وقتی از یک رمان یا کتاب شعر خوش‌شان می‌آید برای حضور در جشن امضا مولف سر و دست می‌شکنند.
هرچند بنای مقبره‌الشعرای تبریز جایگاه امن ۴۰۰شاعر و عارف برای سرودن شعر مرگ‌شان هست، اما باز همه، آن‌جا را با استاد شهریار می‌شناسند و از در و دیوارهایش صدای خسته استاد در اواخر عمرش را می‌شنوند.
فکری که به ذهن شهردار رسید...
از آن روزهای پرشکوه مقبره‌الشعرا چندسالی نگذشته بود که پنجاه و پنجمین شهردار تبریز تصمیم گرفت اَبروی مقبره‌الشعرا را درست کند، به‌گونه‌ای که نه‌تنها از سراسر ایران، بلکه از سراسر دنیا به دیدنش بیایند. نه‌تنها عموم مردم از دیدنش لذت ببرند، بلکه هنرمندان و اهالی فرهنگ بتوانند گرد آن بنا، همچون استادی که شاگردان دورش جمع می‌شوند، دورهم باشند؛ اما شهروندان تبریزی معتقدند شهردار تبریز نه تنها ابرو را درست نکرد بلکه زد چشم بنا را هم درآورد!
بر اساس تصمیم شهردار، قرار بود مقبره‌الشعرای تبریز به یک مجموعه کامل تاریخی و فرهنگی تبدیل شود که چیزی از حافظیه و مزار سعدی شیراز کم نداشته باشد. از همان زمانی که طرح معماری بهنام غلامرضا فرزان‌مهر در مسابقه معماری برای ساخت مقبره‌الشعرا در اوایل دهه پنجاه برنده شد؛ قول ساخت یک پردیس فرهنگی داده شده بود تا این مکان محلی باشد برای تجمع هنرمندان و هنردوستان. قرار بود صادق نجفی، شهردار سابق تبریز کاری که قرار بود در دهه پنجاه انجام شود را به سرانجام برساند.
نقشه‌ای که برای مقبره‌الشعرا ریخته شده بود، تغییراتی در ساختار و شکل ظاهری آن به‌وجود می آورد. پله‌هایی که به عقیده بسیاری از کارشناسان جزئی از بنا بود، تخریب شد. رئیس سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز تعبیر خود از پله‌های آن مجموعه را با خبرنگار مهر درمیان می‌گذارد: «درواقع پله‌های سیاه‌رنگ در این پروژه، دارای معنا و مفهوم بودند. انسان وقتی از آن پله‌ها بالا می‌رود و سختی‌ها را تحمل می‌کند به رنگ سفید بنای اصلی برمی‌خورد که نشانی از اوج و عروج عرفانی است و معانی عمیقی می‌توان در تعبیر آن جست.»
«می‌شد با نگاهی کارشناسانه‌تر طرح زیباتری برای پروژه ارائه کرد به گونه‌ای که به ساختار اصلی آن که دارای معنا و مفهوم است خدشه‌ای وارد نشود.» رضا خلیلی می‌گوید می‌شد با نگاهی کارشناسانه‌تر طرح زیباتری برای پروژه ارائه کرد به گونه‌ای که به ساختار اصلی آن که دارای معنا و مفهوم است خدشه‌ای وارد نشود.
۵سال گذشت و عملی نشد
به عقیده وی، حالا که این پروژه شروع شده باید حداقل برای گردشگران رویداد «تبریز۲۰۱۸» آماده شود. این درحالی است که صادق نجفی وعده تکمیل پروژه مقبره‌الشعرا را تا سال ۹۱ داده بود. یعنی بیش از ۵سال از عملی‌نشدن یک وعده می‌گذرد و حالا چند روز است که تبریز به عنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام، سال ۲۰۱۸ میلادی را آغاز کرده است.
عده زیادی همچون استاندار آذربایجان شرقی معتقدند مسافرانی که به تبریز می‌آیند قطعا بخاطر ساختمان‌ها و برج‌های بلندقد و مدرن این شهر نیست، بلکه مکان‌های فرهنگی و تاریخی بیش‌ترین جذابیت را برای گردشگران داخلی و خارجی دارد.
«انتظار داشتم تبریز آماده مهمانانش باشد»
یک جهانگرد ایتالیایی که با او در محوطه پارک مقبره‌الشعرا آشنا می‌شویم از تاسف خود بخاطر دیدن بنای زیبای مقبره‌الشعرا در این حال و روز می‌گوید: «وقتی به تبریز می‌آمدم انتظار داشتم تمام مکان‌های تاریخی و فرهنگی‌شان کاملا آماده باشد چون آن‌ها چندمدت است که می‌دانند شهرشان به عنوان پایتخت گردشگری بین ۵۷کشور اسلامی انتخاب شده است.»
پروژه سنگینی مثل مقبره‌الشعرا، با توجه به اهداف گسترده ملی و بین‌المللی، نمی‌تواند صرفاً با ورود شهرداری تبریز حل شود و در این خصوص، حضور و پشتیبانی دولت، ضروری استاو کم و بیش با اشعار استاد شهریار آشنایی دارد و ابراز می‌کند انتظار داشته محل دفن استاد شلوغ و بسیار آبادتر باشد اما حالا می‌بیند که نه مسافری در آن حوالی هست و نه راهنمایی برای گردشگران.
بااینکه چندمدت پیش پارک مقبره‌الشعرا را حصارگشایی کردند و حتی با احداث مسیری پارک‌موزه قاجار را به آن مربوط ساختند اما این‌روزها همچنان مقبره‌الشعرا خلوت‌ترین روزهایش را می‌گذارند. به‌غیر از صدای غار غار کلاغ‌ها، گاهی صدای پیرمردان بازنشسته‌ای می‌آید که برای شطرنج بازی کردن مقبره‌الشعرا را پاتوق خود کرده‌اند.
محمدحسین اسحقی، معاون فنی و عمرانی شهرداری تبریز تکمیل پروژه مقبره‌الشعرا، میدان آذربایجان و مرکز همایش‌های بین‌المللی تبریز را که قرار بود هر۳ خیلی زودتر از اینکه «تبریز۲۰۱۸» فرا برسد تکمیل شوند در این روزها بسیار ضروری می‌داند.
او همچنین در گفتگو با خبرنگار مهر از ضرورت پشتیبانی دولت از پروژه مقبره‌الشعرا سخن به میان می‌آورد: «پروژه سنگینی مثل مقبره‌الشعرا، با توجه به اهداف گسترده ملی و بین‌المللی، نمی‌تواند صرفاً با ورود شهرداری تبریز حل شود و در این خصوص، حضور و پشتیبانی دولت، ضروری است.»
مسئله پول است که نیست
درحالی که بین عموم مردم حرف از اختصاص ۴۰میلیارد تومان توسط شهرداری برای پروژه مقبره‌الشعرا به میان می‌آید، معاون عمرانی شهرداری منطقه ۱۰ در تابستان امسال گفته بود: «برای ضلع جنوبی این پروژه ۳میلیاردتومان و برای ضلع شمالی آن ۸میلیاردتومان اختصاص یافته است اما هنوز تمام این مبالغ پرداخت نشده‌اند و همین باعث توقف پروژه می‌شود.»
به گفته مهندس اسکویی، مدیر پروژه مقبره‌الشعرا در مردادماه امسال، موزه شعر و ادب این پروژه نیز با مساحت ۱۱هزار متر مربع بخاطر کمبود منابع مالی آنطور که باید پیشرفت نکرده و تنها ۲۲درصد آن تکمیل شده است.
اختصاص بودجه از طرف دولت برای پروژه مقبره‌الشعرا چیزی است که ایرج شهین باهر، شهردار جوان و جدید تبریز بارها به صورت مستقیم و غیرمستقیم از آن سخن گفته است. او در مراسم معارفه خود از بدهی ۵۰۰میلیارد تومانی شهرداری خبر داد که حکایت از اوضاع نامساعد مالی این مجموعه دارد.
شهین‌باهر در جلسه ستاد استانی «تبریز۲۰۱۸» نیز از دولت خواستار تخصیص بودجه ملی برای این رویداد و پروژه‌های آن شده بود: «همانطور که به مشهد بخاطر پایتختی فرهنگی‌اش بودجه تخصیص یافت باید برای تبریز هم بودجه‌ای در نظر گرفته شود.»
چیزی که امروز در خارج از اتاق جلسات می گذرد ، فرا رسیدن رویداد «تبریز۲۰۱۸» است و تا افتتاحیه رسمی آن که در نوروز ۹۷ خواهد بود چیزی حدود ۲ماه باقی مانده است. شاید تکمیل مقبره‌الشعرا تا آن زمان، یک خواسته نه‌چندان معقول باشد همانطور که افتتاح رویداد بین‌المللی «تبریز۲۰۱۸» بدون اینکه نماد اصلی شهر یعنی مقبره‌الشعرا سامان یافته باشد نیز چندان کار معقولی بنظر نمی‌رسد.
بسیاری بر این باورند پروژه‌های عمرانی شهرداری تبریز باعث شد این مجموعه نتواند آنطور که باید به پروژه‌های فرهنگی رویداد «تبریز۲۰۱۸» بپردازد. نتیجه کار فرهنگی خوب چیزی بود که در سال ۸۶ دیدیم: «غوغای مسافران در مقبره‌العشرا»؛ و نتیجه کار عمرانی نه‌چندان حساب‌شده چیزی است که امروز می‌بینیم.