خبرگزاری مهر، گروه استانها - سید امیرحسین عظیمی: سواحل مکران و بنادر چابهار و کنارک با ۸ بندر ماهیگیری و ۳ مرکز تخلیه قطب صید و صیادی ایران هستند چراکه بنابر آمار رسمی سازمان شیلات ایران این دو بندر مهم تأمین‌کننده بیش از ۶۰ درصد ماهیان صنعتی کشور (تن ماهیان) ۴۲ درصد سهم صید بین استان‌های جنوبی و ۴۰ درصد صید کل کشور هستند.
چابهار و کنارک قطب صید و صیادی منطقه
بنادر چابهار و کنارک به گواه کمیسیون تن ماهیان اقیانوس هند (Iotc) قطب صید و صیادی غرب آسیا نیز هستند چرا که بنابر آمار این نهاد بینالمللی که وظیفه مدیریت ماهیگیری منطقه‌ای در حوزه اقیانوس هند را بر عهده دارد، این دو بندر با صید سالیانه بیش از ۱۷۰ هزار تن انواع ماهی رتبه دوم میزان صید و صیادی را در اقیانوس هند (بعد از کشور اندونزی) و رتبه اول را در غرب اقیانوس هند و غرب آسیا دارند.
در چابهار و کنارک ۹۳۰ فروند لنج فراساحل و هزار و ۴۰۰ فروند قایق صید و صیادی فعال است که بازهم بنا به آمار (Iotc) رتبه دوم تعداد ناوگان صیادی بعد از سریلانکا در اقیانوس هند را دارند، هم‌چنین صید و صیادی برای بیش از ۲۴ هزار نفر صیاد دائمی و فصلی به‌طور مستقیم و سه برابر این میزان در ۱۰۷ کارخانه صنعت شیلات سیستان و بلوچستان به‌صورت غیرمستقیم اشتغال‌زایی کرده است.
ترجیح خطرآفرین ماهیگیران بلوچ برای صید پروپیمان در آب‌های نزدیک به سومالی
صیادان اکثراً بلوچ و فراساحل چابهار و کنارک ترجیح می‌دهند برای صید بیشتر که غالبا تن ماهیان هستند و همینطور باتوجه به مشکلاتی که در منطقه دارند ، بیش از دو هزار کیلومتر از سواحل سیستان و بلوچستان دور شده و وارد آب‌های آزاد شوند.
ترجیح خطرآفرین صیادان برای ورود به آب‌های آزاد گاهی برای آن‌ها بسیار خطرناک است و به قیمت از دست دادن جانشان تمام می‌شود؛ این خطر در نزدیکی سواحل کشور سومالی که فاقد حکومت واحد و مرکزی است بیشتر احساس می‌شود چراکه اکثر ساحل‌نشینان این کشور فقیر و جنگ‌زده شاخ آفریقا برای تأمین معاش زندگی خود به دزدی دریایی روی آوردند.
پدیده دزدی دریایی در اقیانوس هند سال‌هاست که از صیادان ایرانی قربانی می‌گیرد؛ این پدیده که از سال ۱۳۸۷ تاکنون موجب به دام افتادن ۵۴ لنج فراساحل چابهار و کنارک شده از سال ۱۹۹۱ آغاز شد، زمانی که عمر آخرین دولت رسمی سومالی پایان یافت و جنگ داخلی و قحطی‌های مداوم مردم این کشور شاخ آفریقا را به تأمین معاش از این طریق سوق داد.
رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه‌های صیادی چابهار و کنارک می‌گوید: صیادان چابهار و کنارک به دلیل آنکه می‌توانند در آب‌های فراساحل نزدیک به سومالی ماهیان را به‌صورت گله‌ای به دام بیا اندازند و صید خوبی داشته‌باشند وارد آب‌های نزدیک سومالی می‌شوند.
ناخدا علیم افشار در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در عین‌حال می‌افزاید: تمام صیادان ما در محدوده قانونی که کمیسیون تن ماهیان اقیانوس هند معین کرده به صید می‌پردازند و هرگز وارد آب‌های سرزمینی سومالی نمی‌شوند اما تأکید می‌کنم به این دلیل که در نزدیکی آب‌های سومالی صید پروپیمانی یافت می‌شود صیادان ما عمدتاً نزدیک آنجا به صید می‌پردازند.
ناخدا افشار تأکید می‌کند: لنج‌های ما که در آب‌های قانونی فراساحلی مشغول به صید و صیادی هستند به‌صورت ناگهانی موردحمله قایق‌های تندرو دزدان دریایی قرار می‌گیرند و ازآنجایی‌که لنج‌های ما توان مقابله و فرار را ندارند به تصرف درمی‌آیند و دزدان برای آزادی هر لنج ۶۰ تا ۷۰ هزار دلار کمیسیون می‌گیرند و اگر این مبلغ به آن‌ها پرداخت نشود لنج را تحویل گارد دریایی سومالی می‌دهند.
او اضافه می‌کند: گارد دریایی هم لنج را مصادره و آذوقه و ماهی‌های آن را عمدتا به هندوها و پاکستانی‌ها می‌فروشد و سهم فروش را میان خود و دزدان تقسیم می‌کند و تازه برای آزادی لنج و صیادان نیز دوباره پول طلب می‌کند.
۱۷ مهرماه سال جاری بود که لنج ناخدا «حیدر رحمتی» با ۱۵ سرنشین مورد اصابت گلوله‌هایی پراکنده قرار گرفت که درنتیجه آن ناخدا «حیدر رحمتی» به شهادت رسید و یکی از خدمه لنج این ناخدا نیز زخمی شدماهیگیران سیستان و بلوچستان همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد بارها قربانی دزدی و گروگان‌گیری‌های دریایی شده‌اند و آخرین آن همین چند ماه پیش اتفاق افتاد؛ ۱۷ مهرماه سال جاری بود که لنج ناخدا «حیدر رحمتی» با ۱۵ سرنشین مورد اصابت گلوله‌هایی پراکنده قرار گرفت که درنتیجه آن ناخدا «حیدر رحمتی» به شهادت رسید و یکی از خدمه لنج این ناخدا نیز زخمی شد.
بنابر اطلاعات دریافتی از اداره کل شیلات سیستان و بلوچستان و اتحادیه صیادان چابهار و کنارک این لنج در آب‌های اقیانوس ھند در «رأس حافون» در منطقه «پانتلند» واقع در شاخ آفریقا مشغول ماهیگیری بود که مورد اصابت گلوله قرار گرفت.
هرچند بعدها پیکر ناخدا «حیدر رحمتی» پس از پادرمیانی واسطه‌ها به ایران منتقل شد اما همچنان ۱۴ سرنشین لنج او در اسارت دولت و گارد به‌اصطلاح رسمی سومالی هستند.
نماینده مردم چابهار و کنارک در مجلس شورای اسلامی با اشاره به آخرین وضعیت صیادان ربوده‌شده در سومالی می‌گوید: لنج ناخدا حیدر رحمتی هم‌اکنون در مصادره گارد سومالی است و آن‌ها هریک از صیادان این لنج را به ۲ سال زندان و ۶ میلیون تومان جریمه نقدی محکوم کرده‌اند.
اخاذی مشترک دولت و دزدان از صیادان
عبدالغفور ایران نژاد در گفت و گو با خبرنگارمهر، با بیان اینکه دولت سومالی به لحاظ ثبات سیاسی و امنیتی در وضعیتی نامساعد قرار دارد، می‌افزاید: بااین‌حال، علاوه بر دزدان دریایی، حتی ماموران دولت سومالی هم بعضاً در بخش‌هایی از آب‌های آزاد به شناورهای ایرانی و دیگر کشورها حمله کرده و آن‌ها را بازداشت می‌کنند و علاوه بر اذیت و آزار صیادان، اقدام به اخاذی از آن‌ها نیز می‌کنند.
نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی یادآور می‌شود: دولت سومالی معتقد است صیادان ایرانی به آب‌های این کشور نزدیک شده است اما بنابر اطلاعاتی که از صیادان ایرانی به دست آوردم، لنج ایرانی در حدود ۷۰ مایلی ساحل سومالی بوده و در آب‌های آزاد مستقر بوده اما با این حال مسئله این است که اگر کشتی‌هایی که در آب های آزاد تردد می کنند، توسط کشتی های محافظ مورد مراقبت قرار نگیرند، توسط دزدان دریایی و دولت سومالی مورد بازداشت، اخاذی و آزار و اذیت قرار می گیرند.
اگر کشتی‌هایی که در آب های آزاد تردد می کنند، توسط کشتی های محافظ مورد مراقبت قرار نگیرند، توسط دزدان دریایی و دولت سومالی مورد بازداشت، اخاذی و آزار و اذیت قرار می گیرندوی در پاسخ به این سوال که آیا مشکلات مشابه برای صیادان دیگر کشورها نیز پیش می آید، گفت: هم اکنون بسیاری از کشتی‌های نفتی و تجاری دیگر کشورها نیز مورد تعدی دزدان دریایی و دولت سومالی قرار می‌گیرند ولی اکثر این کشتی‌ها، توسط کشتی‌های نظامی یونانی یا دیگر کشورها، اسکورت می شوند اما صیادان ایرانی که به وسیله لنج‌های سنتی کار می‌کنند، پس از چندساعتی که در دریا تور می اندازند، ناخواسته توسط آب به این سو و آن سو کشیده می شوند و در نتیجه دلالان یا مسئولان دولت سومالی از این موقعیت سوءاستفاده می‌کنند.
افشار نیز هم‌نظر با ایران نژاد با اشاره به اخاذی‌های سومالیایی‌ها از صیادان ایرانی می‌گوید: بسیار اتفاق افتاده که لنج‌ها همان کمیسیون اولیه ۶۰ تا ۷۰ هزاردلاری را به دزدان می‌پردازند و خود را خلاص می‌کنند اما لنج ناخدا رحمتی به دلیل آنکه چنین مبلغی را نداشته به اسارت درآمده و مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته وگرنه ساخت و پاخت دزدان و گارد سومالی باهم و اخاذی‌هایی که از صیادان ما می‌کنند به امری عادی در صیادی تبدیل شده است.
وی بابیان اینکه سومالیایی‌ها برای آزادی لنج ناخدا حیدر رحمتی ۱۰۰ هزار دلار و برای آزادی هریک از ملوانان هزار و پانصد دلار طلب کرده‌اند، می‌گوید: در تلاشیم از طریق مساعدت سازمان شیلات و وزارت امورخارجه مبلغی را جمع آوری و برای آزادی صیادان لنج ناخدا رحمتی بپردازیم اما اینکه بخواهیم ملوانان اسارت گرفته شده را به اسیرهایی که توسط دولت و اسیرهایی که توسط دزدان دریایی به اسارت گرفته می‌شوند تقسیم کنیم اشتباه نادرستی است چراکه در کشور بحران زده سومالی حکومتی واحد و مرکزی وجود ندارد و گارد دریایی نیز از خود دزدان تشکیل شده و از طریق غارت کشتی‌ها ولنج های عبوری به روش‌های مختلف روزگار می‌گذرانند.
رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه‌های صیادی چابهار و کنارک درباره آخرین وضعیت ملوان زخمی شده لنج ناخدا رحمتی نیز می‌گوید: براساس آخرین اخبار این ملوان در سلامت کامل است و زخمی سطحی داشته که خوشبختانه با کمک محلی‌ها برطرف شده است.
ماهیگیرانی که بر اثر اسارت جان باختند
علاوه بر ماهیگیران لنج ناخدا حیدر رحمتی که چندی است در اسارت سومالی هستند ۸ ماهیگیر دیگر بلوچ نیز بیش‌از دوسال است که در بند هستند و چشم انتظار آزادی.
مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان درباره این صیادان می‌گوید: این صیادان که از فروردین ۹۴ به اسارت درآمده‌اند در بند دزدان دریایی سومالی هستند و تعداد آن‌ها ۱۶ نفر بوده که متاسفانه ۸ نفرشان بر اثر گرسنگی، تشنگی وصد البته شکنجه‌های جسمی اسارت را تاب نیاورده و شهید شدند، اما همچنان ۸ ماهیگیر تاکنون اسارت را تحمل کرده و زنده هستند.
هدایت الله میرمرادزهی در گفت‌وگو با خبرنگارمهر می‌افزاید: عبدالله نوحانی، سعید بلوچی، آدم بلوچی، احمد بلوچی، شیرمحمدتابه‌زر، ابراهیم بلوچ نیا، محمد شریف پناهنده وناخدا جمال الدین دهواری ۸ ماهیگیر اسیری هستند که بیش‌از دوسال است که دربند هستند؛ هرچند تاکنون برای آزادی آن‌ها مبالغی به واسطه‌ها پرداخت شده اما چون مشخص نیست در بند کدام گروه از دزدان هستند هنوز آزاد نشده‌اند.
تلاش دولت برای آزادی صیادان از طریق واسطه‌ها
۲۲ صیاد ایرانی دربند چه به وسیله دولت دستگیر شده باشند وچه توسط دزدان اسیر، فرقی به حال نحوه آزاد شدنشان نمی‌کند چراکه اولا مشخص نیست دولت وحکومت در سومالی دردست کیست و ثانیا حکومت به اصطلاح مرکزی سومالی پس از حمله عده‌ای به سفارت عربستان درایران وبه دنبال سیاه‌نمایی و کمک‌های مالی عربستان روابط خود را با ایران قطع کرد.
پیچیدگی آزادی صیادان ایرانی تاجایی است که رئیس جمهور نیز در سفری که چندی پیش به چابهار داشت در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران درباره روند آزادی صیادان در بند گفت: درباره دزدان دریایی با دولت خارجی مواجه نیستیم بلکه با گروهک‌های تروریستی مواجه هستیم که عمدتاً در منطقه سومالی فعالیت می‌کنند و در این باره نیروی دریایی کشورمان در این منطقه فعال است. البته نیروی دریایی تاکنون اقدامات مؤثری برای تأمین امنیت خطوط کشتی‌رانی و ماهیگیری ایران انجام داده اما باز هم صیادان ایرانی درگیر این چالش هستند. ما در سومالی با یک دولت یا واحد مرکزی روبه‌رو نیستیم که با آن مذاکره کنیم بنابراین روند آزادی صیادان ما طولانی شده و دولت تمام تلاش خود را به‌کار می‌گیرد تا از طریق واسطه‌ها صیادان ایرانی را آزاد کند.
هرچه‌که باشد ۲۴ صیاد ایرانی همچنان چشم انتظار آزادی هستند و باید دید چه اقدامی توسط نهادهای مربوط و خصوصا وزارت امور خارجه برای آزای صیادان دربند انجام می شود.