خبرگزاری مهر، گروه استانها- زهرا بهرامی: گلستان جزو محدود استان‌های کشور است که تعداد بیماران سرطانی آن زیاد است. این موضوع را نه تنها آمار نشان می دهد بلکه مسئولان علوم پزشکی گلستان هم آن را تایید می کنند.
بالا بودن تعداد بیماران سرطانی تنها بخشی از نگرانی ها در این حوزه است. زیرا در حالی که گلستان در دهه های اخیر به عنوان یکی از قطب های سرطان مری در جهان شناخته می شد، رئیس دانشگاه علوم پزشکی گلستان می گوید احتمال ابتلا به سرطان معده اکنون در گلستان بیشتر از سرطان مری است.
عبدالرضا فاضل که تا چندی پیش تنها جراح سرطان در استان گلستان بوده حال در گفتگو با خبرنگار مهر، از دغدغه های کمبود تخت شیمی درمانی و کمبود دستگاه رادیوتراپی می گوید و امید دارد در یک برنامه بلندمدت سه تا پنج ساله یک مرکز تخصصی درمان سرطان در گلستان ایجاد شود.
گفتگوی خبرگزاری مهر با عبدالرضا فاضل، رئیس دانشگاه علوم پزشکی گلستان و جراح سرطان حول محور کمبود امکانات و تجهیزات در درمان بیماران سرطانی استان را بخوانید.
*اگر اشتباه نکرده باشم گلستان تنها استان کشور است که آمار ثبت شده و پذیرفته شده در تشخیص سرطان در سطح جهان دارد؟
بله. تشخیص بیماری سرطان یکی از مهم ترین جنبه ها در این حوزه است و گلستان جزو محدود استان هایی است که تعداد بیماران سرطانی آن بسیار زیاد است و عملا تنها استانی است که ثبت سرطان پذیرفته شده در سطح جهان را دارد و آژانس بین المللی سرطان (یاک) تنها آماری که از کشور جمهوری اسلامی ایران پذیرفته آمار ثبت سرطان گلستان است.
*این موضوع دلیل خاصی دارد یا خیلی اتفاقی رقم خورده است؟
با ایجاد مرکز کُهُک از ۱۷ سال پیش در گنبدکاووس به همت دکتر ملک زاده و دکتر سمنانی رئیس دانشگاه علوم پزشکی آن وقت مرکز تحقیقات گوارش و کبد و سرطان در استان ایجاد و ثبت سرطان از حدود ۱۰ سال قبل در استان آغاز شد.
*مزیت مشخص گلستان در این حوزه چیست؟
در سایر استان ها بیمار به مراکز درمانی مراجعه کرده و سرطان تشخیص داده می شود اما در گلستان آمار از سطح جامعه دریافت می شود؛ کوچک ترین کار تشخیصی که حتی برای خانواده بیماران سرطانی در گلستان انجام شود، ثبت شده و آمار دقیقی در این حوزه داریم.
ضمن اینکه تلاش می کنیم با غربالگری و تشخیص به موقع سرطان اجازه ندهیم بیمار سرطانی به بدترین شرایط ممکن رسیده و به کارهای پیشرفته درمانی نیاز داشته باشد.
*ظاهرا مرکز تخصصی برای تشخیص و درمان بیماری سرطان در گلستان نداریم؟
بله متاسفانه. دو مرکز برای کارهای اولیه تشخیص و درمان در گرگان و گنبد وجود دارد اما نه به طور متمرکز. در حال پیگیری ایجاد یک مرکز تخصصی تشخیص و درمان سرطان در گلستان از طریق وزارتخانه هستیم.
گلستان با معضل کمبود دستگاه رادیوتراپی مواجه است و تنها یک دستگاه رادیوتراپی در استان داریم اما هزینه یک دستگاه و ساختمان حدود ۱۵ میلیارد تومان استدر واقع در حال حاضر تقریبا در تمام استان ها امکانات برای غربالگری اولیه وجود دارد اما به طور متمرکز در یک مرکز وجود ندارد و بعد از اجرای طرح تحول سلامت، ایجاد مراکز غربالگری در دستور کار وزارتخانه قرار گرفته است.
در محدود استان های کشور مراکز متمرکز شکل گرفته و گلستان هم از داشتن چنین مرکزی محروم است اما تجهیزات اولیه کم و بیش در تمام شهرستان های گلستان برای تشخیص و غربالگری وجود دارد و تقریبا در هر شهرستان یک پزشک متخصص در این حوزه فعال است.
*یعنی امکانات و تجهیزات مورد نیاز و همچنین پزشک کافی برای درمان بیماران سرطانی در گلستان مهیاست؟
در پنج سال گذشته تنها ۱۰ درصد بیماران سرطانی گلستان برای درمان به سایر استان ها مراجعه کرده اند و آن ۱۰ درصد هم افرادی هستند که خودشان به درمان در استان و پزشکان اعتماد نداشته اند.
در حال حاضر گلستان دارای سه فوق تخصص جراحی سرطان است در حالی که در استان هایی مانند مازندران و خراسان رضوی تنها یک فوق تخصص جراحی سرطان وجود دارد.
*تا جایی که من خاطرم هست شما تنها پزشک جراح در این حوزه در گلستان بودید؟
بله. با رایزنی های انجام شده در یک سال گذشته هم اکنون دو فوق تخصص جراحی سرطان دیگر (خانم دکتر مشتاقی در گنبدکاووس و خانم دکتر اصفهانی در گرگان) به پزشکان جراح استان اضافه شده اند.
*ظاهرا گلستان رتبه نخست در سرطان مری را در جهان داراست؟
بله متاسفانه تا سال گذشته ما رتبه نخست در این حوزه را داشتیم و این آمار کاهش یافته اما ادعایی وجود دارد که نشان می دهد هم اکنون گلستان یکی از استان هایی است که شانس ایجاد سرطان معده در آن بیشتر از سرطان مری است.
*آیاد دلیل خاصی برای این موضوع وجود دارد؟
هنوز نتوانسته ایم ثابت کنیم اما به طور قطع و یقین مصرف مواد مخدر، غذاهای کبابی و سوخته و وجود نیترات در مواد مصرفی در گلستان بالاست و همین امر شانس ابتلا به بیماری سرطان معده را افزایش می دهد.
*یعنی عادت های غذایی ما گلستانی ها تغییر کرده؟
مسلم است ما تا چند سال گذشته کمتر غذاهای آماده و کنسرو شده مصرف می کردیم و نیترات در مواد کنسرو شده به شدت وجود دارد.
*اجازه دارم از دکتر فاضل به عنوان یک جراح سرطان سوال بپرسم نه رئیس دانشگاه علوم پزشکی گلستان؟ آیا به نظر شما امکانات و تجهیزات گلستان برای درمان بیماران سرطانی کافی است؟
به صراحت اعلام می کنم ما امکانات جراحی سرطان در استان به ویژه در گرگان و گنبد داریم اما بعد از جراحی تمام بیماران سرطانی ما به شیمی درمانی و رادیوتراپی نیاز دارند و نقطه ضعف ما اینجاست و در واقع مشکل بزرگ ما کمبود تخت های شیمی درمانی است.
*چقدر کمبود داریم؟
در حال حاضر ۶ تخت در گنبد و ۴۲ تخت سرپایی، بستری و پرتودرمانی در گرگان داریم و حداقل با این حجم بیاران به ۱۰۰ تخت در گلستان نیاز داریم.
*یعنی با دو برابر شدن تعداد تخت ها، نیاز گلستان در این حوزه رفع می شود؟
بیماران سرطانی بستگی به نوع سرطان طول عمر متفاوتی دارند، عملا نمی توان ادعا کرد به چند تخت نیاز داریم؛ مثلا در مورد بیماران دیالیزی می توان گفت به ازای هر چهار بیمار دیالیزی یک تخت نیاز داریم اما در مورد بیماران سرطانی با طول عمر متفاوت نمی توان چنین ادعایی کرد. اما بر اساس زمان انتظار در شیمی درمانی ما معتقدیم گلستان به حداقل ۱۰۰ تخت شیمی درمانی نیاز دارد و در بازدید هفته گذشته معاونت درمان وزارتخانه از گلستان این موضوع تایید شد.
*شما خودتان هم به ضعف امکانات برای رادیوتراپی اشاره کردید، بیماران هم از کمبود امکانات و تجهیزات در این حوزه گلایه داشتند.
بله. متاسفانه مشکل بعدی گلستان در رادیوتراپی است که این ضعف حتی بیشتر از کمبود در حوزه شیمی درمانی است. می پذیریم گلستان با معضل کمبود دستگاه رادیوتراپی مواجه است و تنها یک دستگاه رادیوتراپی در استان داریم و حداقل به یک دستگاه دیگر نیاز داریم اما هزینه یک دستگاه و ساختمان حدود ۱۵ میلیارد تومان است.
*مدت انتظار بیماران سرطانی برای دریافت خدمات درمانی در مراکز دولتی گلستان میانگین چند روز است؟
در حال حاضر مدت انتظار جراحی حدود یک هفته و شیمی درمانی یک ماه است اما این میانگین در رادیوتراپی به حدود سه ماه می رسد و حدود ۷۰ درصد بیماران سرطانی استان فاقد بیمه های تکمیلی هستند و در مراکز درمانی دولتی مداوا می شوند.
*در آخرین سفر دکتر هاشمی به گلستان قول ایجاد یک مرکز درمانی برای بیمارا سرطانی در بیمارستان قائم علی آبادکتول گرفته شد، ظاهرا بهسازی ساختمان انجام شده؛ می توان به تجهیز آن در آینده نزدیک امید داشت؟
شاید اگر برنامه های کوتاه و بلندمدت دانشگاه در این حوزه را توضیح دهم پاسخ به سوال شما کامل تر باشد. ایجاد مراکز تیپ دو سرطان نمونه مرکزی که در ساری وجود دارد یکی از برنامه های ماست اما ایجاد چنین مرکزی به سه تا پنج سال زمان نیاز دارد و با بودجه های الان شاید ایجاد آن کمی سخت باشد.
آمار بیماران سرطان مری استان کاهش یافته اما هم اکنون گلستان یکی از استان هایی است که شانس ایجاد سرطان معده در آن بیشتر از سرطان مری استتا آن زمان ما در گلستان به مراکزی نیاز داریم که بتوانند کارهای اولیه را انجام دهند و ظرفیت تخت های استان را افزایش دهند. در حال حاضر سه بیمارستان قدیمی در مینودشت، علی آباد و بندرگز وجود دارد که بخش بیمارستانی آن ها به مراکز جدید منتقل شده است. یکی از اهداف دانشگاه این است که بتوانیم با اعتبارات وزارتخانه این مراکز را احیاء کرده و مراکز اعصاب و روان، شیمی درمانی، بیماران خاص را در آن ها دائر کنیم.
*در فصل بودجه نویسی هستیم؛ بودجه های گلستان در حوزه درمان بیماران سرطانی و تجهیز مراکز کافی است؟
از سال ۱۳۹۳ و آغاز طرح تحول سلامت تا الان سه میلیارد تومان برای ایجاد مراکز غربالگری به استان تخصیص یافته است اما باید بپذیریم بخش عمده هزینه بیماران سرطانی مربوط به شیمی درمانی است. به جرات می توان گفت ۱۰ برابر هزینه ساخت مراکز درمانی (حدود ۳۰ میلیارد تومان) اعتبار برای داروهای سرطانی به گلستان اختصاص یافته و حدود ۷۰۰ تا ۹۰۰ میلیون تومان هم برای دو یا سه طرح تحقیقاتی در حوزه سرطان گلستان دریافت کرده ایم.
حرف آخر؟
نیاز ما در حوزه درمان سرطان در گلستان بیشتر از آنچه گفته شد، است و نیازمند امداد استانی توسط نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی، استاندار و مجموعه علوم پزشکی برای تخصیص بودجه های بیشتر هستیم و بسیار امید داریم بتوانیم با تعامل این اعتبارات را افزایش دهیم.