بهاره آروین در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در این‌باره گفت: کمیته «شفافیت و شهر هوشمند» در دومین گام شفاف‌سازی بعد از پیگیری انتشار عمومی قراردادهای بالای یک میلیارد تومان سراغ سامانه «شهر سازی» رفته که به نظر می‌رسد عدم شفافیت در آن زمینه‌ساز بسیاری از فسادها در سالیان اخیر بوده است.
او با بیان اینکه اطلاعات هر پلاک ثبتی که می‌خواهد ساخت و سازی انجام دهد از فرایند اخذ بروانه تا پایان کار در سامانه شهرسازی ثبت می‌شود، گفت: کمیته «شفافیت و شهر هوشمند» شورای اسلامی شهر تهران، «کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران» و «معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران» پس از سه جلسه بحث کارشناسی به توافق رسیده‌اند که حداکثر تا شش ماه آینده، انتشار عمومی برخی اقلام اطلاعاتی املاکی که از شهریور ماه امسال نسبت به تشکیل پرونده اقدام کرده و پروانه دریافت کرده‌اند، انجام شود.
او با تاکید بر اینکه انتشار عمومی اطلاعات فقط مربوط به مواردی است که از اول شهریور تقاضای صدور پروانه داده‌اند و پروانه برای آنها صادر شده، گفت: تعداد این پرونده‌ها زیاد نیست. معاونت «شهرسازی و معماری» حدود یک ماه پیش گزارش داد که پرونده‌هایی که شرایط مورد نظر را دارند حدود ۲۴۰ مورد است که به نظر می‌رسد این آمار تا پایان سال به هزار مورد هم افزایش پیدا نکند.
هدف از شفافیت، پیشگیری از فساد است نه افشای تخلفات گذشته
آروین در پاسخ به این سئوال که چرا فقط اطلاعات پرونده‌هایی که از شهریور امسال پروانه دریافت کرده‌اند در سامانه قرار داده می‌شود، گفت: هدف از انتشار اطلاعات، افشاگری تخلفات نیست. هدف ایحاد شفافیت سیستماتیک است. وقتی تخلفی رخ داده دیگر فعال کردن نظارت همگانی در مورد آن فایده‌ای ندارد. رسیدگی به تخلفات وظیفه نهادهای نظارتی است. آنها باید بروند و موضوع را پیگیری کنند. هدف اصلی شفافیت، پیشگیری از فساد و تخلف است نه افشای تخلفات گذشته.
این عضو شورای شهر ادامه داد: بر اساس قانون دسترسی آزاد به اطلاعات دانستن حق همه شهروندان است. همه تلاش‌هایی هم که برای شفافیت انجام می‌دهیم در راستای چیزی است که در قانون دسترسی آزاد به اطلاعات به رسمیت شناخته شده است. همه مردم حق دارند به اطلاعاتی که طبقه‌بندی محرمانه ندارد، دسترسی داشته باشند. در دسترس بودن اطلاعات پتانسیل شهروندان را برای مشارکت و نظارت همگانی بالفعل می‌کند. چون مردم در امری می‌توانند مشارکت داشته باشند که در موردش اطلاعات داشته باشد. در صورت عدم تقارن اطلاعاتی مشارکت فقط در حد یک شعار باقی می ماند. برای اینکه شهروندان بتوانند مشارکت کنند حق‌شان هست که اطلاعات در دسترس شان باشد.
انتشار عمومی اطلاعات نظارت همگانی را محقق می‌کند
این عضو شورای شهر با بیان اینکه انتشار عمومی اطلاعات سامانه «شهرسازی» از این به بعد نظارت همگانی را محقق می‌کند، گفت: در گذشته روال کار این گونه بود که فقط گروهی از کارشناسان شهرداری و برخی از اعضای شورای شهر به سامانه «شهرسازی» دسترسی داشتند. بنابراین وقتی گزارش تخلفی از طرف مردم اعلام می‌شد، یک عضو شورای شهر باید به سامانه وارد می‌شد و با تطبیق آنچه در واقعیت گزارش شده با اطلاعات سامانه شهرسازی بررسی می‌کرد که آیا اقدام غیرقانونی و تخلفی رخ داده است یا خیر. با توجه به اینکه تعداد گزارش‌های تخلف دریافتی ممکن بود به هزاران مورد برسد طبیعی است که اعضای شورای شهر فرصت نداشتند به همه این تخلفات رسیدگی کنند. در حالی که از این به بعد با آنلاین شدن این اطلاعات هر شهروندی این امکان را خواهد داشت که این تطبیق را انجام دهد. هر شهروندی می‌تواند اطلاعات ساخت‌وسازی که در کوچه و محله سکونت‌اش در حال انجام است را بررسی کند.
شفافیت زمینه را برای مطالبه‌گری شهروندان فراهم می‌کند
آروین با بیان اینکه در دسترس بودن این اطلاعات می‌تواند به شهروندان کمک کند که از حقوق خود آگاه شوند، توضیح داد: عدم دسترسی به اطلاعات باعث شده که بسیاری از شهروندانی که برای تشکیل پرونده و اخذ پروانه اقدام می‌کنند از حقوق خود خبر نداشته باشند. مثلا ممکن است کارشناسی به آنها گفته باشد که می توانند ۴ طبقه بسازند اما آنها در عمل می‌بینند که همسایه آنها برای ساختمانش مجوز ۵ طبقه گرفته است. در چنین وضعیتی این سوال پیش می‌آید که چرا این اتفاق افتاده است. در صورتی که اطلاعات در دسترس باشد همه افراد می‌توانند با مراجعه به اطلاعات عمومی شده سامانه«شهرسازی» بررسی کنند که مثلا همسایه آنها مجوز خود را از کجا دریافت کرده و بر اساس کدام آیین نامه توانسته مجوز یک طبقه بیشتر بگیرد. اگر هم چنین آیین‌نامه‌ای وجود نداشته باشد متوجه می شود که تخلفی رخ داده است. بنابراین شفافیت در این حوزه زمینه مطالبه‌گری را برای شهروندان فراهم می کند.
این عضو شورای شهر با بیان اینکه در ابتدای کار ممکن است خوانش اطلاعات سامانه برای شهروندان پیچیدگی هایی داشته باشد، گفت: با توضیحات آموزشی که در سامانه قرار داده خواهد شد و گذشت زمان سطح آگاهی مردم افزایش پیدا خواهد کرد. شهروندان یاد می‌گیرند که قبل از اینکه ساخت‌وساز را شروع کنند به سامانه مراجعه کنند و وضعیت منطقه‌ای که در آن سکونت دارند را بررسی کنند و بعد با آگاهی برای تشکیل پرونده و دریافت مجوز اقدام کنند در حالی که کاملا از حقوق خود آگاه هستند.
آروین در پاسخ به این سئوال که آیا ساز و کار کارآمدی برای دریافت گزارش‌های مردم از تخلفات هم پیش‌بینی شده، گفت: ساز و کاری که برای دریافت چنین گزارش‌هایی وجود دارد، سامانه ۱۳۷ و سامانه ۱۸۸۸ است. اما اینکه این سامانه‌ها چقدر در پیگیری تخلف‌ها کارآمد عمل می‌کنند مساله‌ای است که در فاز دوم انتشار عمومی اطلاعات در دستور کار کمیته «شفافیت و شهر هوشمند» قرار خواهد گرفت.
از مکانیسم های تجربه شده گزارش گری تخلف در دنیا استفاه خواهیم کرد
او با بیان اینکه با دسترسی عمومی شهروندان به اطلاعات این احتمال وجود دارد که تعداد گزارش های خلاف واقع هم افزایش پیدا کند، گفت: رسیدگی به همه شکایت ها جز وظایف شهرداری است اما برای اینکه میزان گزارش های نادرست کاهش پیدا کند می توانیم از مکانیسم های تجربه شده ای که برای گزارش گری تخلف در دنیا وجود دارد، استفاده کنیم و ساز و کاری را طراحی کنیم که افرادی که گزارشی را ثبت می کنند ادله ای برای گزارش خود ارایه کنند. مثلا عکسی از تخلف در سامانه بارگذاری کنند.
دسترسی به اطلاعات سامانه «شهرسازی» برای آشکار شدن تخلفات خرد است
به گفته این عضو شورای شهر دسترسی عمومی به اطلاعات سامانه «شهرسازی» برای آشکار شدن تخلفات خرد است. تخلفات کلان برای عموم مردم و رسانه‌ها قابل مشاهده است و آنها را پیگیری می‌کنند. در تخلفات کلان متخلف باید پیگیری و مجازات شود که این اقدام وظیفه سازمان‌های نظارتی است. شفافیتی که در سامانه شهر سازی ایجاد می‌شود بیشتر برای پیگیری فساد خردی است که اتفاقا مردم هم به طور روزمره با آن درگیر هستند.
نحوه اخذ عوارض و محاسبه آن آنلاین می شود
او با بیان اینکه مردم وقتی برای ساخت و ساز به شهرداری مراجعه می‌کنند ممکن است برای انجام ساده‌ترین کارها مجبور به پرداخت مبالغی غیرقانونی شوند، گفت: یکی از مواردی که در سامانه شهرسازی قرار است آنلاین شود نحوه اخذ عوارض و محاسبه آن است که یکی از موضوعات بسیار چالش برانگیز است. در گذشته شیوه کار به این صورت بوده که کارشناس مربوطه رقمی را به مراجعه کننده اعلام می‌کرده و او هم مکلف بوده رقم مورد نظر را پرداخت کند. نحوه محاسبه مبلغ هم در جایی ثبت نمی‌شده است.
آروین با توضیح اینکه عدم شفافیت فضای مناسبی را برای تصمیم‌گیری‌های سلیقه‌ای و تخلف ایجاد می‌کرد، گفت: یکی از آیتم‌هایی که در سامانه شهرسازی قرار است در اختیار عموم مردم قرار گیرد نحوه محاسبه عوارض پرداختی است. با در دسترس بودن این اطلاعات هر فردی خودش می‌تواند محاسبه کند که تقریبا چه مقدار باید عوارض پرداخت کند و اگر بیشتر از میزان تعیین شده از او مطالبه شود، می‌تواند دلیل این افزایش را جویا شود و در صورت تخلف آن‌را به نهادهای نظارتی ذیربط گزارش کند.