خبرگزاری مهر-گروه هنر-نیوشا روزبان: سی و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر در حالی ۱۲ بهمن کار خود را آغاز می کند که همچنان به نوع انتخاب فیلم ها در این دوره اعتراض هایی وجود دارد که از جمله آنها اعتراض فیلمسازان اول است که از حضور کم رنگشان راضی نیستند. امسال تنها یک بخش سودای سیمرغ در جشنواره در نظر گرفته شده و فیلم اولی ها نیز آثارشان در همین بخش گنجانده شده و دیگر بخش «نگاه نو» ویژه فیلم اولی ها وجود خارجی ندارد و همین امر باعث کمتر شدن تعداد فیلم های اول شده است.
از بین فیلم هایی که امسال در این جشنواره حضور دارند تنها ۳ اثر از فیلمسازان اول وجود دارد درحالی که در دوره های گذشته آثار فیلمسازان اول با استقبال خوبی همراه می شد و حتی شگفتی های جشنواره می شدند و بیشتر جوایز نیز به آنها اختصاص می یافت. بررسی این موضوع سبب شد تا با تعدادی از سینماگران درباره این امر به گفتگو بنشینیم و در این گزارش می توانید نظرات حسین نمازی و مسعود حاتمی کارگردانان فیلم اولی و سید جمال ساداتیان تهیه کننده سینما و عضو هیات انتخاب سی و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر را بخوانید.
جسارت تغییر جشنواره ملی فیلم فجر را داشته باشیم
حسین نمازی کارگردان فیلم سینمایی «آپاندیس» که سال گذشته از جشنواره باز ماند و با وجود کیفیت خوب اثر این روزها اکران خوبی در اختیارش گذاشته نشده است درباره کاهش تعداد کارگردانان فیلم اولی در سی و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر به خبرنگار مهر گفت: مدل جشنواره ملی فیلم فجر با همه جشنواره های دنیا متفاوت است. در سیاست سینمایی جایزه های بزرگی چون اسکار این موضوع در نظر گرفته می شود که فیلم های اکران شده را قضاوت کنند اما در ایران همه تلاش می کنند تا فیلمشان اول در جشنواره فجر رونمایی شود.
وی ادامه داد: ویژگی دیگر جشنواره فیلم فجر این است که ارگان های مختلف در این جشنواره سهمی دارند و برگزارکنندگان نیز تلاش می کنند تا این ارگان ها را راضی نگه دارند و می توان گفت جشنواره ملی فیلم فجر برای راضی نگه داشتن فیلمسازان مستقل برگزار نمی شود. جشنواره ملی فیلم فجر را می توان یک دورهمی دانست که فیلم ها و البته برخی از فیلمسازان در آن جای درستی ندارند و سی و پنجمین جشنواره ملی فیلم فجر این امر را به من ثابت کرد.
ویژگی دیگر جشنواره فیلم فجر این است که ارگان های مختلف در این جشنواره سهمی دارند و برگزار کنندگان نیز تلاش می کنند تا این ارگان ها را راضی نگه دارند این کارگردان جوان با اشاره به کیفیت آثار راه یافته به این دوره از جشنواره ملی فیلم فجر تاکید کرد: من فیلم های حاضر در این جشنواره را ندیده ام تا بتوانم درباره کیفیت آثار قضاوت کنم اما بی شک نسبت به این جشنواره و دیگر جشنواره هایی که در حوزه سینما برگزار می شود خوش بین نیستم چراکه از نظر من همه آنها فرمایشی هستند که اگر فرمایشی نبودند فیلمی که هنوز کامل نیست برای حضور در جشنواره انتخاب نمی شد. مگر می شود چند دقیقه از یک فیلم به دبیرخانه ارایه و آن فیلم برای حضور در رقابت انتخاب شود؟
وی افزود: آیا شما می دانید چند درصد از فیلم ها نسخه به نسبت کاملشان به دست هیات انتخاب می رسد؟ معتقدم که در جشنواره ملی فیلم فجر برد با فیلم هایی است که نسخه کامل آن به دست هیات انتخاب نمی رسد و فیلم هایی که نسخه کامل آنها به هیات انتخاب می رسد معمولا ضرر می کنند. فیلم هایی که ۴۰ یا ۵۰ درصدشان آماده شده است و هیات انتخاب یک راش یا رافکات از آن می بینند بیشتر موفق هستند.
نمازی با اشاره به اینکه مکانیزم برگزاری جشنواره ملی فیلم فجر اشتباه است و زمانی که مکانیزم اشتباه باشد همه چیز در آن اشتباه می شود، بیان کرد: در چنین شرایطی کاهش سهم حضور فیلم های اول در این جشنواره مساله عادی به شمار می رود چراکه شیوه برگزاری جشنواره اساسا غلط است. معتقدم این جشنواره یک بار برای همیشه باید جسارت تغییر داشته باشد و اعلام کند که هیچ فیلم ناقصی را به دست هیات انتخاب نمی دهد و همه فیلم ها باید کامل باشند. همچنین یک بار بگویند که برای جشنواره ملی فیلم فجر فیلم ها را بدون تیتراژ و اسامی ای که در آن آمده است می بینند و انتخاب می کنند.
مکانیزم برگزاری جشنواره ملی فیلم فجر اشتباه است و زمانی که مکانیزم اشتباه باشد همه چیز در آن اشتباه می شود، در چنین شرایطی بی شک کاهش سهم حضور فیلم های اول مساله عادی به شمار می روداین کارگردان سینما گفت: سال گذشته قبل از انتخابات ریاست جمهوری حرف های بسیار قشنگ شنیدیم و امروز همه این حرف ها فراموش شده است و در کنار آن جشنواره هایی که در کشور برگزار می شود، جشنواره هایی نیستند که من را خوش بین کنند.
وی با اشاره به اینکه در سینمای ایران هرچه صدای بلندتری برای اعتراض داشته باشید موفق تر هستید، بیان کرد: من آدمی نیستم که دایما گلایه کنم اما امروز به جایی رسیده ام که حس می کنم باید گلایه کرد زیرا همه چیز در سینما اشتباه پیش می رود و مدیریت درستی در سینما وجود ندارد. هرچه بیشتر داد بزنید بیشتر به نتیجه می رسید و هرچقدر ساکت تر باشید بیشتر حق تان را می خورند. همین مسایل سبب شده که این دوره جشنواره ملی فیلم فجر را پیگیری نکنم زیرا می دانم مسایلی غیر از فیلم ها وجود دارد که تعیین کننده است. با قاطعیت می گویم که اسم افراد است که مشخص می کند کدام فیلم در جشنواره باشد یا نباشد. هرچقدر تیتراژ یک فیلم از اسامی درخشان تر برخوردار باشد آن فیلم ها بیشتر مورد توجه قرار می گیرند.
نمازی در پایان تاکید کرد: دیوار فیلم های اول از همه کوتاه تر است و سر فیلم های اول را به راحتی می توان برید زیرا زور کارگردانان فیلم اول نسبت به دیگران کمتر است. معمولا به آقا یا خانمی که چند دوره خود جزو هیات انتخاب یا هیات داوری بوده است و ارتباط های زیادی دارد نمی توان گفت که شما نمی توانید در این جشنواره حضور داشته باشید، اما به یک فیلم اولی به راحتی می توانند بگویند که در جشنواره حضور نداشته باشد.
سیاست های غلط جذابیت جشنواره فیلم فجر را از بین برده است
مسعود حاتمی نویسنده و کارگردان سینما نیز درباره حضور کم رنگ فیلم اولی ها در سی و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر به خبرنگار مهر گفت: من به عنوان یک فیلم اولی جدا از تحلیل چگونگی حضور فیلم های اول در دوره های گذشته جشنواره فیلم فجر، معتقدم ورود جوان ها می تواند بسیار به سینما کمک کند. حضور کارگردانان فیلم اولی نه تنها برای جشنواره فیلم فجر بلکه برای سینمای ایران بسیار مهم و سرنوشت ساز است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه در سال های قبل فیلم اولی ها حضور بسیار موفقی در جشنواره های داخلی و خارجی داشتند و حتی اکران عمومی آنها نسبت به عزیزانی که سبقه بیشتری در حوزه سینما دارند با استقبال و موفقیت بیشتری همراه بوده، رفتار امسال جشنواره با فیلمسازان بسیار عجیب است و اینکه فیلم اولی ها آثار خوبی نبوده اند و یا نتوانسته اند سلیقه هیات انتخاب را تامین کنند، حرف درست و قابل باوری نیست.
این کارگردان سینما بیان کرد: وقتی سهمیه فیلم اولی ها را برای حضور در جشنواره ملی فیلم فجر کم می کنند، نشان می دهد که یک هدف و برنامه ای پشت چنین اتفاقی است. برای من باور اینکه هیات انتخاب این حجم از فیلم های اول را دوست نداشته سخت است.
کارگردان «موریانه» شکل برگزاری جشنواره را با جشنواره های دنیا مقایسه کرده و گفت: در هیچ کجای دنیا دیده نمی شود که مهمترین جشنواره سینمایی شان تنها یک بخش داشته باشد و در آن بخش تنها ۲۲ فیلم با یکدیگر رقابت کنند. هر جشنواره معتبری در دنیا بخش های مختلفی دارد؛ بخش هایی که فیلم هایی با گرایش های مخصوص به خود را می پذیرد.
این کارگردان سینما توضیح داد: جشنواره ملی فیلم فجر تنها یک بخش اصلی دارد که در آن تنها به فیلم های بدنه، انقلابی و جنگ توجه شده و مشکلات روز جامعه کمتر در آن دیده نشده است. من به عنوان یک فیلمساز انتظار دارم که در جشنواره ملی فیلم فجر بخش های مختلفی وجود داشته باشد که در آن بخش ها طیف های مختلف فیلمسازان دیده شوند. من به عنوان یک فیلم اولی تنها یک بار فرصت دارم تا فیلم خود را برای مخاطبان حرفه ای تر نمایش دهم و بازخورد آن را داشته باشم ولی در شکل فعلی جشنواره فجر این فرصت از من فیلم اولی به سادگی گرفته شده است.
وی ادامه داد: هر دبیر جدیدی که در جشنواره ملی فیلم فجر حضور پیدا می کند، تصمیم می گیرد هر مدلی که دوست دارد جشنواره را برگزار کند. جشنواره ملی فیلم فجر کاملا به صورت سلیقه ای برگزار می شود و کمتر تجربه و کار کارشناسانه در مدیریت آن دیده می شود. البته گاهی نگاه سلیقه ای از تجربه دبیر نشات می گیرد به عنوان مثال رضا میرکریمی که دبیری جشنواره جهانی فیلم فجر را برعهده دارد جشنواره های مهم دنیا را دیده و از تجربه حضور در این جشنواره ها در برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر استفاده کرده است.
متاسفانه جشنواره ملی فیلم فجر ثبات ندارد و سال آینده ممکن است تمام قوانینی که در این دوره ایجاد کرده اند تغییر کنداین فیلمساز با انتقاد از تغییر سیاست های جشنواره ملی فیلم فجر تاکید کرد: اگر قرار باشد هر بار یک فرد جدید را به عنوان دبیر جشنواره انتخاب کنیم، این فرد قرار است با کدام تجربه مسئولیت جشنواره ای به این مهمی را برعهده گیرد؟ همه جشنواره های دنیا یک دبیر انتخاب می کنند که سال ها مسئولیت دارد و همچنین برنامه اجرایی و سیاست های آن جشنواره کاملا مشخص است، اما متاسفانه جشنواره ملی فیلم فجر ثبات ندارد و سال آینده ممکن است تمام قوانینی که در این دوره ایجاد کرده اند تغییر کند.
حاتمی در پایان گفت: زمانی که یک جشنواره تا این اندازه بی برنامه است و هر دوره سیاست های آن تغییر می کند من به عنوان یک فیلمساز دیگر علاقه ای ندارم که در چنین جشنواره ای حضور داشته باشم.
هیچ سهمیه بندی برای فیلم های اول در نظر گرفته نشد
جمال ساداتیان تهیه کننده سینما که در سی و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر یکی از اعضای هیات انتخاب بود در توضیح چگونگی انتخاب فیلم ها در این دوره از جشنواره به خبرنگار مهر گفت: کاهش تعداد فیلم های اول در سی و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر به آیین نامه این دوره از جشنواره بازمی گردد که براساس آن فیلم های اول را با دیگر فیلم های سینمای ایران ترکیب کرده و در یک بخش آورده اند.
وی ادامه داد: این موضوع طی سال های قبل مطرح می شد که افراد باتجربه تر سینما می توانند آثار با کیفیت بالاتر بسازند و بهتر است برای کارگردانان فیلم اول یک بخش مستقل در نظر گرفته شود تا بتوانند با یکدیگر رقابت کنند و به همین دلیل بخش «نگاه نو» در جشنواره فیلم فجر ایجاد شد.
مسئولان جشنواره ملی فیلم فجر بیشتر براساس مطالبات تولیدکنندگان تصمیم می گیرند و فکر می کنم اعتراض نسبت به دوره های قبل سبب شد تا ۲ بخش «نگاه نو» و «سودای سیمرغ» با یکدیگر ادغام شوندعضو هیات انتخاب سی و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر توضیح داد: در برخی از دوره ها نیز فیلم های کارگردانان اول از کیفیت خوبی برخوردار بود که می توانست در بخش سودای سیمرغ رقابت کنند و به همین دلیل تعدادی از آنها به این بخش از رقابت وارد می شدند. در واقع بازخوردهایی که در هر دوره از کیفیت آثار رسیده گرفته می شد شرایطی را ایجاد می کرد تا آیین نامه جشنواره در سال بعد با تغییراتی همراه شود. شاید برخوردهای سال های قبل سبب شد تا در سی و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر آثار فیلم اولی ها در کنار فیلم های سینمای ایران رقابت کنند.
وی ادامه داد: این قانون سبب شده تا همه فیلم ها به یک چشم و در یک مکانیزم دیده شوند و در چنین شرایطی سه اثر از فیلمسازان اول انتخاب شد. البته این را هم باید بگویم که بعد از انتخاب فیلم ها متوجه شدیم که ۳ اثر برای فیلمسازان اول است.
ساداتیان تاکید کرد که هیچ سهمیه بندی برای فیلم های اول در نظر گرفته نشده بود.
تهیه کننده فیلم «جامه دران» درباره اینکه برخی از فیلم ها قبل از اینکه به طور کامل ساخته شوند برای حضور در جشنواره فیلم فجر انتخاب می شوند، بیان کرد: ممکن است پلان های برخی از فیلم هایی که به دست ما رسیده بود کامل نبودند اما فیلم به گونه ای برای ما ارسال شده بود که سر و شکل داشت و ما می توانستیم کیفیت اثر را متوجه شویم.
ساداتیان در پایان گفت: حذف یا ادامه حضور بخش «نگاه نو» در جشنواره ملی فیلم فجر بستگی به وضعیت سینما دارد. مسئولان جشنواره ملی فیلم فجر بیشتر براساس مطالبات تولیدکنندگان تصمیم می گیرند و فکر می کنم اعتراض نسبت به دوره های قبل سبب شد تا ۲ بخش «نگاه نو» و «سودای سیمرغ» با یکدیگر ادغام شوند.