به گزار خبرگزاری مهر به نقل از پژوهشکده پولی و بانکی؛ مالیات بر ارث مانند سایر منابع مالیاتی بر اساس قانون مالیات های مستقیم محاسبه می شود. بدین ترتیب، پس از تشکیل پرونده متوفی، گواهینامه تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث صادر و به ورثه داده می شود. این گواهینامه یکی از مدارک لازم برای درخواست گواهی حصر وراثت از شورای حل اختلاف است. در این گواهی، اسامی وراث قانونی اعلام و میزان سهم الارث هر یک از آنها مشخص می شود.
پس از تکمیل اظهارنامه، کلیه اموال منقول و غیرمنقول متوفی به نرخ روز توسط ماموران تشخیص مالیات قیمت گذاری می شوند و کلیه بدهی های متوفی مانند وام ها، مهریه و غیره از آن کسر می شود. پس از آن با توجه به سهم الارث هر یک از وراث مالیات بر ارث به نسبت محاسبه می شود.
این نرخ ها طبق ماده ۲۰ قانون مالیات های مستقیم در خصوص وراث طبقه اول تا مبلغ ۵۰۰۰۰۰۰۰ ریال معادل ۵ درصد، تا مبلغ ۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال نسبت به مازاد ۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال معادل ۱۵ درصد، تا مبلغ ۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال نسبت به مازاد ۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال معادل ۲۵ درصد و نسبت به مازاد ۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال معادل ۳۵ درصد است.
البته لازم به ذکر است که از سهم الارث هر یک از وراث طبقه اول مبلغ ۳۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال به عنوان معافیت کسر و مابقی با شرح فوق الذکر مشمول مالیات می‌شوند. وراث از نظر قانون مالیات های مستقیم به سه طبقه تقسیم می شوند:
الف) وراث طبقه اول که عبارتند از: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد
ب) وراث طبقه دوم که عبارتند از: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها
ج) وراث طبقه سوم که عبارتند از: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها
اگر در هر طبقه ای حتی یک نفر ورثه در حال حیات باشد سبب می شود دیگر طبقات به اصطلاح از حیث ارث بردن باطل شوند و هیچ ارثی به آنها تعلق نگیرد.