به گزارش خبرنگار مهر، مراسم رونمایی و جشن امضای کتاب «پینوکیو» اثر ماندگار «کارلو کولودی» با حضور مترجم این اثر «بهروز غریب‌پور» از چهره‌های مطرح نمایش عروسکی در ایران و همچنین چهره‌هایی مانند مهدی حجوانی ویراستار اثر، کیانوش غریب‌پور گرافیست و طرح جلد کتاب، مصطفی رحماندوست شاعر و از نخستین مترجمان کتاب «پینوکیو» در ایران، رضا هاشمی‌نژاد مدیر نشر افق، ناشر کتاب «پینوکیو» و نیز جمعی از علاقه مندان و دوستداران حوزه ادبیات کودک و نوجوان، در محل کتابفروشی افق در تهران برگزار شد.
حجوانی: محوریت کودک در کتاب پینوکیو کاملا آشکار است
در ابتدای این نشست مهدی حجوانی ویراستار کتاب «پینوکیو» با اشاره به اهمیت دوباره خوانی آثار کلاسیک مطرح جهانی گفت: بعضی از آثار ابرکلاسیک هستند و در حوزه ادبیات کودک، پینوکیو چنین اثری است؛ آن هم به دو دلیل ساختاری و مضمونی.
وی در توضیح بیشتر این دلایل گفت: دلیل ساختاری، محوریت کودک در این قبیل آثار است؛ در اروپا بعد از نظریات ژان ژاک روسو بود که اساساً مفهومی به نام کودکی به رسمیت شناخته شده و چیزی به نام ادبیات کودک شکل گرفت. تا پیش از آن، کودک در واقع یک بزرگسال ناقص بود. در کتاب پینوکیو محوریت کودک کاملا آشکار است.
این نویسنده و منتقد ادبیات حوزه کودک و نوجوان افزود: مسئله دوم که پینوکیو را به ابرکلاسیک تبدیل کرده، تِم داستانی آن است و اینکه اثری است پر از حادثه و در واقع حادثه در حادثه است. نکته سوم تصویرگری‌های ویژه «روبرتو اینوچنتی» هنرمند برجسته ایتالیایی برای این کتاب است. گویی او با این تصویرگری‌ها، چیزی به پینوکیو اضافه کرده است.
حجوانی درباره وجه مضمونی کتاب پینوکیو هم گفت: در ادبیات اروپا قصه‌های تصویری بسیار مهم هستند. به عنوان مثال در همین کتاب، «پدر ژپتو» کسی است که درِ خانه او همیشه به روی پینوکیو باز است با اینکه او (پینوکیو) دمدام پدرژپتو را اذیت می‌کند. «روباه و گربه نره» هم می‌توانند در این اثر نماد شیطان باشند. «پری» در این کتاب هم نماد مادر است. همچنین مدرسه نماد محل آزمون است. فرو رفتن پینوکیو در دل نهنگ هم نمادی است از بلایا.
وی همچنین با اشاره به روایتگری داستانی در کتاب پینوکیو گفت: پینوکیو داستانی است با پایانی خوش؛ داستانی که در نهایت آن، چوب به انسان تبدیل می‌شود و همین به جاودانه شدن داستان کمک می‌کند.
ویراستار ترجمه فارسی کتاب پینوکیو اضافه کرد: ما در نشر افق به فکر این بودیم که چه کار می‌توانیم بکنیم که با ترجمه و انتشار این اثر، موجب افت آن نشویم؟ برای این منظور سراغ نسخه تصویرسازی اثر رفتیم و کپی رایت اثر از ناشر خارجی خریداری شد. در ادامه برای ترجمه کتاب، آن را به بهروز غریب‌پور سپردیم؛ کسی که اگر او را پدر نمایش عروسی ایران بدانیم، سخنی به گزاف نگفته ایم. ضمن اینکه تحصیلات غریب‌پور در ایتالیا به پایان رسیده و زحمت زیادی برای ترجمه و واستاری اثر کشیده شد.
حجوانی با اشاره به دو ترجمه دیگری که پیش از این از کتاب پینوکیو به زبان فارسی منتشر شده است، گفت: هر دو ناشر بدون خرید کپی رایت، این اثر را منتشر کرده اند و اگر چه با توجه به نپیوستن ایران به معاهده جهان برن، کار خلاف قانونی نکرده اند اما خرید حق نشر یک اثر و پرداخت هزینه آن، کاری است اخلاقی که نشر افق انجام داد.
وی افزود: ناشر ایتالیایی کتاب، لایه‌های اصلی تصاویر کتاب پینوکیو را برای نشر افق فرستاد و همین مسائل و وسواس مترجم و ناشر، موجب اندکی تاخیر در انتشار آن شد.
حجوانی گفت: این احتمال وجود دارد که این ترجمه از پینوکیو به جهت وجود دو ترجمه دیگر از آن در بازار، از لحاظ اقتصادی موفقیت کسب نکند اما قطعاً انتشار آن به این شیوه، یک پیروزی اخلاقی است.
رحماندوست: ترجمه چوبک از «پینوکیو» قابل دفاع نیست
در ادامه این مراسم، مصطفی رحماندوست شاعر و یکی از مترجمان قبلی کتاب پینوکیو با ابراز خشنودی از انتشار نسخه ای تازه از این اثر با ترجمه بهروز غریب‌پور از زبان اصلی (ایتالیایی) گفت: اگر چه هنوز این ترجمه را مطالعه نکرده ام اما مطمئن هستم که یک سر و گردن از ترجمه‌های قبلی کتاب، بالاتر است.
وی گفت: کتابهایی مانند پینوکیو همیشه خریدار و خواننده خود را دارند و این اتفاق بسیار خوبی است.
رحماندوست به تجربه خود از ترجمه اش از این اثر اشاره کرد و گفت: اولین عاملی که موجب شد من این کتاب را ترجمه کنم، مطالعه اولین ترجمه این اثر از صادق چوبک بود و راستش را بخواهید به عنوان کسی که شیفته آثار چوبک بودم، از مطالعه چنین ترجمه‌ای که در آن خیلی از داستان‌ها و نکات کتاب، ترجمه نشده بود، خوشحال نشدم.
کیانوش غریب‌پور: «پینوکیو» جزو اسناد هنری تاریخ کتاب‌آرایی است
در این نشست همچنین کیانوش غریب‌پور رئیس انجمن تصویرگران کتاب کودک و نوجوان هم در سخنانی گفت: افتخار می‌کنم که در طراحی جلد و گرافیک کتاب پینوکیو، نقش کوچکی داشته‌ام. واقعیت این است که این کتاب جزء اسناد هنری تاریخ کتاب آرایی ((Book design است و شاه بیت اثری که اکنون در دست ماست، ترجمه بهروز غریب‌پور است. این را نه فقط به خاطر نسبت برادری با آقای غریب‌پور، بلکه به جهت جایگاه ایشان به عنوان یک استاد حوزه ترجمه، می‌گویم.
سخنران پایانی این مراسم، بهروز غریب‌پور مترجم کتاب پینوکیو بود. وی در ابتدای سخنانش گفت: از استاد مصطفی رحماندوست بی نهایت ممنون هستم که به جای گارد گرفتن و قهر کردن با چنین مراسمی که در آن اثری که ایشان سال‌ها قبل ترجمه کرده اند، رونمایی می‌شود، امروز برای رونمایی از این اثر آمدند که این نشانه فضل ایشان است.
اشک‌های بهروز غریب‌پور در زمان یادآوری قصه‌گویی‌های مادرش
وی با بیان اینکه من ترجمه کتاب پینوکیو را به ۴ نفر، اولی مادری، دومی همسرم و سومی و چهارمی دو فرزندم هدیه کردم، در حالی که از یادآوری خاطره درگذشت مادرش متاثر شده بود، گفت: مادر من امسال فوت کرد و من به پاس همه قصه‌هایی که برایم گفته بود، می‌خواستم این کتاب را به او هدیه کنم ولی نشد!
غریب‌پور افزود: در تمام شب‌های زمستان که ما دور کرسی می‌نشستیم، مادرم با لحنی بسیار زیبا قصه می‌گفت و بدون اینکه درس خوانده باشد، با حافظه‌ای فوق العاده ما را با قصه‌هایش سرگرم می‌کرد. من در این مادرِ پیر، احترام به فرزند را می‌دیدم. او با اینکه مدتها بود که اصلاً نمی‌توانست راه برود، برای نوه خودش که ترکیبی از کرد و فارس است، اهمیت قائل بود و برایش قصه می‌گفت.
امروز شاهد بی‌احترامی به کودکان از سوی بسیاری از اقشار هستیم
غریب‌پور همچنین با اشاره به اهمیت جهانِ داستانی نزد کودکان ادامه داد: در آینده، این کودکان هستند که جهان را مدیریت می‌کنند ولی متاسفانه امروز شاهد بی احترامی به کودکان، هم در نگاه تصویرگران، هم در نگاه شاعران و هم در نگاه نویسندگان و فیلسوفان هستیم. چوبی که پینوکیو از آن تراشیده شده، بشریت نام دارد.
وی همچنین با اشاره به اینکه این ترجمه این کتاب پیشنهاد برادر کوچکترش کیانوش غریب‌پور به رضاهاشمی نژاد مدیر نشر اق بوده است، تاکید کرد: برای من افتخار بزرگی است که این کتاب را ترجمه کرده‌ام چون تصور می‌کنم که سطر به سطر آن را زندگی کرده‌ام. من در زمان ترجمه این کتاب بخشی از کار را در ایران و بخشی را در آمریکا انجام دادم؛ یادم نمی‌رود بعضی شب‌ها را در نیویورک که در کنار دخترم «آیرین»، این کتاب را ترجمه می‌کردم.
غریب‌پور در بیان اهمیت کتاب پینوکیو گفت: اگر چه پینوکیو شیطت دارد، اما بددل و بدگمان نیست. من امیدوارم لایق این بوده باشم که شما به عنوان خوانند بگویید که زحمت زیادی برای ترجمه آن کشیده است.
احتمال تولید اپرای «پینوکیو» توسط بهروز غریب‌پور
این چهره مطرح هنر نمایش عروسکی در ایران که چندین اپرای مطرح جهانی از جمله اپرای خیام و مولانا را به روی صحنه برده است، از احتمال تولید اپرای پینوکیو در آینده سخن گفت و ساخت چنین اثری را توسط خودش، رد نکرد.
وی همچنین به خوانندگان توصیه کرد که هر دو ترجمه صادق چوبک و مصطفی رحماندوست و نیز ترجمه خودش را از پینوکیو بخوانند چرا که به گفته او هر کدامشان ویژگی‌ها و مزه خاص خود را دارند اما در عین حال تاکید کرد: از آنجا که من تا حدودی شیطنت ایتالیایی را درک کرده‌ام، با سعیِ تام و تمام، پینوکیو را تراشیده ام و اگر این ترجمه بتواند در دل شما بنشیند، این مسئله، باعث افتخار من است.
در این نشست محمدهاشمی نژاد از مسئولان نشر افق در سخنان کوتاهی با اشاره به اینکه این موسسه انتشاراتی از «روبرتو اینوچنتی» تصویرگر کتاب پینوکیو هم برای حضور در این مراسم دعوت به عمل آورده است، از ارائه پیامی از سوی او برای مراسم جشن امضای ترجمه این کتاب سخن گفت؛ هر چند این پیام در مراسم قرائت نشد.
در پایان این نشست کتاب پینوکیو با ترجمه بهروز غریب‌پور رونمایی و جشن امضای آن با حضور علاقه مندان به این اثر برگزار شد.
جرقه‌ای که ورود نشر افق را به موضوع کپی رایت رقم زد
بر اساس این گزارش، این ترجمه از کتاب پینوکیو در حالی از سوی نشر افق در ایران منتشر می‌شود که رضا هاشمی نژاد مدیر این موسسه انتشاراتی در پایان مراسم رونمایی کتاب درباره فرآیند خرید حق نشر اثر و ترجمه آن به فارسی و انتشارش توسط این موسسه انتشاراتی، به خبرنگار مهر گفت: ترجمه و نشر این کتاب به زبان فارسی، خود داستان جالبی دارد؛ من در اولین سفر خارجی که در سال ۷۰ داشتم، به نمایشگاه کتاب بولونیا در ایتالیا رفتم و در آنجا به طور اتفاقی با ناشر اصلی این کتاب آشنا شدم. رابطه ما به حدی صمیمی شد که همان جا جرقه ورود ما به بحث کپی رایت زده شد و اولین کتاب خودمان را با خرید حق رایت از ناشر خارجی (همین ناشر) در کتابی با عنوان «یک جوجه اینجا، یک جوجه آنجا» با ترجمه و گزینشِ اسدالله شعبانی، منتشر کردیم.
وی ضمن اشاره به پیش دستی دو ناشر ایرانی دیگر برای ترجمه کتاب پینوکیو به فارسی و انتشار آن در ایران، قوانینِ به گفته خودش سِفت و سخت موسسه انتشاراتی متبوعش و نیز وسواسی را که وی برای رعایت حق ناشر اصلی کتاب‌های خارجی در ترجمه به زبان فارسی و انتشار آن در ایران به خرج می‌دهد، از جمله دلایل تاخیر در ترجمه و انتشار این کتاب توسط افق عنوان کرد.
هاشمی‌نژاد: به دنبال ترجمه و انتشار برخی دیگر از آثار اینوچنتی هستیم
به گفته رضا هاشمی نژاد چاپ نخست این کتاب در شمارگان ۲۰۰۰ نسخه و با بهای ۴۵ هزار تومان از روز گذشته (یکشنبه ۱۵ بهمن) روانه بازار شده است که البته به مناسبت برگزاری مراسم رونمایی و جشن امضای کتاب توسط مترجم، این نسخه‌ها دیروز با تخفیف ۲۰ درصد عرضه شد.
هاشمی نژاد در عین حال از برنامه موسسه انتشاراتی افق برای ترجمه و انتشار آثار دیگری از روبرتو اینوچنتی تصویرگر مطرح ایتالیایی از جمله کتاب‌های «فندق شکن» و «سرود کریسمس» در آینده نزدیک خبر داد.