خبرگزاری مهر - گروه اندیشه : اندیشه سیاسی شیعه در موضوع رهبری سیاسی با عناوین گوناگون در علوم مختلف اسلامی طرح شده است. در سه علم عرفان، کلام و فقه از رهبری جامعه با عنوان ولایت بحث شده است و در علوم دیگر با عناوین دیگر از آن یاد شده است.
علاوه بر این سه علم مباحث مربوط به رهبری جامعه در متون حکمت عملی نیز مطرح شده است. فیلسوفان مسلمان اندیشه های سیاسی خود را درباره رهبری جامعه در کتابهای حکمت عملی و در قسمت سیاست مدن نگاشته اند.
هدف اصلی کتاب حاضر پاسخگویی به سئوالهایی در موضوع سیر تاریخی نظریه ولایت فقیه است. نویسنده در تلاش است تا نشان دهد از آغاز اجتهاد تا کنون چه تحولاتی در نظریه ولایت فقیه ایجاد شده است؟ و چه عواملی در این تحولات موثر بوده اند؟
به این ترتیب، کتاب حاضر به منظور آزمودن فرضیه های مطروحه شکل گرفته است. این فرضیات عبارتند از: 1- از آغاز عصر اجتهاد تا کنون شاهد تحول و تکامل نظریه ولایت فقیه بوده ایم، 2- عوامل متعدد سیاسی، اجتماعی و ... در تحول و تکامل این نظریه دخیل بوده است.
این کتاب بر اساس تقسیم بندی تحولات سیاسی مناطقی که تعداد قابل توجهی از شیعیان در آنجا زندگی می کردند و فقیهان شیعه در آن مناطق حضور فعال داشته اند به پنج مرحله تقسیم شده است.
در هر مرحله برای درک بهتر از دیدگاه فقیهان و موضوع گیریهای سیاسی آنان، ابتدا نمایی از شرایط سیاسی - اجتماعی آن دوره و وضعیت سیاسی شیعیان بیان شده و سپس دیدگاه فقیهان هر دوره درباره حکومتهای جور و درباره ولایت فقیه مورد بررسی قرار گرفته است و در پایان مباحث هر دوره به بررسی رفتار سیاسی فقیهان آن دوره و مبانی آن پرداخته شده است.
کتاب از 5 فصل تشکیل شده که عبارتند از: دوره آغاز اجتهاد ( از شیخ مفید تا محقق کرکی)، دوره صفویه (از محقق کرکی تا محقق نراقی)، دوره قاعده مندی نظریه (از محقق نراقی تا محقق نایینی)، دوره مشروطه ( از محقق نایینی تا امام خمینی)، دوره درخشش ولایت فقیه در میدان عمل.