خبرگزاری مهر، گروه استانها- زهرا بهرامی: گلستان از روزی که خود را مستقل از استان هم‌جوار دید، کلنگ‌های بسیاری را تجربه کرده است. کلنگ‌هایی که قرار بود استان سبز شمالی را به مهد اقتصادی تبدیل کند اما باگذشت نزدیک به دو دهه همچنان این استان به‌عنوان استان محروم مرزی شناخته می‌شود.
تعدادی از پروژه‌های مهم و محوری گلستان که برخی از آن‌ها به‌عنوان کلید توسعه استان یاد می‌شود پس از گذشت بیش از یک دهه همچنان در ایستگاه وعده‌ها متوقف‌شده‌اند.
پروژه‌هایی همچون طرح گردشگری آشوراده که بیش از سه دهه به‌عنوان مطالبه عمومی مردم استان مطرح بوده و در سفر رئیس‌جمهور در آذرماه ۹۳ به‌عنوان کلید توسعه استان از آن نام برده شد و قول اجرای آن به مردم و مسئولان استان داده شد.
اجرای پروژه واریانت شمالی و خروج جاده از پارک ملی گلستان که از مصوبات سفر نخست هیئت دولت نهم به گلستان بود از پروژه‌هایی است که پس از گذشت ۱۶ سال همچنان در ایستگاه وعده‌ها باقی‌مانده است.
راه‌آهن گرگان- مشهد هم در لیست چهار هزار پروژه نیمه‌تمام است و حدود ۱۰ سال از آغاز عملیات اجرایی آن می‌گذرد. این طرح از سال ۱۳۸۸ تاکنون چهار بار کلنگ زنی شده اما قطار وعده‌ها در خصوص اجرایی شدن پروژه راه‌آهن گرگان- بجنورد- مشهد هنوز ایستگاه ندارد.
اما در کنار این پروژه‌های مهم و محوری که بیش از یک دهه وعده‌های آن‌ها بر روی کاغذ مانده در دولت دوازدهم هم اجرای پروژه‌هایی همچون بندر خشک گلستان، منطقه آزاد تجاری و صنعتی اینچه برون، فولاد دو میلیون تنی و شهرک پتروپالایش به قطار وعده‌ها اضافه شد.
توقف پروژه واریانت شمالی در مرحله اعتبارسنجی سرمایه‌گذار
آخرین وضعیت اجرای پروژه خروج جاده از پارک ملی گلستان معروف به «واریانت شمالی» را از مدیر ساخت و توسعه راه‌های استان گلستان جویا شدیم. علی‌اکبر شاهینی به خبرنگار مهر اظهار کرد: حدود پنج یا ۶ ماه قبل قرارداد اجرای پروژه واریانت شمالی با سرمایه‌گذار منعقد شد و هم‌اکنون کار در مرحله اعتبار سنجی سرمایه‌گذار متوقف است.
وی با این توضیح که اعتبار سنجی سرمایه‌گذار باید توسط وزارت راه و شهرسازی با همکاری بانک مرکزی و شورای اقتصاد انجام شود، به پیشینه اجرای این پروژه اشاره کرد و گفت: پس از سیل سال ۱۳۸۰ در گلستان و بسته شدن راه ارتباطی گلستان به خراسان، هیئت دولت اجرای راه دومی برای محور پارک ملی گلستان را مصوب کرد.
وی با بیان اینکه چند گزینه مطالعه شد و واریانت شمالی (محوری که از شمال پارک ملی از سه‌راهی کلاله- گلیداغ- آشخانه می‌گذشت و پارک ملی را دور می‌زد) بهترین گزینه شناخته شد، اضافه کرد: پس‌ازآن در سفر هیئت دولت نهم و دهم مطالعات و اجرای بزرگراه شمال (نوکنده- بندرگز- بندرترکمن- آق قلا- گنبد- کلاله- آشخانه) مصوب شد.
مدیر ساخت و توسعه راه‌های استان گلستان با بیان اینکه اجرای بزرگراه شمالی بحث واریانت شمالی پارک ملی گلستان را هم در برمی‌گرفت، افزود: در سال ۱۳۹۳ با اجازه وزیر راه پروژه بزرگراه شمالی به آزادراه تبدیل شد.
وی با این توضیح که تبدیل پروژه بزرگراه به آزادراه باهدف واگذاری اجرای پروژه به سرمایه‌گذار بخش خصوصی اتفاق افتاد، ادامه داد: واریانت شمالی (سه‌راهی کلاله- گیلداغ- آشخانه به طول ۱۸۵ کیلومتر) هم‌اکنون در مرحله اعتبار سنجی سرمایه‌گذار متوقف است.
شاهینی با تأکید بر اینکه اجرای آزادراه نوکنده- آشخانه به طول ۳۱۰ کیلومتر و اعتبار اولیه دو هزار میلیارد تومانی تاکنون چندین بار به فراخوان گذاشته‌شده اما سرمایه‌گذار مناسبی پیدا نشده، اضافه کرد: این پروژه توجیه فنی، اقتصادی و اجتماعی کافی برای سرمایه‌گذار دارد و امکان اجرای آن در چند بخش (حدفاصل چند شهرستان) وجود دارد.
این مقام مسئول در اداره کل راه و شهرسازی گلستان یادآور شد: بر اساس اعلام مشاور این پروژه باید هفت‌ساله احداث شود و پس از ۱۵ سال از بهره‌برداری به نقطه سربه‌سر رسیده و تحویل وزارت راه شده و دولت از آن بهره‌برداری کند.
در کنار این طرح، دیگر پروژه‌های مهم و محوری استان همچون فولاد دو میلیون تنی، منطقه آزاد اینچه برون و شهرک پتروپالایش به‌واسطه مشکلات دیگری در ایستگاه وعده‌ها متوقف‌شده‌اند.
فولاد دو میلیون تنی در نوبت دریافت مجوز زیست‌محیطی
برای بررسی این مشکل به سراغ رئیس صنعت، معدن و تجارت گلستان رفتیم و قوانلو ابتدا دلایل دیگری را مانع اجرای پروژه‌های مهم و محوری حوزه اقتصادی استان مطرح کرد اما درنهایت از آماده بودن بسته‌های سرمایه‌گذاری و نبود سرمایه‌گذار در استان خبر داد.
حسینقلی قوانلو در خصوص پروژه فولاد دو میلیون تنی که در اردیبهشت‌ماه ۹۳ با حضور وزیر صنعت، معدن و تجارت در اترک کلنگ زنی شد، به خبرنگار مهر اظهار کرد: این پروژه مهم و محوری گلستان که در برنامه‌های اقتصاد مقاومتی استان هم قرار دارد حدود دو سال درگیر گرفتن مجوز زیست‌محیطی بود و هم‌اکنون هم در نوبت دریافت مجوز زیست‌محیطی کشور است.
سنگ عیار معادن پیشنهادی مناسب نبوده است و در نتیجه این پروژه با مشکل تامین خوراک هم مواجه است
وی با بیان اینکه این پروژه بیش از ۱۴ ماه است در نوبت دریافت مجوز زیست‌محیطی کشوری قرار دارد، گفت: نگرانی‌هایی در خصوص تأمین آب این پروژه وجود دارد و ما در دو سه نامه اعلام کرده‌ایم این پروژه قابلیت اجرا با آب‌های نامتعارف، پساب تصفیه‌خانه گرگان و آب دریای خزر را دارد و کماکان منتظر تشکیل جلسه برای دفاع و دریافت مجوز زیست‌محیطی آن هستیم.
وی با بیان اینکه مشکل اصلی پروژه فولاد دو میلیون تنی گلستان فقط مجوز زیست‌محیطی نیست، خاطرنشان کرد: قرار بود ایمیدرو خوراک این پروژه را از قزاقستان تأمین کند اما سرمایه‌گذاری ایمیدرو در قزاقستان زمان‌بر بوده و از طرفی سنگ عیار معادن پیشنهادی مناسب نبوده است و درنتیجه این پروژه با مشکل تأمین خوراک هم مواجه است.
وی با یادآوری اینکه شهریور امسال در قزاقستان با نعمت زاده (وزیر سابق صنعت، معدن و تجارت وقت) بحث مفصلی در خصوص فولاد گلستان انجام شد، تصریح کرد: بعدازاین سفر جلسه برای حل مشکل تأمین خوراک فولاد تشکیل شد و قرار شد فعلاً خوراک این پروژه از آهن اسفنجی سبزوار انجام شود و این موضوع به ایمیدرو و مجری طرح ابلاغ شد.
کارخانه فولاد به چالش افتاد
رئیس صنعت، معدن و تجارت گلستان با بیان اینکه با تغییر وزیر (انتصاب شریعتمداری به‌جای نعمت زاده) موضوع به چالش افتاد، افزود: ایمیدرو بیان می‌کند فولاد سبزوار شرکت خصوصی است و تأمین خوراک از آن باید در مجمع عمومی مصوب شود و امیدواریم بتوانیم با کمک استاندار و در دیدار با مسئولان ایمیدرو مشکل را حل کنیم.
وی از نوسان قیمت فولاد در سه سال گذشته به‌عنوان دیگر چالش پروژه فولاد دو میلیون تنی گلستان نام برد و اضافه کرد: مجری طرح این پروژه بخش خصوصی و سهم ایمیدرو ۲۰ درصد است و این سه دلیل (تأمین خوراک، مجوز زیست‌محیطی و پیگیری مجری طرح) باعث تأخیر در اجرای این پروژه (فولاد دو میلیون تنی و شهرک متالوژی) شده است.
قوانلو همچنین به موضوع منطقه آزاد اینچه برون طرحی که از سال گذشته برای تصویب به مجلس شورای اسلامی رفته و سیدمناف هاشمی استاندار گلستان معتقد است می‌تواند عقب‌ماندگی‌های استان را جبران کند، اشاره کرد و گفت: بررسی‌های اجرای این طرح در کمیسیون اقتصادی به پایان رسیده و منطقه آزاد جزو طرح‌های اولویت‌دار مجلس است و پس از بررسی و تصویب بودجه ۹۷ در مجلس مطرح می‌شود.
وی با بیان اینکه به تصویب این طرح در صحن علنی مجلس شورای اسلامی بسیار امید داریم، ادامه داد: به نظر می‌رسد بحث تجارت در مناطق آزاد ممنوع می‌شود و اگر هم ممنوع نشود بخش صنعتی و صادرات محور (محلی برای ورود مواد اولیه، فراوری و صادرات) بیشتر از تجارت موردتوجه قرار می‌گیرد.
به دلیل ضعف بزرگ نداشتن بندر امکان جذب سرمایه گذار برای پروژه های صادراتی در استان کمتر است
وی به اجرای پروژه شهرک پتروپالایش در گلستان هم اشاره و بیان کرد: استاندار آخرین گزارش‌ها را از ما و سایر بخش‌های مختلف اقتصادی در خصوص پتروشیمی گلستان گرفته و تا یک ماه آینده تصمیم‌گیری کرده و تکلیف گلستان را بر اساس آخرین وضعیت‌ها و بررسی‌های فنی و اقتصادی مشخص می‌کند.
قوانلو با بیان اینکه بسته‌های سرمایه‌گذاری در گلستان آماده است اما سرمایه‌گذار پای‌کار نداریم، گفت: مزیت ما در بخش پتروشیمی نسبت به جنوب کشور کمتر است اما گلستان دارای مزیت‌هایی است که اگر تولید اوره و آمونیاک توجیه اقتصادی نداشته باشد استان می‌تواند صادرکننده «جی تی پی» و پروپیلن به کشورهای آسیای میانه باشد اما به دلیل ضعف بزرگ نداشتن بندر امکان جذب سرمایه‌گذار برای پروژه‌های صادراتی در استان کمتر است.
مشکلات بندرخشک حل شد
هرچند بندرخشک گلستان مانند پروژه واریانت شمالی وعده ۱۶ ساله را به همراه ندارد و اردیبهشت ۹۵ با حضور محمدباقر نوبخت، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه‌وبودجه کشور کلنگ زنی شده اما از دید مردم استان اجرایی نشده و می‌توان از این پروژه محوری هم به‌عنوان وعده بر زمین‌مانده یادکرد اما مدیرکل راه‌آهن شمال شرق ۲ معتقد است این پروژه شاخص استان هم‌اکنون از مرحله وعده عبور کرده و وارد فاز اجرایی شده است.
محمدرضا قربانی با بیان اینکه بندر خشک یکی از شاخص‌ترین پروژه‌های گلستان است و به‌طور مستقیم برای سه هزار و ۵۰۰ نفر شغل ایجاد می‌کند، به خبرنگار مهر اظهار کرد: هرچند بعد از کلنگ زنی این پروژه موانعی وجود داشت و دستگاه‌های اجرایی همکاری نکردند اما با آمدن استاندار جدید مشکلات این پروژه حل شد.
وی با بیان اینکه باید یک هزار و ۲۵۰ هکتار از اراضی برای احداث بندرخشک زیرسازی شده و در اختیار بخش خصوصی برای ساخت انبارهای عمومی و پایانه نفتی و همچنین سیلو و سوله قرار گیرد، بدون اشاره به تعداد شرکت‌ها گفت: بااعتبار ۲۲ میلیارد تومانی خط عریض اجراشده و تعدادی از شرکت‌ها در حال ساخت سوله و انبار در محدوده تعیین‌شده هستند.
مدیرکل راه‌آهن شمال شرق ۲ از انجام مناقصه قرارداد ۱۰۲ میلیارد تومانی در بندر خشک خبر داد و افزود: هم‌اکنون شرکت‌ها در مرحله تحویل پاکت‌ها هستند و بعد از عید پیمانکار توسط راه‌آهن انتخاب می‌شود.
وی با بیان اینکه با آغاز زیرسازی سرمایه‌گذاری بندر خشک اینچه برون شاهد تحول بزرگی در استان خواهیم بود، ادامه داد: تحقق بندرخشک و منطقه آزاد اینچه برون اقتصاد منطقه و استان را متحول می‌کند و امیدواریم با حمایت‌های استاندار و همکاری دستگاه‌های اجرایی بتوانیم تا سال ۱۴۱۴ کل این پروژه را اجرایی کنیم.
قربانی همچنین در خصوص راه‌آهن گرگان- بجنورد- مشهد که از سال ۱۳۸۸ تاکنون چهار بار کلنگ زنی شده و در بعضی مقاطع با مشکلات حقوقی مواجه بود، تصریح کرد: شرکت ساخت و توسعه زیربناهای کشور هم در حال رایزنی برای اجرای این پروژه است اما با پیگیری‌های استاندار و نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی مصوبه‌ای از وزیر راه گرفته شد تا از محل ۲۵ درصد اعتبار ۱.۲ میلیارد یورویی برقی کردن پروژه گرگان- اینچه برون- گرمسار بخشی از پروژه راه‌آهن گرگان- مشهد (گرگان- گنبد- کلاله) اجرایی شود.
در قالب راه‌آهن حومه‌ای راه‌آهن گرگان مشهد را اجرایی می‌کنیم
وی با بیان اینکه عملیات برقی کردن راه‌آهن اینچه برون- گرمسار در سه‌ماهه نخست سال آینده آغاز می‌شود، اضافه کرد: اگر تا آن زمان پیگیری‌های شرکت ساخت نتیجه نداد بخشی از پروژه راه‌آهن گرگان- مشهد را در قالب راه‌آهن حومه‌ای اجرایی می‌کنیم.
نتیجه پیگیری‌های شرکت ساخت و توسعه زیربناهای کشور برای اجرایی شدن پروژه راه‌آهن گرگان- مشهد را جویا شدیم و مدیر حوزه طرح‌های شرکت ساخت و توسعه در گلستان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در دو ماه گذشته ۴۰ جلسه با پیمانکار و شرکت عامل (قدس رضوی) برگزارشده است.
علی رفیع نژاد افزود: هم‌اکنون در حال رایزنی و مذاکره برای انعقاد تفاهم‌نامه اجرای این پروژه با سرمایه‌گذار خارجی هستیم.
وی با تأکید بر اینکه تفاهم‌نامه مالی یکی از مهم‌ترین ارکان پروژه‌های فاینانس است، تصریح کرد: مذاکره انجام‌شده و در اکثر موارد با طرف خارجی به تفاهم رسیده‌ایم اما یکسری ظرایف وجود دارد که باید رفع شود.
وی بدون اشاره روشن به جزئیات «ظرافت‌های موجود»، گفت: طرف خارجی رقمی را اعلام کرده که تصمیم‌گیری در خصوص آن در صلاحیت وزارت راه به‌تنهایی نیست بلکه باید از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی هم استعلام شود.
رفیع نژاد با تأکید بر اینکه مشکلاتی که در گذشته برای اجرای این پروژه وجود داشت رفع شده، خاطرنشان کرد: هم‌اکنون مهم‌ترین موضوع برای اجرای این پروژه تفاهم‌نامه مالی است و امیدواریم به‌زودی در این حوزه به نتیجه مثبت دست‌یابیم.
وی با یادآوری اینکه حدود ۲۰۰ کیلومتر از این پروژه ۵۰۰ کیلومتری در گلستان اجرایی می‌شود، بیان کرد: این پروژه به اعتباری حدود ۵ هزار میلیارد تومان نیاز دارد و مدت‌زمان اجرای آن چهار سال پیش‌بینی‌شده اما تا قرارداد نهایی نشود نمی‌توان آن قطعی دانست.
ابلاغ رسمی مجوز طرح گردشگری آشوراده
اما رفع مشکلات اجرای بندر خشک و راه‌آهن گرگان- مشهد پایان وعده‌ها برای اجرای پروژه‌های مهم و محوری استان نیست. طرح گردشگری آشوراده که نزدیک به دو دهه به‌عنوان مطالبه عمومی مطرح بوده و در آذرماه ۹۳ هم اجرای آن در لیست مصوبات سفر رئیس دولت تدبیر و امید به گلستان قرارگرفته، پس از گذشت بیش از سه سال هنوز به مرحله اجرایی نرسیده اما استاندار گلستان هفته جاری در حاشیه جلسه ستاد اقتصاد مقاومتی استان از ابلاغ مجوز رسمی طرح گردشگری آشوراده خبر داد.
سیدمناف هاشمی با تأکید بر اینکه اجرای طرح گردشگری آشوراده ضوابط زیست‌محیطی و دستورالعمل‌های خاص خود را دارد از تنظیم قرارداد با محیط‌زیست کشور خبر داد و گفت: هم‌اکنون درصدد شناسایی سرمایه‌گذار بخش خصوصی و تکمیل قراردادها با سازمان محیط‌زیست هستیم تا کار گردشگری در این منطقه انجام شود.
هرچند پیگیری‌های سیدمناف هاشمی استاندار گلستان در جلسات مختلف برای حل مشکلات پروژه‌های مهم و محوری نشان‌دهنده عزم جدی برای اجرای این پروژه‌هاست اما به نظر می‌رسد برخی از این پروژه‌ها برای تحقق وعده‌های بر زمین‌مانده نیازمند توجه ویژه دولت و مجلس است و تعدادی از آن‌ها جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی را می‌طلبد.