به گزارش خبرنگار مهر، مجموعه ۱۲ جلدی «گام به گام با امام» روز یکشنبه ۶ اسفند در تالار قلم کتابخانه ملی رو نمایی شد. مراسم رونمایی این مجموعه که مجموعه گفتارها، مصاحبه ها و مقالات سید موسی صدر است با حضور آیت الله احمد مبلغی عضو مجلس خبرگان رهبری، علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی، اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، عبدالحسین خسروپناه رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه، و سید عباس صالحی وزیر ارشاد، برگزار شد.
در ابتدای این مراسم دبیر همایش عنوان کرد: این مجموعه حاصل ۱۰ سال کار چند ده نفر از محققین و اندیشمندان می باشد. این مجموعه از دو حیث اهمیت دارد. یکی این که آثار امام موسی صدر در کشورهای مختلف پراکنده بود و یک جا جمع آوری نشده بود. دیگر آن که امام موسی صدر فرصت نظریه پردازی و سپس اقدام را نداشته اند. بلکه همیشه اقدام را پیش از نظریه پردازی شکل داند. در نتیجه این نکته می تواند به محققین ما کمک کند تا از عمل به نظر برسند.
در ادامه حورا صدر به ایراد سخنرانی پرداخت. وی گفت: سلام و درود می فرستیم بر مهم تریم غائب این محفل که ۳۹ سال اسارت او پای تلاش ما برای نجاتش را سست نکرده است. تمام مدارک دال بر زنده بودن ایشان دارند. اگرچه دروغ های متعددی هر سال در رسانه ها از ایشان منتشر می شود. اقدام ارزشمندی صورت گرفته است که قدم اول آن جمع آوری این کتاب بوده است و قدم دوم ترجمه این مجموعه به زبان فارسی. با انتشار این کتاب یکی از اهداف مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر تحقق یافته است. این که مجموعه اندیشه های ایشان در اختیار همگان قرار گرفت.
مدیر عامل مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر در ادامه افزود: این مجموعه همچنین به ما کمک می کند تا روش امام موسی صدر را در هویت بخشی و سامان دهی به امور شیعیان در یابیم. همچنینی روش تئوریک امام صدر در مواجهه با مذاهب و ادیان دیگر را در می یابیم که ایشان همواره تلاش داشتند ضمن پایبندی به اصول اعتقادی خود با دیگر اندیشه ها وارد گفتگو شوند. همچنین در می یابیم که چرا او ادیان را یکی می داند. شناخت زمینه های تاریخی برای تأسیس مقاومت در لبنان و ایستادگی در مقابل اسرائیل و ایجاد زمینه برای جلب حمایت جهانی از دیگر مسایلی است که این مجموعه در شناخت آن ما را یاری می کند.
حورا صدر سپس گفت: روند شکل گیری و اوج گیری جریان های مردمی برای ارتقای سطح زندگی محرومان و احقاق حقوق آنان از دیگر نکاتی است که این مجموعه ما را با آن آشنا می کند. تلاش برای بهبود و شکوفایی و حفظ کرامت ذاتی و حق بهره مندی از نعمات خداوندی و ساختن جهانی شایسته انسان برای تمام انسان ها هدف امام موسی صدر بوده است. از مجموعه مراکز و اندیشمندان تقاضا دارم به سیره، شخصیت و اندیشه امام موسی صدر بپردازند و پژوهش ها را در این زمینه هدایت کنند. در انتها از کتابخانه ملی و خانم بروجردی برای در اختیار قرار دادن امکانات کتابخانه تشکر می کنم.
در ادامه اشرف بروجردی به سخنرانی پرداخت. وی عنوان کرد: امام موسی صدر در راستای تاریخ آفرینی برای ملت ها همواره مورد توجه و اقبال دانشمندان بوده است. اقدام امام برای نجات امت اسلام به ویژه شیعه قابل توجه است. آثار رویکرد امام برای مسایل اجتماعی که حرکت المحرومین نماد این رویکرد است همچنان در لبنان و دیگر جوامع اسلامی دیده می شود. علت این است که نگاه امام به دین، بیرون آوردن مسلمانان از محرومیت بوده است. اساس این محرومیت، محرومیت اندیشه و محرومیت از باورهای صحیح اسلامی است.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی سپس گفت: در تمامی تلاش های امام، محور انسان است. امام موسی صدر در رفتار و گفتار با خوانش اسلام رحمانی چهره ای را به جامعه بشری عرضه کردند که این چهره می تواند زمینه ساز رشد و شکوفایی اسلام باشد. اگر امروز ناراضی هستیم از اقبال جوانان به دین باید بدانیم این مسأله ناظر به کسانی است که ارائه کننده دین به مردم است. مشهور است که گفته می شود مردم بر دین رهبران خود هستند.
وی افزود: مردم لبنان بعد از حدود ۴۰ سال همچنان علاقه مند امام موسی صدر هستند. ایشان در جایگاه پدری و زعامت جامعه توانستند نقشی را ایفا کنند که آثار آن هنوز هم در جوامع اسلامی مشهود است. در لبنان طوائف مختلفی زندگی می کنند. حتی مسیحیان را در میان مردم لبنان داریم. اما همه آن ها به نیکی از امام موسی صدر یاد می کنند و معتقدند او می توانست امام، پیشرو و نجات دهنده تمام ما باشد. توسعه و فراگیری اسلام به رفتار ما بستگی دارد. رفتاری که ناشی از رحمت ما باشد و همه انسان ها را دوست بداریم و برای نجات انسان ها تلاش کنیم.
در ادامه آیت الله احمد مبلغی به سخنرانی پرداخت. وی گفت: حقیقتاً مطالعه این مجموعه نشاطی را در انسان ایجاد می کند. خدا، دین و مردم ۳ مفهمومی است که در اندیشه امام موسی صدر حائز اهمیت است. امام صدر صرفاً به تکلیف گرایی نمی پرداخت بلکه زیبایی و محبت خداوند، خدایی که خدای همه ادیان، خدای زندگی، خدای نزدیک به انسان، خدای حاضر در جامعه، خدای مبدأ مودت ها و رحمت ها است مورد توجه او بود. خدایی که برای جامعه بیشترین و اساسی ترین و مهم ترین تأثیرات را می تواند خلق و ایجاد کند. امام صدر زندگی را جدای از خدا نمی دانست.
عضو مجلس خبرگان رهبری در ادامه اظهار داشت: دین در نگاه امام موسی صدر عامل تفرقه نبود بلکه عامل اتحاد بود. دین در نگاه امام نه تنها عامل جدا کردن مردم به واسطه مذاهب و ادیان نمی شد بلکه آن را عامل همکاری و همگرایی می دید. متأسفانه امروز شاهد هستیم مهم ترین عامل تفرقه میان انسان ها دین است. البته دین با قرائتی اشتباه. دین در نگاه امام موسی صدر مزاحم خدا نبود. در خیلی از مواقع این دین ها هستند که مردم را از خدا جدا می کنند. حال آن که دین برای خدا است. پیوند عمیق دین با خدا و بخش خدامحور دین در نگاه امام موسی صدر برجسته بود.
وی در ادامه گفت: در نگاه او بخش های ضعیف انگاشته شده و به حاشیه رانده شده دین از دید ما، حضور جدی دارد. مانند اصل مدارای با خلق که اصلی جدی و اساسی در دین است. دینی که امام ارائه کرد مفهوم «یَدخُلونَ فی دین اللهِ اَفواجا» را با خود همراه داشت. دینی که امام ارائه کرد دین هویت بخشی به شیعه و ذوب کردن و مندرج کردن این هویت در یک هویت اساسی به نام امت و مستقر کردن این هویت در یک هویت بزرگ تر که هویت اسلامی بود و این را عملاً در فضای منطقه ایجاد کردند.
آیت الله احمد مبلغی سپس افزود: مردم ویژگی دیگر اندیشه ایشان بود که گاهی ما این مسأله را کنار می گذاریم و به طور صرفاً تشریفاتی به آن می پردازیم. مفهوم «ناس» در قرآن بسیار مهم است و گاهی کنار نام خدا قرار گرفته است. مانند تعبیر «اِلهِ النّاس». کسانی که با امام موسی صدر بوده اند یا با افکار ایشان ارتباط برقرار می کنند همگرایی و ارتباط با مردم را کاملاً احساس می کنند. قرآن می فرماید: فَأمّا ما یَنفَع النّاس فَیَمکُثُ فِی الاَرض. آن چه که برای مردم مفید است باقی خواهد ماند.
وی همچنین گفت: امام موسی صدر هم مفسر است و هم فقیه. آن هم فقیهی که با روش فقهی آشنا است. کمتر فقهی داریم که به روش فقهی آشنایی و تسلط کافی داشته باشد. ایشان نظریات مختلف روشی دارد. حتی در حوزه معالجه انسان و حتی مباحثی که امروز ما تازه در فقه شروع کرده ایم. مانند ارتباط فقه و قانون یا نظریه ثابت و متغیر. کم اند کسانی که در حوزه ثابت و متغیر نظر داشته باشند. ایشان این نظریه را در رابطه با عدالت و ظلم ارائه کرده اند و این خیلی جالب توجه است.
در ادامه علی اکبر صالحی عنوان کرد: به عنوان کسی که در لبنان بوده ام در این موضوع صحبت می کنم. بنده سال ۱۳۴۴ به لبنان رفتم. در آن زمان طایفه شیعه پایین ترین طائفه لبنانی تلقی می شد به طوری که برای گفتن شیعه بودن خجالت می کشیدند. آیت الله بروجردی قدم بسیار بزرگی را برای شیعه و اسلام در جهان برداشتند. ایشان شهید بهشتی را به آلمان و امام موسی صدر را به لبنان فرستادند و اگر اشتباه نکنم مرحوم حائری را به لندن فرستادند. لبنانی ها در آن زمان هم از طرف اسرائیلی ها مورد تهدید بودند و هم اختلافات آنان با فلسطینیان و دیگران مشکل دیگر آن ها بود.
رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: چرا حضرت رسول (ص) می فرماید: بُعثتُ لِاُتمم مَکارم الاَخلاق؟ چرا نمی گوید اسلام و می گوید اخلاق؟ بستر اخلاق و همگرایی و هم زبانی انسان را خداجو می کند اما موسی صدر از این جا آغاز کرد. ما در دانشگاه آمریکایی بیروت درسی داشتیم با نام معارف انسانی که از اندیشمندان مختلف باید مفاهیم فلسفی را فهم می کردیم که این برای سن ما بسیار مشکل بود. روزی امام موسی صدر به دانشگاه بیروت تشریف آوردند. ایشان فرازهایی را از گفته های فلاسفه مختلف انتخاب کردند که با نگاه ما یکی است و فرمودند ما هم همین گونه فکر می کنیم.
وی در ادامه گفت: ایشان به عنوان یک روحانی هیچ گاه تبلیغ اسلام نمی کردند. در آن شرایط آن هم در دانشگاه آمریکایی بیروت مگر می شد از دین صحبت کرد؟ ایدئولوژی های مختلف بسیار رواج داشت و دین محلی از اعراب نداشت. ایشان مانند یک کشیش به کلیساها دعوت می شد و مانند یک کشیش در کلیساها موعظه می نمود. چه بسا مسیحی ها بیش از مسلمانان امام صدر را قبول داشتند. او بسیار در دل ها نفوذ کرده بود. امام موسی صدر به گونه ی رفتار کرد که در بین طوائف مختلف آن موقع لبنان، شیخ الشیوخ طوائف شد. بعد از جنگ ۷ روزه مسلمانان بسیار متأثر شدند. امام صدر ۳ روز تعطیلی و عزای عمومی اعلام کردند و تمام لبنان تعطیل شد که نشان از نفوذ کلام ایشان دارد. همیشه در فرودگاه ها مردم بسیاری به استقبال ایشان می رفتند.
علی اکبر صالحی سپس گفت: امام شیعیان لبنان را که بیچاره ترین و عقب مانده ترین مردم زمان خود بودند به جایی رساند که در حال حاضر فهیم ترین، عزیز ترین و افتخارآفرین ترین طائفه لبنان هستند. امام صدر نطفه ای را گذاشتند که امروز حزب الله این مسیر را دنبال می کند. هنرمندان لبنانی نیز امروز در خدمت همین راه هستند. تلویزیون المنار امروز هنگام نماز به جای پخش اذان چند دعا مطرح می کند. به این دلیل اذان نمی گوید تا عبارت «اَشهَدُ اَن عَلی وَلی الله» میان شیعه و سنی تفرقه ایجاد نکند.
وی در ادامه افزود: ما تا به امروز مفهوم «اَشِداء عَلَی الکُفار» را به خوبی عمل کرده ایم. اما آیا «رُحَما بَینَهُم» را نیز به خوبی اجرا می کنیم؟ امام صدر به هر دو این نکات به خوبی عمل می کردند. امیدوارم که سیره امام موسی صدر منشور انقلاب اسلامی و زیر ساختی برای حکمرانی ما باشد. مگر ما داعیه جهانی نداریم؟ این داعیه فقط با شیوه های درست و حاکم شدن بر دل ها محقق می شود.
در ادامه سید عباس صالحی گفت: با رونمایی از این کتاب بوی پیراهن یوسف به مشام مان می رسد. امام موسی صدر در فرصتی کوتاه چنان شخصیت و گستره وجودی از خود ساخت که بی مانند و یا کم مانند است. این نکته ای بسیار قابل توجه است. امام صدر یک پدیده اجتماعی بود. ایشان در سال ۱۹۵۹ وقتی وارد لبنان می شود چه می شود که در زمانی کوتاه و کمتر از دو دهه به یک شخصیت مرجع تبدیل می شود؟ وقتی تاج گذاری و مراسم پاپ وقت در لبنان برگزار می شود تنها روحانی مسلمانی که در مراسم حضور دارد امام صدر است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه عنوان کرد: چه ویژگی هایی در این فرد وجود دارد؟ این پرسش، پرسشی است که پاسخ به آن پژوهش می طلبد. به دلیل کمبود زمان صرفاً به طرح سوال بسنده می کنم. این مجموعه ای که امروز شاهد رونمایی آن هستیم می تواند به پاسخ این پرسش کمک کند. اگرچه هنوز راه درازی داریم.
گزارش از محمد بحرینی