به گزارش خبرنگار مهر، تاکنون هیچ یک از قراردادهایی که بین یک تولیدکننده داخلی با دولت امضا شده، به تولید ریل در داخل کشور منجر نشده است. از جمله مهم ترین مسائلی که دو طرف آن را به عنوان مانعی در مسیر تحقق تولید ریل برمی شمارند، موضوع تأمین مالی این پروژه هاست. بررسی اظهار نظرها نشان می دهد که با توجه به بدهی تولیدکننده داخلی به شرکت راه آهن، تولیدکننده داخلی در مسأله تولید ریل به نوعی اهمال می‌کند و طرف مقابل «وزارت راه و شهرسازی»ـ نیز عزم کافی برای حل این مسأله از خود نشان نمی دهد.
برآورد هزینه واردات ریل و خروج ارز از کشور
احداث هر کیلومتر خط ریلی در کشور به حدود ۱۲۰ تن ریل نیاز دارد و هزینه واردات هر تن ریل، تقریباً ۱۰۰۰ دلار برآورد می‌شود.
بر اساس سند چشم‌انداز ۲۰ ساله در افق ۱۴۰۴، کشور باید از ۲۵ هزار کیلومتر خط ریلی برخوردار باشد. بر این اساس و جهت تحقق این هدف، به حدود ۲ میلیون تن ریل نیاز است که در صورت عدم تولید ریل در داخل کشور، حدود ۲ میلیارد دلار ارز جهت واردات ریل از کشور خارج خواهد شد.
آمار واردات ریل در ۵ سال اخیر
بر اساس آماری که اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران منتشر کرده است، در سال ۹۲، ۲۲ میلیون دلار، در سال ۹۳، ۴۳ میلیون دلار، در سال ۹۴، ۶۲ میلیون دلار، در سال ۹۵، ۱۴۶ میلیون دلار و در ۸ ماهه نخست امسال، ۸۱ میلیون دلار به واردات ریل اختصاص یافته است.
این در حالی است که کشور در دانش تولید و استفاده از عمده بخش‌های مرتبط با حمل‌ونقل ریلی همچون عملیات عمرانی و ادوات روسازی و زیرسازی به خودکفایی رسیده است. اما تاکنون تولید ریل با وجود قراردادها و تفاهم نامه های مختلف بین تولیدکننده داخلی و شرکت راه‌آهن، در داخل کشور محقق نشده است. در آخرین قراردادی که ۲۵ آبان ۱۳۹۵ بین این دو شرکت امضا شد، تولیدکننده داخلی متعهد شد در مدت ۵ ماه ۴۰ هزار تن ریل را تحویل دهد. علی رغم گذشت یک سال از قرارداد و پیگیری‌های راه‌آهن تا امروز این شرکت تولیدکننده نتوانسته ریل تأیید شده را تولید کند.
بدهی تولیدکننده داخلی به راه آهن با پیش پرداخت تهاتر شود
محمدحسین رضاییان کارشناس ارشد صنعت حمل و نقل ریلی در گفت وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اختلافات موجود میان تولیدکننده داخلی با راه‌آهن در رابطه با نحوه تأمین مالی پروژه تولید ریل ملی که مانع مهمی برای تحقق این موضوع محسوب می‌شود گفت: مدیران شرکت تولیدکننده داخلی از عدم توانایی دولت جهت تأمین مالی پروژه تولید ریل ملی سخن به میان می‌آورند. به اذعان تولیدکننده داخلی، شرکت راه‌آهن، منابع کافی ریالی برای خرید ریل هزینه نمی‌کند.
تولیدکننده چه می گوید؟
وی ادامه داد: مدیر ارشد شرکت تولیدکننده داخلی، مشکل اصلی تولید و تحویل ریل را عدم بهره‌مندی این شرکت از منابع دولتی عنوان کرده است. همچنین بر اساس اطلاعیه ای که تولیدکننده داخلی صادر کرده بود، در صورتی که مصرف کننده ریل (شرکت راه‌آهن) منابع مالی مورد نظر را تأمین کند، هیچ‌گونه مشکلی برای تولید ریل وجود نخواهد داشت. یکی دیگر از مدیران شرکت تولیدکننده داخلی نیز اختلاف‌نظرهای موجود میان این شرکت با راه‌آهن را مربوط به نحوه پرداخت‌ها دانسته و آن را به نبود نقدینگی در راه‌آهن نسبت داده بود. اینها نظراتی است که مدیران شرکت تولیدکننده داخلی مطرح می کنند.
پاسخ ها و ادعاهای راه آهن
رضاییان خاطرنشان کرد: اما در طرف مقابل مدیران راه‌آهن می گوینده که مبلغ قرارداد تولید ریل ملی را به تولیدکننده پرداخت کرده اند. وزیر راه و شهرسازی نیز گفته است رقم قابل‌توجهی به‌عنوان پیش‌پرداخت برای تولید ریل به تولیدکننده پرداخت‌شده است. همچنین یکی از مدیران پروژه دوخطه سازی و قطارهای حومه‌ای راه‌آهن اعلام کرده بود با تولیدکننده به توافق رسیدیم تا منابع مالی هزینه خرید ریل از محل طلب ۱۰۰ میلیارد تومانی راه‌آهن از تولیدکننده تأمین شود.
وی یادآورد شد: اگرچه طی سال‌های اخیر و با هدف رسیدن به خودکفایی در تولید ریل ملی، قراردادهای متعددی میان تولیدکننده و وزارت راه و شهرسازی (شرکت راه‌آهن) منعقد شده، اما هیچ‌یک از این قراردادها به تولید ریل منجر نشده است.
به گفته رضاییان آخرین قراردادی که میان این دو شرکت به امضا رسیده به آبان ماه سال ۹۵ برمی‌گردد که این قرارداد نیز تا کنون به ثمر ننشسته است. مهم ترین عامل نیز کمبود نقدینگی است . تولیدکننده، راه آهن را متهم به عدم پرداخت منابع مالی مورد نظر می کند در مقابل هم راه‌آهن با رد این ادعا، از طلب ۱۰۰ میلیاردی خود از تولیدکننده بابت جابه جایی بارهای این شرکت و لزوم منظور شدن این مطالبات به جای پیش پرداخت ها سخن می‌گوید.
پژوهشگر صنعت حمل و نقل ریلی با تأکید بر وجود راه حلی چون تهاتر بدهی های تولیدکننده به راه آهن و کلید زدن فرآیند تولید ریل ملی گفت: با توجه به ارزش‌افزوده بالایی که تولید ریل به جای واردات ایجاد می کند و همچنین با توجه به اظهارات وزیر راه و شهرسازی که گفته بود این وزارت خانه حاضر است تمام ریل تولید شده ۵ سال آینده تولیدکننده را خریداری کند، به نظر می رسد لازم است تولیدکننده داخلی، تمام توان خود را معطوف به تولید ریل با کیفیت کند تا از هدررفت سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته برای راه‌اندازی خط تولید آن، جلوگیری شود.