خبرگزاری مهر، گروه استانها- ونوس بهنود: گردشگری طبیعی از قابلیت‌های استان اردبیل محسوب می شود و همه‌ساله خیل عظیمی از مشتقان را به سمت‌وسوی خود می‌کشاند.
این جاذبه به دلیل تنوع اقلیم و تنوع آب و هوایی، توانسته گزینه‌های متعددی را در پیش روی علاقه‌مندان خود قرار دهد. از اسکی روی برف و چمن تا آب‌های گرم معدنی، کوه‌پیمایی و کوه‌نوردی در ارتفاعات بالای سه هزار متر، گردش در طبیعت چشم‌نواز و مشاهده آداب و رسوم و فرهنگ دو گروه عشایر و روستایی از جمله این قابلیت‌ها است.
در این میان هر یک از روستاهای هدف گردشگری در این استان می‌تواند بسته متنوعی از جاذبه‌ها را به مخاطبان خود معرفی کند. برخی روستاها در طی سال‌های اخیر زیرساخت‌هایی نیز برای استقبال از مسافران فراهم ساخته و در آستانه عید نوروز نیز پذیرای گردشگران بهاری خواهد بود.
تجربه تله سیژ در روستای آلوارس
روستای آلوارس در مجاورت شهر گردشگری سرعین واقع شده و به واسطه زیرساخت‌های گردشگری از جمله تله سیژ همواره موردتوجه مسافران قرار گرفته است.
علاوه بر این اخیراً آثار تاریخی مربوط به هزاره اول پیش از میلاد نیز در این منطقه کشف‌شده که به ثبت ملی آن از سوی میراث فرهنگی استان دنبال می‌شود.
در کتاب «سرعین در آینه قلم» آمده است: در روستای آلوارس باغ‌های بزرگی وجود داشت که از درختان تنومندی چون شمشاد و سرو و بید تبریزی انباشته بود. نجاران از آن درخت انبوه الوار می‌بریدند و کسانی که از روستاهای هم‌جوار خانه می‌ساختند از نجاران آلوارس الوار می‌خریدند، بنابراین به دلیل وجود این درختان تنومند و الوار محکم این روستا به الوارستان معروف شد.
برخی نیز اعتقاد دارند اجداد این روستا به نژاد پارس رسیده و این روستا را پارسیان در زمان‌های بسیار قدیم ساخته و مدت مدیدی در آن زندگی کرده‌اند. به همین خاطر نام آل پارس نیز بر روی آن می‌نهند.
اصلی‌ترین جاذبه گردشگری شناخته شده منطقه نمونه گردشگری آلوارس واقع در ۱۲ کیلومتری روستای آلوارس از توابع شهرستان سرعین پیست اسکی آن است که در بیشتر ماه‌های سال به دلیل موقعیت اقلیمی پوشیده از برف است.
این پیست در ارتفاع سه هزار و ۲۰۰ متری واقع شده و به دلیل طول هزار و ۲۵۰ متری آن بزرگ‌ترین پیست برفی کشور شناخته می‌شود.
هر چند در معرفی منطقه نمونه گردشگری آلوارس به قابلیت گردشگری زمستانی آن تأکید می‌شود اما در واقع آلوارس گردشگری تمام فصل داشته و در طول تابستان نیز تله سیژ گردشگران را به رستوران و امکانات بازی و سرگرمی در ارتفاع بالاتر می‌برد.
اکوکمپ های عشایر، شقایق‌های کوهی، گل ختمی و گون از جمله رویش‌های طبیعی این منطقه است که چشم‌نوازی می‌کنند. در عین حال آبشار گورگور که برخی معتقدند به دلیل قدرت آب در محل آبشار به این نام خوانده می‌شود، دیگر جاذبه‌ای است که تمامی حیات موجودات پیرامون را تضمین می‌کند.
همچنین در طول مسیر منطقه نمونه گردشگری آلوارس به کررات می‌توان شتر دوکوهانه را که یکی از گونه‌های کم‌نظیر حیوانی است مشاهده کرد. این شتر به دلیل قدرت تحمل زمستان سرد و راهپیمایی طولانی‌مدت در باربری عشایر مورداستفاده قرار می‌گیرد و تنها تغذیه آن از خاری به نام «قانقا» است.
روستای بیله درق و عطر فطیر سنتی
در همسایگی روستای ییلاقی بیله درق یا ویلا دره، روستای گردشگری دیگری واقع شده که با حدود ۲۰۰ متر پهنا در عمق ۱۰۰ متری یک دره در سه کیلومتری شمال سرعین قرار گرفته است. روستایی که به جاذبه‌های طبیعی و آب‌وهوای لطیف و خنک معروف شده و اهالی منطقه آن را با چشمه‌های آب‌معدنی طبیعی می‌شناسند.
از جاذبه‌های طبیعی این دهکده می‌توان به غارهای بزرگ و کوچکی که در دل کوه‌ها و صخره‌ها قرار دارد و آبشارهایی در طول مسیر رودخانه بیله درق اشاره کرد.
یکی از این آبشارها در محدوده انتهائی قسمت پایین و منتهی الیه ارتفاعات در داخل روستا قرار گرفته است و چمنزارهای اطراف آن امکان استراحت و بازدید از این آبشار طبیعی را برای بازدیدکنندگان فراهم کرده است و آبشار دیگری در حدود ۳۰۰ متر پائین تر از آبشار اولی قرار دارد.
آب سرد طبیعی بیله درق با حوضچه‌های مخصوص شنا از گذشته مورد استفاده اهالی بوده و به اعتقاد کارشناسان شنا در آب گرم و سپس در آب سرد در درمان بسیاری از بیماری‌ها نقش عمده‌ای دارد.
از این رو گردشگران و اهالی ساکن پس از مراجعه به آبگرم‌های سرعین در آب سرد بیله درق شنا کرده و این خاصیت درمانی را تجربه می‌کنند.
فصول گرم که از راه می‌رسد زنان روستا در مقابل درب خانه خود فطیر سنتی و «ایشتی فطیر» می‌پزند. حال و هوای روستا زمانی که عطر فطیر در کوچه‌ها و معابر آن پیچیده برای گردشگران ایرانی و خارجی خاطره به یاد ماندنی است.
اسرار باستانی در روستای بوینی یوغون
بعد از طی ۵۲ کیلومتر از سمت جنوب مرکز استان و گذر از شهرستان نیر روستایی بر روی نقشه هویدا می‌شود که به کورعباسلو شهره است. روستایی که در دامن یکی از اسرارآمیزترین قلعه‌های باستانی آرمیده است.
قلعه و منطقه باستانی بوینی یوغون در روستای کورعباسلو نیر یکی از مهم‌ترین دژهای این منطقه از قبل از تاریخ اسلام بوده و هم‌اکنون نشانه‌هایی از تمدن چهار هزار و ۵۰۰ ساله پیش از دوران مفرغ تا عصر اشکانی و دوران اسلامی در آن یافت می‌شود.
عمده مصالح به کار رفته در این دژ سنگ و ساروج است، ملاط ساروج به خوبی قابلیت خود را در طول تاریخ به عنوان چسباننده سنگ‌ها نشان داده و برای فضاهای داخل قلعه از مصالحی چون آجر و خشت نیز استفاده شده است.
اولین ساکنان این قلعه به دلیل اینکه در ارتفاع سکونت داشته‌اند، برای دستیابی راحت به آب، حوضچه‌های سنگی را در بالای قلعه ساخته‌اند. حوضچه‌هایی که باز گرفتار باورهای خرافی شده و در بین اهالی با عمقی بسیار زیاد و ناپیدا از آن یاد می‌شود.
استان اردبیل در تمام مناطق خود قلعه‌های مستحکم به مانند بوینی یوغون دارد، قلعه قهقهه، دیو قلعه سی، کهنه قلعه و قلعه ارشق در مشگین شهر، قیز قلعه سی در بیله سوار، اولتان در پارس‌آباد، قلعه خشتی گیلوان در خلخال و قلعه یل سویی در گرمی شاخص‌ترین قلعه‌های موجود در پهنه اردبیل است.
کاوش‌های اولیه در قلعه بوینی یوغون موجب شد این منطقه به عنوان سایت موزه روباز در کشور معرفی شود. موزه‌ای که حکایت زندگی مردمان هزارهای قبل بوده و گردشگران می‌توانند از این اثر شاخص تاریخی و نیز طبیعت زیبای منطقه استفاده کنند.
گلیم اصیل روستاهای عنبران
کمی آن طرف تر و در همسایگی جنگل های فندق لو شهرستان نمین واقع شده که ساکنان روستاهای پیرامون شهر عنبران یکی از زیباترین صنایع‌دستی کشور را تولید می‌کنند.
شهر عنبران واقع در هفت کیلومتری شمال شهرستان نمین کانون اصلی بافت گلیم است که به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد و بومی خود به «گلیم عنبران» شهرت یافته است.
روستاهای حومه عنبران که مردمانشان به بافت گلیم اشتغال دارند می‌توان به میناباد، کلش، میرزانق، عنبران علیا و سرو آباد یا ساوو پیله اشاره کرد.
گلیم عنبران از قدیمی‌ترین زیراندازهای ایرانی است که از تمدن غنی این مرزوبوم به یادگار مانده و به دلیل اینکه تغییرات بافت آن در طول اعصار محسوس نبوده یادآور ایام زندگی ایرانیان باستان است.
نقوش سنتی و اساطیری گلیم‌های بافته شده عنبران سمبل نمادها و یا نقش‌هایی از خواست باطنی بافندگان و بیانگر آرزوها و نیازهای مردمان ساکن این مناطق است.
ویژگی منحصربه‌فرد گلیم عنبران بومی بودن الیاف و ابزار بافت آن است. بطوریکه هر زن روستایی می‌تواند با به پا کردن دار کوچکی در منزل هنر سده‌های متمادی را در تاروپود صنعت دست‌ساز خود جا دهد.
همین ویژگی‌ها موجب شد به گفته معاون صنایع‌دستی میراث فرهنگی استان گلیم نمین نشان ملی جغرافیایی را از آن خود سازد.
علیرضا دباغ عبداللهی به خبرنگار مهر گفت: نشان ملی به گروهی از صنایع‌دستی که اصالت بومی جغرافیایی داشته اعطا می‌شود و از جمله گلیم عنبران توانسته این نشان را از آن خود سازد.
درخت چنار هزارساله در روستای انار
شهرستان مشگین شهر یکی از مناطقی است که روستاهای متعدد با آثار میراثی و باستانی در آن واقع شده است.
در عین حال که نباید از سایت باستانی پیرازمیان در شهر یری گذر کرد، یکی از روستاهای تاریخی این شهرستان روستای انار است.
به گفته رئیس میراث فرهنگی شهرستان مشگین شهر به زودی موزه سنگ در محل گورستان تاریخی این روستا دایر می‌شودروستای اونار در ۲۰ کیلومتری شرق مشگین شهر واقع شده و در آن از اوایل اسلام تا دوران معاصر آثار فرهنگی بی‌شماری به چشم می‌خورد از آن جمله قلعه بربر، قبرستان اسلامی با سنگ افراشته و سنگ‌قبرهایی در اشکال و خطوط مختلف به نام پیر، درخت کهن‌سال چنار به نام بابا چنار با بیش از هزار و۲۰۰ سال قدمت در مرکز روستا و تپه‌های باستانی متعدد.
در روستای اونار مشگین شهر و در ۲۴ کیلومتری این شهر، گورستانی وجود دارد که سنگ‌قبرهای متنوع آن از نظر شکل و جنس و نوشته‌های متعدد جالب توجه است. روی سنگ گورهای موجود در این گورستان نشانه‌هایی هم چون ستاره شش پر، تصویر چکش ساده و جز آن دیده می‌شود.
به گفته رئیس میراث فرهنگی شهرستان مشگین شهر به زودی موزه سنگ در محل گورستان تاریخی این روستا دایر می‌شود.
محرم جعفری در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: در نظر داریم در این موزه سنگ‌هایی با قدمت تاریخی را جمع‌آوری کنیم و با حفاظت و ساماندهی زمینه بازدید گردشگران نیز فراهم شو.
آثار باستانی و تاریخی دهکده اونار مقبره سید جعفر، سنگ افراشته، قبرستان تاریخی، چنار کهن‌سال، قلعه بربر، مسجد جامع، مسجدحضرت علی (ع)، مسجدابراهیم آباد و... است.
آرامگاه مطهر سید جعفربن موسی کاظم (ع) در شمال شرقی روستای انار از توابع بخش مشگین شرقی در وسط یک باغ سرسبز وسیع واقع شده است. این امامزاده مسجدی بزرگ دارد که دارای سه در است. قبر شریف امامزاده سید جعفر (ع) در ضلع جنوب شرقی مسجد قرار گرفته که در بالای آن بر سقف مسجد گنبدی بزرگ بنا شده است.
قوم تات میزبان گردشگران نوروزی
روستاهای جنوب استان اردبیل به طبیعت کم‌نظیر و بکر خود شناخته می‌شوند. از جمله روستای اسبو در ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان خلخال محل زندگی قوم تات است که با زبان شیرین و مهمان‌نوازی خود به استقبال گردشگران می‌روند.
روستای اسبو از توابع بخش شاهرود شهرستان خلخال از جمله مناطقی است که گویش متفاوت آن ها به مانند سفر به سرزمینی منحصربه‌فرد در اذهان گردشگران ثبت می‌شود.
علاوه بر این اعجازهای طبیعی، وجود آثار طبیعی گردشگری موجب شده این روستا به یکی از مقاصد گردشگری استان اردبیل تبدیل شود.
قوم ساکن در روستا یا قوم تات قومی مهمان‌نواز با تمدن دیرینه هستند که به گفته کارشناسان در استان اردبیل در قریه عنبران در بخش نمین شهرستان اردبیل، دهات بخش شاهرود خلخال شامل اسکستان، اَسبو، درو، کلور، شال، دیز، کرین، لرد، کهل، طهارم، گلوزان، گیلوان، گندم آباد و همچنین کرنق و کجل خورش رستم ساکن شده‌اند.
قومی که به عنوان آخرین پاسداران فرهنگ و گویشی دیرینه بوده و با این وجود از نگاه تاریخ پنهان مانده‌اند.
طبیعت منحصربه‌فرد اسبو موجب شده سالانه گردشگران با گذر از روستا مسافت دو کیلومتری را برای دیدن آبشار نره گر طی کنند. این آبشار که در ارتفاع ۱۹۰۰ متری از سطح آب‌های آزاد قرار دارد یکی از گنجینه‌هایی است که اسبو در کنار تاریخ و فرهنگ خود پاسدار آن است.
همچنین در شش کیلومتری روستای اسبو در بخش کلور امامزاده‌ای واقع است که رنگ و بوی گردشگری مذهبی نیز به این روستا می‌بخشد.
آرامگاه امامزاده سیدعبدالله (ع) که از نوادگان حضرت امام موسی الکاظم (ع) است در یک کیلومتــری شهر کلور در کنار چشمه زلال مشهـــــور به جیگن آو، و رودخــــانه پرخروش شاهرود واقع شده است.
ویلاباغ خمس مأمن آرامش و استراحت
در شهرستان خلخال روستای هدف گردشگری دیگری واقع شده که با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و به همت مردم ویلا باغ‌های آن شهرت یافته است.
روستای هدف گردشگری خمس تابع شهرستان خلخال در جنوب اردبیل، مجموعه‌ای بکر برای طبیعت‌گردی و تاریخ است. هر چند برخی محققان می‌گویند قدمت این روستا متجاوز از ۳۰۰ سال نیست به عقیده خود ساکنان قدمت روستا بیش از هزار سال است.
بوم گردی یکی از جاذبه‌های جدید گردشگری است که به دلیل دغدغه‌های ناشی از زندگی شهری، موردتوجه قرار گرفته استبلکه در محوطه پیرامون روستا نمونه‌هایی از گورهای باستانی عهد برنز هنوز در مجاورت نور خورشید به حال خود رها شده است.
دلمن ها که ابنیه‌ها و گورهای ابتدایی است که با تخته‌سنگ‌های بزرگ و بدون استفاده از ملات ساخته می‌شدند و تحت عنوان عمومی دولمن یا دلمن از آنها نام برده می‌شود.
دلمنها در دو گروه بزرگ و کوچک قرار می‌گیرند که دسته بزرگ مسکن اولیه شبیه به غار است و دسته کوچک به عنوان مقبره استفاده می‌شده است.
در کاوش‌های باستان‌شناسی دلمن های بزرگ گاهی تا شش متر طول، دو متر عرض و دو متر ارتفاع داشته و در داخل دلمن های کوچک اسکلت‌های انسان به همراه وسایل زندگی و ابزار جنگی کشف‌شده است.
مواریث باستانی خمس به جاذبه‌های تاریخی آن گره خورده است. اثر فرهنگی تاریخی مسجد علیا(حاج عبدالغنی رزاقی خمسی) متعلق به دوران قاجار یکی از زیباترین معماری‌هایی است که دور از چشم میراث فرهنگی نیز نماند و به شماره ۲۷۶۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
گفته می شود ۱۲ روستای هدف گردشگری در استان اردبیل وجود دارد که در برخی از این روستاها زیرساخت‌های لازم برای اقامت مسافران طی سال‌های اخیر ایجاد شده است.