خبرگزاری مهر- گروه استانها، ونوس بهنود: استان اردبیل با ۱۰ شهرستان در شمال غربی کشور واقع شده و یکی از استان‌های مرزی محسوب می‌شود. گستره طولی این استان موجب پیدایش اقلیم‌های جغرافیایی مختلفی شده تا جایی که از شمال تا جنوب آن تفاوت دمایی ۲۰ درجه‌ای را می‌توان در برخی ایام سال مشاهده کرد.
این تنوع موجب شده است تا دسترسی اردبیل به تمامی مواهب طبیعت از جمله کوه، دشت، جنگل، آبشار و دریاچه و مراتع سرسبز امکان‌پذیر باشد. در مجموع بسته مفرح و متنوعی از آثار طبیعی در استان اردبیل جهت بازدید گردشگران و مسافران فراهم است.
کوه سبلان
از جمله آثار شاخص و برند گردشگری طبیعت اردبیل کوه سبلان است. رشته‌کوه سبلان از دره قره‌سو در شمال غرب اردبیل و در جهت شرقی- غربی به طول ۶۰ کیلومتر و عرض ۴۵ کیلومتر تا کوه قوشا داغ اهر ادامه دارد. ارتفاع چهار هزار و ۸۱۱ متری سبلان کوه آتشفشان نیمه خاموش است که گفته می‌شود دو دوره آتشفشان را سپری کرده ولی در وضعیت فعلی در تمامی طول سال قلل آن پوشیده از برف و یخ است. بطوریکه یخچال‌های دائمی این کوه مورد توجه یخچال نوردان سراسر دنیا است.
سبلان سه قله اصلی دارد که از شهر اردبیل به عقاب بال گشوده‌ای تشبیه می‌شود و شهرهای اردبیل، سراب و مشگین شهر را در برگرفته است. این سه قله عبارت‌اند از «سلطان ساوالان» به عنوان بلندترین قله، «حرم داغ» دومین قله مرتفع و کسری که سومین قله آن است.
علاوه بر پوشش کم‌نظیر گیاهی و حیات‌وحش این کوه، در قله کوه سبلان دریاچه‌ای به وجود آمده که اعجاز آن را به عنوان یک کوه آتشفشان دوچندان ساخته است. این دریاچه به قطر ۱۴۵ و ۸۰ متر و عمق تقریبی ۴۰ متر حتی در مردادماه نیز آب سرد و صفر درجه دارد و به استثنای فصل تابستان در مابقی فصول یخ‌زده است.
مستندات تاریخی بیانگر سابقه غنی فرهنگی گسترده این کوه است. بطوریکه ادبیات شفاهی و نوشتاری مردم آذربایجان آمیخته از اعجازهای سبلان است و میلیون‌ها آذری‌زبان سبلان را نماد استقامت، عنصر مقدس طبیعت و نماد زیبایی می‌دانند.
در نظر ساکنان دامنه سبلان، این کوه مقدس است. چرا که خاستگاه و محل دریافت وحی پیامبران بوده و از جمله مهم‌ترین آن ها زرتشت است که گفته می‌شود در ۳۰ سالگی به این کوه آمده و وحی نبوت دریافت کرده است.
علاوه بر این از زمانی که ذهن انسان می‌تواند به گذشته باز گردد سنگی در مسیر دریاچه سبلان به نام سنگ محراب وجود دارد که در کتاب معجم البلدان به قبر حضرت حامد و حضرت هود و محل عبادت زرتشت شناخته می‌شود.
وجود آتشکده‌های متعدد که محل عبادت زرتشتیان بوده و حتی به نام چند روستا در دامنه سبلان تبدیل شده است گواه سابقه تاریخی باور حضور پیامبران در این کوه اسرارآمیز است.
به تعبیر مدیرکل میراث فرهنگی استان اردبیل شاخص‌ترین اثر طبیعی و فرهنگی این استان کوه سبلان است.
کریم حاجی‌زاده به خبرنگار مهر گفت: این کوه نه‌تنها به لحاظ طبیعت و شاخصه‌های طبیعی خود بلکه به دلیل جایگاه خود در فرهنگ مردمان ساکن در این منطقه یکی از آثار شاخص کشور محسوب می‌شود.
وی افزود: این اثر طبیعی تاریخی قابلیت ثبت جهانی را دارد که در فاز نخست باید مطالعات آن انجام شود.
شورابیل، بزرگ ترین دریاچه درون‌شهری کشور
از دیگر جاذبه‌های طبیعی اردبیل می‌توان به دریاچه شورابیل اشاره کرد. دریاچه شورابیل بزرگ‌ترین دریاچه طبیعی واقع در داخل شهر کشور محسوب می‌شود. همچنان که از نام آن پیداست زمانی آب این دریاچه شور بوده و لجن‌های ساحل آن خواص درمانی داشته است.
بعدها با شیرین کردن آب دریاچه و تغییر چرخه‌های حیاتی آن شورابیل لجن‌های درمانی خود را از دست داد. شهرداری اردبیل در چند سال اخیر با اولویت‌بخشی به این دریاچه پروژه‌های متعددی را پیرامون آن آغاز کرد تا قابلیت‌های دریاچه مجدداً احیا شود.
در سال‌های اخیر پروژه‌های عمرانی متعددی پیرامون این دریاچه آغاز شده که از آن جمله می‌توان به موزه دفاع مقدس، بزرگ‌ترین رینگ پیاده‌روی کشور، مراکز اقامتی و پیست دوچرخه‌سواری اشاره کرد.
به تعبیر شهردار اردبیل شورابیل مهم‌ترین اثر طبیعی شهر اردبیل محسوب می‌شود و می‌تواند نقطه ثقل پروژه‌های انسان‌محور شهرداری باشد.
حمید لطف‌اللهیان با اشاره به اینکه شورابیل تنها دریاچه درون‌شهری با این وسعت در کشور است، تصریح کرد: تمامی پروژه‌های سطح شهر از جمله پیرامون دریاچه با شعار انسان‌محور و نه ماشین محور اجرا می‌شود.
وی به تعریف زیرساخت‌های متعدد با چنین نگاهی در پیرامون دریاچه اشاره و تأکید کرد: از جمله مسیر پیاده‌روی تعریف شده و به محض اتمام پروژه‌های زیرسازی ورود خودرو به حریم اطراف دریاچه ممنوع خواهد شد.
وی تأکید کرد: در ادامه برای سهولت تردد در پیرامون دریاچه مسیرهای دوچرخه، موتوربرقی و قطار لاستیکی تعریف شده است و در عین حال احداث پارکینگ برای پارک خودروها پیش‌بینی شده است.
شهردار اردبیل به تعریف سه ورودی جدید به غیر از ورودی اصلی و پنج ورودی فرعی دیگر اشاره کرد و افزود: دور دریاچه رینگ تردد خودرو اجرا می‌شود و علاوه بر این رینگ فرعی برای توزیع خدمات نیز اجرا خواهد شد تا مراجعه‌کننده بعد از پارک خودرو از رینگ فرعی خدمات مختلف دریافت کند.
جنگل‌های فندقلو به قدمت عمر کره زمین
در مجاورت شهر اردبیل، شهرستان نمین واقع شده که شاخص‌ترین جاذبه طبیعی آن جنگل‌های فندقلو است. جنگل‌هایی که به اذعان کارشناسان با کره زمین عمر برابری دارند.
جنگل فندقلو از مواریث کهن طبیعی استان اردبیل است که به دلیل تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری و طبیعت سحرانگیز هیجان هر گردشگری را برمی‌انگیزد.
در این جنگل در مجموع ۱۹ گونه جنگلی متعلق به هشت تیره و ۱۷ جـنس شناسایی شده‌اند که از بیـن انواع شناسایـی شده گونه‌های نادری نظیر فندق، ممرز، راش، بلوط، بلند مازو و بیدمشک وجود دارد.
وجود درختان فندق، سیب وحشی، گوجه سبز، ازگیل، به، تمشک و توت فرنگی از دیگر زیبایی‌های طبیعت این جنگل است که این روزها شمار آن طبیعت دوستان، پژوهشگران و محققان را شگفت‌زده کرده است.
در این جنگل نزدیک به ۹۰ گونه گیاهی رشد و نمو دارند که می‌توان به گونه احیاشده «سوسن چلچراغ» که از گونه‌های کم‌نظیر در دنیا بوده و در کل کشور فقط در دو منطقه نمونه‌های آن دیده شده است، اشاره کرد.
مدیرکل میراث فرهنگی استان «فندقلو» را از قدیمی‌ترین جنگل‌های کره زمین برشمرد و تصریح کرد: این جنگل ادامه جنگل‌های هیرکانی مرز اردبیل و گیلان است و به عبارتی جزو قدیمی‌ترین جنگل‌های روی کره زمین محسوب می‌شود.
حاجی‌زاده معتقد است این جنگل در پنج هزار هکتار مجموعه بی‌نظیری از گونه‌های منحصربه‌فرد گیاهی و جانوری را شامل می‌شود که نیازمند شناسایی است.
وی معتقد است به غیر از کوه سبلان اثر طبیعی دیگری که قابلیت ثبت جهانی را دارد، جنگل فندقلو در نمین است.
چشمه آب گرم در سرعین و مشگین شهر
از موهبت‌های کوه سبلان این بوده که در تمامی شهرهای واقع در دامنه این کوه می‌توان چشمه‌های آب گرم معدنی را مشاهده کرد.
چشمه‌های آب گرم تنها در خود شهر سرعین ۱۲ دهنه است که با ایجاد مجتمع‌های آب گرم همه‌ساله پذیرای میلیون‌ها مسافر بوده است.
مجتمع آب‌درمانی سبلان، ژنرال، بش باجیلار، پهنلو، گاومیش گلی، قهوه سویی، ایرانیان و ... بخشی از جاذبه‌های گردشگری این شهر محسوب می‌شوند.
به گفته سرپرست فرمانداری سرعین طبیعت این شهر به دلیل واقع شدن در دامنه کوه سبلان برخوردار از اعجاز است.
عاطف ناصری در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ساماندهی آب‌های گرم معدنی اضافه کرد: هر چند در سایر شهرستان‌های استان نیز چشمه‌های آب گرم واقع شده اما تعدد چشمه‌ها در سرعین کم‌نظیر بوده و همه‌ساله میلیون‌ها مسافر را از سراسر کشور به این منطقه هدایت می‌کند.
در عین حال فرماندار مشگین شهر نیز با بیان اینکه ۱۲ مجتمع آب گرم معدنی در این شهرستان دایر است، تصریح کرد: آب‌های گرم معدنی مشگین شهر مغفول مانده و کمتر شناخته شده است.
میر علی رحیمی زاد افزود: این در حالی است که آب‌های گرم در این شهرستان از جاذبه‌های اصلی گردشگری و علت سفر به آن محسوب می‌شود.
آبگرم‌های قوتور سویی، شابیل، موئیل، ملک سویی، دودو و قینرچه گروهی از جاذبه‌های گردشگری طبیعت شهرستان مشگین شهر است.
دریاچه نئور در دل ارتفاعات
دریاچه نئور دیگر جاذبه گردشگری طبیعت اردبیل، واقع در ۴۸ کیلومتری شهر اردبیل در یک دره کوهستانی واقع شده است. این دریاچه در ارتفاع دو هزار و ۵۰۰ متری از سطح دریا ترکیب دو دریاچه شامل ۱۸۰ هکتار و ۴۰ هکتار است که در فصل‌های پربارش به هم پیوسته و دریاچه واحدی را شکل می‌دهند.
اعجاز نئور چه در روز و چه در شب موجب شده به عنوان یکی از زیباترین تفرجگاه‌های تابستانی شهرت یابد. تا جایی که گردشگران بسیاری تنها به قصد دیدن و کمپ در نئور به استان اردبیل سفر می‌کنند.
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی استان وسعت حوزه‌ی دریاچه بیش از هزار هکتار بوده و وسعت دریاچه آن هم بیش از ۲۲۰ هکتار و مشتمل بر دو دریاچه کوچک ۴۰هکتاری و ۱۸۰ هکتاری است که در فصل‌های پر آب بهار به هم می‌پیوندند و دریاچه‌ای واحد را به وجود می‌آورند.
حاجی‌زاده با بیان اینکه حوزه‌ی آبریز رودخانه هیر در این دریاچه می‌ریزد، اضافه کرد: این دریاچه در حدود چهار ماه از سال به صورت یخ‌بندان است اما در فصل تابستان مناظر کم‌نظیری از دشت گل‌های وحشی موجب می‌شود مسافران و گردشگران بسیاری به آن سفر کنند.
وی تأکید کرد: در پیرامون دریاچه همواره می‌توان کمپ‌های گردشگران، گروه‌های کوهنوردی و علاقه‌مندان به ماهی گیری را مشاهده کرد.
شیروان دره سی و اسرار آدم‌های سنگی
در مرکز استان اردبیل، در نزدیکی شهر لاهرود در ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی مشگین شهر و در دامنه کوه ۴۸۱۱ متری سبلان دره‌ای واقع شده که طبیعت زیبا و منحصر بفرد آن دستاویز افسانه‌های بی‌شماری بوده که سالیان سال همچنان زبانزد بومیان منطقه و گردشگرانی است که به این طبیعت قدم گذاشته‌اند. ارتفاع این منطقه دو هزار و ۲۰۰ متر و مساحت آن ۷۵ کیلومترمربع برآورد شده است.
این دره عمیق و عریض بوده و بریدگی‌های دیواره‌های صخره‌ای، چشم‌انداز منحصربه‌فردی به آن بخشیده است.
این دره از قسمت جنوب به دامنه شمالی سبلان (هرم) از شرق به جاده لاهرود - شابیل، از غرب به هوشنگ میدانی و از شمال به زمین‌های روستای قلچقلو منتهی می‌شود.
اما چه چیزی طبیعت این منطقه را افسون کرده و نام خود را به کتاب‌های شعر و داستان برده است؟ برخی ساکنان افسانه‌هایی را نقل می‌کنند که تندیس‌های سنگی این منطقه در واقع انسان‌های اولیه‌ای هستند که به فکر فرورفته‌اند.
افسانه‌ای که در واقع به دلیل بهت و حیرت در مقابل زیبایی طبیعت منطقه در ذهن رشد و نمو یافته و امروز وضعیت اقلیم منطقه گویای کوه‌های سنگی است که به نظر می‌رسد توسط هنرمندان چیره‌دست شکل و شمایل یافته است.
علاوه بر این وجود گونه‌های جانوری مختلف و لانه‌سازی آن ها از جمله خرس، خرگوش و انواع پرندگان معماری منحصربه‌فردی را در این بخش از طبیعت مشگین شهر به ودیعه گذارده است.
جاده رویایی اسالم به تعبیر گردشگران
در جنوب استان اردبیل نیز جاذبه منحصربه‌فرد جاده خلخال- اسالم واقع شده است. جاده گردشگری خلخال – اسالم که شهرستان خلخال در استان اردبیل را به اسالم در استان گیلان متصل می‌کند به دلیل برخورداری از شرایط خاص و اقلیم کوهستانی و ترکیب طبیعت جنگلی با دشت امروز به عنوان رویایی ترین جاده جنگلی کشور شناخته می‌شود.
طبیعت بکر و دست‌نخورده، زیبایی‌های وحشی جنگلی، زندگی سنتی افراد بومی، تولید عسل‌های ناب، وجود آبشار و دریاچه، دشت وسیع گل و گیاهان کمیاب و... از جمله ویژگی‌هایی است که گردشگران می‌توانند در یکجاده ۷۰ کیلومتری یکجا همه این مواهب و دیدنی‌ها را مشاهده کرد.
این جاده که به دلیل کوهستانی بودن حتی در تابستان از آب‌وهوای سرد، خنک برخوردار است، در اغلب اوقات بویژه در نیمه دوم سال به دلیل بارش برف و باران‌های سیل‌آسا بسته بود و مسافران تنها می‌توانند در این فصول از زیبایی‌های آن لذت ببرند.
این جاده مسیری برای ورود به بهشت طبیعت است، چراکه جاده خلخال – اسالم تنها یک جاده جنگلی نیست بلکه ترکیبی از جنگل و دشت، گلزار و آبشار و دریاچه است؛ تصویری از زیباترین جاذبه‌های طبیعی که کنار هم چیده شده‌اند تا بی‌هیچ سابقه و ذوق ادبی شاعرتان کند.
علاوه بر آثار ذکر شده، منطقه گردشگری سردابه در اردبیل، رودخانه بالخلی چای در اردبیل، سواحل رود ارس و بالهارود در بیله سوار، پارک جنگلی مشگین شهر، باغات مجتمع کشت و صنعت مغان در پارس‌آباد، منطقه نمونه گردشگری و پیست اسکی آلوارس در سرعین، چشمه‌ها و آبشارهای متعدد در خلخال، پیست اسکی روی چمن در فندقلو، باغ شهر زیبای گیوی، دریاچه‌ها و آبشارها در گرمی و منطقه نمونه گردشگری بولاغلار از دیگر جاذبه‌های طبیعی استان اردبیل است.