خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه-علی کریمی: همیشه و همیشه بررسی و تورق و مطالعه ی سیره ائمه هدی (ع) و اولیای خدا دارای تازگی و آموزندگی معجزه واری است که هیچ گاه نباید مغفول وارد شود، با توجه به این نکته به ذکر بعضی از زوایای زندگی امام باقر می پردازیم که برای همگان درس مهمی است و در عین حال در زندگی امروز بشر، کاربردی!
الف- عرق جبین در راه روزی حلال و کَلّ بر دیگران نبودن
در گرمای شدید تابستان محمدبن منکدر که خود را از زهاد و عباد و تارک دنیا می دانست امام را در حال خستگی شدید در انجام کاری می بیند گمان می کند امام خود را برای طلب دنیا این گونه به زحمت انداخته، لذا به نصیحت می پردازد و می گوید آیا سزاوار است مرد شریفی مثل شما در این گرمای طاقت فرسا در طلب دنیا بیرون بیاید، اگر خدای نخواسته در این حال مرگ شما را فرا رسد چه وضعی برای شما پدید خواهد آمد؟
شایسته نیست شما به دنبال دنیا بروید و خود را به رنج و زحمت بیندازید.
امام علیه السلام فرمودند: اگر مرگ من در همین حال برسد و من بمیرم، در حال عبادت و انجام وظیفه از دنیا رفته ام، زیرا این کار، عین طاعت و بندگی خدا است.
تو خیال کرده ای که عبادت منحصر به ذکر و نماز و دعاست من زندگی و خرج دارم اگر کار نکنم باید دست حاجت به سوی تو و امثال تو دراز کنم.
من در طلب رزق می روم تا احتیاج خود را از دیگران سلب کنم. وقتی باید از رسیدن مرگ هراسان باشم که در حال معصیت و خلافکاری و تخلف از فرمان الهی باشم نه در چنین حالی که در حال اطاعت امر حق هستم و او مرا موظف کرده بار دوش دیگران نباشم و رزق خود را خودم تحصیل کنم.
زاهد گفت عجب اشتباهی کرده بودم. اکنون متوجه شدم که من روش غلطی را می پیموده ام و احتیاج کاملی به نصیحت داشته ام. (منتهی الآمال /شیخ عباس قمی -۲ / ۹۱ )
ب- سیاستی مبتنی بر دیانت
با وجود تمام سخت گیری های بنی امیه، امام باقرعلیه السلام به تبیین معارف اهل بیت علیه السلام می پرداخت و از تبیین جایگاه امامت و ولایت در اسلام که به معنای زعامت و تصدی امر است، دست بر نمی داشت.
زراره، یکی از اصحاب امام باقرعلیه السلام حدیثی را از ایشان روایت می کند که امام علیه السلام در تشریح مبانی اسلام فرموده است: » بنی الاسلام علی خمسة اشیاء، علی الصلوة و الزکاة و الحج و الصوم و الولایه»
اسلام بر پنج چیز استوار است، برنماز و زکات حج و روزه و ولایت (رهبری اسلام).
زراره می گوید: عرض کردم کدام یک از این مبانی برتر است؟
حضرت فرمود: الوِلایَةُ اَفْضَل؛ لِاَنَّها مِفْتاحُهُنَّ. وَالوالیُ هُوَ الدَّلیلُ عَلَیهِنَّ ؛ ولایت و رهبری برتر است. زیرا کلید و راهگشای مبانی دیگر است و این رهبر؛ راهنمای مبانی دیگر است.
با این وجود امام باقرعلیه السلام به تبعیت از جد بزرگوارش امام علی ـ علیه السلام ـ هر جا که احساس می کرد، کیان کشور اسلامی و آبروی اسلام در خطر است، خلفا را از راهنمایی و ارشاد های خود محروم نمی کرد. (فروع کافی، ج ۴ ص ۶۲، ح ۱)
ج-حرکت های جهادی و انقلابی در عرصه علمی شیعه
امام باقر دریافته بود فرهنگ تشیع در انزوا قرار دارد؛ از این رو لازم بود به یک انقلاب وسیع فرهنگی دست بزند و با تشکیل حوزه علمیه و تربیت شاگردان برجسته، فقه آل محمد ـ صلی الله علیه وآله ـ و خط فکری تشیع را آشکار کند.
بر همین اساس امام باقرعلیه السلام زمینه سازی بسیار عمیق و خوبی در این راستا نمود و پس از ایشان، فرزند برومندش امام صادق ـ علیه السلام ـ با تشکیل حوزه علمیه با چهار هزار نفر شاگرد، آن را به ثمر رسانید و یک دانشگاه عظیم اسلامی در تاریخ اسلام آشکار و ماندگار شد.
بنابراین، می توان گفت؛ امام باقر ـ علیه السلام ـ مؤسس و بنیانگذار حوزه علمیه شیعه و نهضت فرهنگی انقلاب فرهنگی تشیع بود. (رجال کشی، ص ۱۲۵)
د- محبت از اصول تربیتی حضرتش
امام باقر همیشه از اصل محبت و ابراز آن در سیره تربیتی خویش بهره جسته و آن را از ارکان امور تربیتی می دانستند. چنانکه محمد بن مسلم می گوید: در حضور امام باقر علیه السلام بودم که فرزند خردسالش جعفر وارد شد . پیشوای پنجم فرزندش را به آغوش کشیده و به سینه خود چسبانید و آن گاه با کلمات زیبا و محبت آمیز با وی به گفت وگو پرداخت. (کفایة الاثر، ص ۲۵۳، با تلخیص)
با مطالعه این قبیل موارد و زوایا از سیره و سیاق زیستی علمی و عملی ائمه هدی (ع) بخوبی می توان ره توشه و یا الگوی متناسب با فرد مسلمان و یا اجتماع اسلامی را استخراج و مورد بهره و استفاده قرار داد.
مزید بر این پاسخی دندان شکن به کسانی است که گاه و بیگاه سخن از الگوهای غربی و استکباری برای جامعه اسلامی ایران عزیز می گویند ، چرا که همین نکات که از امام باقر بیان شد اگر واقعا و حقا در جامعه اسلامی و در نهاد های مختلف آن از خانواده و مدرسه گرفته تا دانشگاه و محافل اجتماعی مورد اهتمام و توجه قرار بگیرد قطعا امت اسلامی را از هرگونه الگو و پارادایمی که توسط غرب و استکبار طرح ریزی شده باشد بی نیاز می کند.
پس شاید مشکل از ماست که واقعا عامل به این معارف نبوده ایم ، پس نگوئیم نیست، بلکه معارف اسلامی قطعا و حقا و انصافا راهگشای بشریت است و این مائیم که عمل نکرده می گوئیم معارف کاربردی نیست!!!
فلیعمل العاملون!