خبرگزاری مهر، گروه استانها ـ نیره شفیعی‌پور: یزد را قبل از آنکه با آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی بشناسند، با قطاب و باقلوا می‌شناخته‌اند، قطاب و باقلوایی که امروز دیگر گردشگران خارجی هم خوب آنها را می‌شناسند و در سفر خود به یزد، سراغ حاج خلیفه‌ها را می‌گیرند.
تنوع در شیرینی‌های یزد بسیار است و شاید بتوان ده‌ها نوع شیرینی را در آن واحد نام برد اما نکته قابل توجه در شیرینی‌های یزد، اصالت و مقوی بودن آنها است زیرا اغلب شیرینی‌های یزدی با انواع مغزها تهیه می‌شود.
تنوع بی‌نظیر در شیرینی‌های یزدی
باقلوا، قطاب، لوز بادام، پشمک، لوز نارگیل، لوز بیدمشک، لوز پسته، کیک یزدی، نان منقا، نان بادامی، حاجی بادام، نان برنجی، سوهان آردی، سوروک و ده‌ها شیرینی دیگر، تنها بخشی از خوراکی‌های خوشمزه و سوغات یزد به شمار می‌رود.
اما باقلوا و قطاب یزد هم در خوشمزگی کم‌نظیر است و هم طرفداران بیشتری نسبت به سایر شیرینی‌ها دارد.
قطاب را تا همین چند سال پیش، به شکل یک نیم دایره دالبردار، زنان در خانه‌ها می‌پیچیدند و اصالت و خانگی بودن شیرینی، کاملا مشهود بود اما اکنون اغلب قطاب‌ها گرد و دستگاهی شده اما به قول معروف، خوشمزگی آن جایی نرفته است.
باقلوا هم یک شیرینی لوزی شکل کوچک برش خورده است که میان آن انواع مغزهای بادام، گردو، پسته و ... به وفور یاد می‌شود.
نان منقا هم همان شیرینی پنجره‌ای سایر شهرها است با این تفاوت که در یزد اشکال آن متفاوت است و در برخی مناطق آن را با روغن کنجد طبخ می‌کنند.
لوزها هم شکل و فرمی شبیه باقلوا دارند و معمولا در ظرف‌های شیرینی کنار باقلوا چیده می‌شوند و اما ترکیب آنها بسته به نام لوز، متفاوت است.
سوروک شیرینی خوشمزه و اصیلی که در قنادی‌ها یافت نمی‌شود
همه این شیرینی‌ها در قنادی‌های متعدد که در یزد به آنها حاجی خلیفه می‌گویند و چند مورد از آنها شهرت جهانی پیدا کرده‌اند، پیدا می‌شود اما یکی از شیرینی‌هایی که معمولا همه جا پیدا نمی‌شود و یک شیرینی خوشمزه و کاملا خانگی است، سوروک است.
سوروک اصالتی زرتشتی دارد و قدمت بسیار بیشتری نسبت به سایر شیرینی‌های یزد دارد اما معمولا در مغازه‌ها و قنادی‌ها پیدا نمی‌شود.
سوروک را معمولا در پنجشنبه‌های آخر سال یا برای خیرات اموات طبخ می‌کنند و شکل آن می‌تواند به اندازه یک کوکوی سیب‌زمینی کوچک تا یک قرص نان تافتون، متفاوت باشد.
خمیر این شیرینی، همان خمیر نان‌های معمولی است اما به آن تخم گشنیز و گیاهی که یزدی‌ها اصطلاحا به آن «گل زردک» می‌گویند، اضافه کرده و آن را در روغن کنجد سرخ می‌کنند و روی آن پودر قند یا شکر می‌پاشند.
عطر و بو و طعم این شیرینی سنتی خانگی بی‌نظیر است و به تازگی در خانه‌ای در بافت تاریخی یزد طبخ می‌شود و به گردشگران عرضه می‌شود بنابراین نباید دنبال آن در قنادی‌ها گشت.
کیک یزدی اصیل هم با کیک‌هایی که معمولا در سایر شهرها به اسم کیک یزدی به فروش می‌رسد، کاملا متفاوت است و طعم و عطر آن به هیچ وجه با کیک یزدی‌های قلابی در تهران و ... قابل مقایسه نیست.
فالوده یزدی دسر سنتی خوشمزه‌ای که با عرقیات گیاهی سرو می‌شود
تنوع سوغات و خوراکی‌های یزد به همین‌جا ختم نمی‌شود و یکی از خوراکی‌هایی که باید در یزد در کاسه‌های سفالی با عرق بیدمشک و کاسنی و تخم شربتی خورد، فالوده یزدی است.
فالوده یزدی دسری خوشمزه است و به هیچ‌وجه تردی فالوده شیرازی را ندارد بلکه رشته‌های نرمی است که در شربتی خنک و شیرین سرو می‌شود و در بسیاری از فالوده فروشی‌ها در آن گیاهان مختلف از جمله خاکشیر، تخم شربتی، اسفرزه و ... می‌ریزند.
اما صرف‌نظر از خوراکی‌های یزد که گستره وسیعی از نان خشک یزدی و عرقیات و ... را نیز در بر می‌گیرد، سایر سوغات یزد نیز در نوع خود بی‌نظیر است.
از آنجا که صنعت نساجی در یزد پیشینه‌ای کهن دارد، از مهم‌ترین سوغات یزد می‌توان به انواع پارچه‌ها اشاره کرد.
لُنگ را با برند یزد می‌شناسند
لُنگ را همه با برند یزد می‌شناسند و لُنگ یزدی را در اقصی نقاط کشور و خارج از کشور با این برند طلب می‌کنند، پارچه‌ای ابریشمی که کاربردهای فراوان دارد و این روزها نمونه نخی آن هم در بازار بسیار مشاهده می‌شود تا جایی که حتی دیگر شاید از لُنگ‌های اصیل قبلی چندان خبری نباشد.
احرامی و دارایی نیز پارچه‌های خوش‌رنگ و لعابی هستند که هنرمندان خلاق صنایع دستی، آنها را کاربردی‌تر کرده و در زمینه‌های مختلف از آن استفاده کرده‌اند و این روزها می‌توان مانتو، شال، روسری، رومیزی و ... را در بازارچه‌های سنتی و صنایع دستی یزد پیدا کرد.
اما گذشته از همه این پارچه‌ها، ترمه از پارچه‌های اصیل و فاخر یزد است و گرچه نمونه‌های ماشینی بی‌کیفیت آن نیز این روزها در بازار زیاد شده، اما ترمه اصیل و دستباف، چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند.
اصالت ترمه از آن استان یزد است
تنوع در طراحی و رنگ ترمه و ترمه‌های به اصطلاح کار شده، باب همه سلیقه‌ها در بازار موجود است و بی‌شک اصالت و تنوع آن را نمی‌توان در هیچ کجای کشور پیدا کرد و همه ترمه‌هایی که در سایر شهرها به فروش می‌رسد نیز از یزد صادر شده است.
اما تنوع سوغات و صنایع دستی یزد باز هم بیش از اینهاست و هنوز از زیورآلات و طلای یزدی، صنعت مسگری یزد، نقره‌کاری و ده‌ها هنر ارزشمند دیگر سخن به میان نیامنده است.
شهرهای مختلف استان نیز به همین اندازه در سوغات تنوع دارند مثلا سفال و سرامیک و زیلوی میبد بی‌نظیر است به نحوی که زیلو را در همه جای دنیا و کشور با نام میبد می‌شناسند.
اردکان شهر ارده و کنجد
اردکان هم زنجیرهای معروفی دارد و زنجیر اردکانی را کمتر کسی است که نشنیده باشد ضمن اینکه در سوغات خوراکی نیز ارده و حلوا ارده و روغن کنجد و روغن ارده نیز سوغاتی مقوی و خوشمزه از دیار اردکان است.
تفت را هم با انار و بادام می‌شناسند، البته انار و پسته مهریز نیز شهرت دارد و کمی آنسوتر، سوغات بافق که شامل خرما و دست‌بافته‌های حصیری است، دنیایی کاملا متفاوت با دیگر سوغات یزد دارد.
در مجموع اگر قرار باشد همه سوغات یزد را در یک مجموعه گرد هم جمع کنند، بیش از ده‌ها خوراکی، پارچه و محصول کشاورزی را می‌توان با برند ویژه یزد مشاهده کرد.
البته این اتفاق قرار است در قالب کوچکتری در بازارچه‌های صنایع دستی نوروزی استان یزد اتفاق بیفتد.
برپایی ۳۲ بازارچه صنایع دستی در یزد
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: در استان یزد در ایام نوروز ۳۲ بازارچه صنایع دستی برپا خواهد شد.
محمدرضا دهقان مهرجردی بیان کرد: در این بازارچه‌ها سوغات و صنایع دستی اصیل استان ارائه می‌شود و تلاش شده تنوع سوغات نیز در این بازارچه‌ها لحاظ شود.
وی افزود: گردشگران به ویژه گردشگران خارجی استقبال خوبی از صنایع دستی یزد دارند به نحوی که در سال جاری ۱۹ میلیون دلار صادرات صنایع دستی از استان یزد صورت گرفته است.
دهقان مهرجردی همچنین از ساماندهی بازارچه‌های صنایع دستی دائمی خبر داد و بیان کرد: در ایام نوروز این بازارچه‌ها با نظم و ساماندهی بهتری به گردشگران نوروزی خدمات ارائه خواهند داد.