رضا نهضت کارشناس مسائل آموزش و پرورش درباره مهمترین اتفاقات سال ۹۶ در آموزش و پرورش به خبرنگار مهر گفت: درباره اتفاقات آموزش و پرورش در سال ۹۶ می توان موارد متعددی را برشمرد و بررسی کرد. اما از نظر من مهمترین اتفاق آموزش و پرورش در سال ۹۶ انتخاب وزیر جدید برای آموزش و پرورش است. در واقع رویکرد جناب محمد بطحایی ادامه رویکرد علی اصغر فانی است و این رویکرد، صرفه جویی هرچه بیشتر در آموزش و پرورش است. شاید در وهله اول کسی بگوید صرفه جویی چیز بدی نیست و باید از آن استقبال کرد، اما از نظر من، صرفه جویی ای که دوستان از آن حرف می زنند، در واقع صرفه جویی نیست؛ بلکه اسم دقیق آن کم فروشی است.
وی اضافه کرد: شما را به سخنان رئیس جمهور در مجلس به هنگام تقدیم لایجه بودجه ۹۷ توجه می دهم: «به وزیر آموزش و پرورش هنگام معرفی وی به عنوان وزیر پیشنهادی گفتم برای یک دانش‌آموز اگر صندلی را از یک مدرسه خصوصی بخریم، ممکن است برای ما یک میلیون تمام شود، اما یک دانش‌آموز که دراختیار وزارت آموزش و پرورش قرار می گیرد، ۲.۵ میلیون هزینه می‌کنی؛ ایشان به حرف من ایراد گرفت. گفت اولاً اگر به بخش خصوصی بدهیم یک میلیون نمی شود، ۸۰۰ هزار تومان می‌شود و اگر به بخش دولتی بدهیم ۲.۵ میلیون نمی‌شود، نزدیک ۳ میلیون تومان می‌شود.» رئیس جمهور با طرح این سوال که این هزینه ها از پول مردم برای کدام خدمت و به چه قیمتی انجام می شود؟ و آیا دولت باید با بخش خصوصی رقابت بکند یا به بخش خصوصی واگذار کند؟، اظهار کرد: «ما باید بر مبنای عملکرد، هدف و نتیجه بودجه‌ریزی کنیم نه بر مبنای هزینه سال گذشته و این مهم در بودجه امسال آغاز شده است؛ و این در حالی است که تمام بودجه‌های گذشته ما بر مبنای هزینه سال پیش از آن است.»
این کارشناس مسائل آموزش و پرورش با طرح این مساله که آقای روحانی از سخنان بطحایی به این نتیجه می رسد که بودجه فعلی آموزش و پرورش، دارد هدر می رود، بیان کرد: در واقع بطحایی رئیس جمهور را قانع می کند که در بودجه آموزش و پرورش، بیش تر از یک سوم بودجه فعلی، می توان صرفه جویی کرد و این به نظر من، مهم ترین خطای راهبردی آقای بطحایی است که دودش در حال حاضر دارد به چشم همه ذی نفعان آموزش و پرورش می رود. شما خودتان را جای دولت بگذارید، وقتی قانع شده اند که بیش از یک سوم در بودجه فعلی می توان صرفه جویی کرد، آیا حمایت های مالی لازم را از آموزش و پرورش انجام خواهند داد؟ می گویند آقای وزیر! در همین بودجه صرفه جویی کن و هزینه ها را کاهش بده.
در کجا قرار است صرفه جویی روی دهد؟
همین چند روز پیش آقای بطحایی در گفتگو با یک رسانه گفته اند رتبه بندی ۸۰۰۰ میلیارد هزینه دارد، اما می توان حدود ۶۰۰۰ میلیارد آن را از تغییر رویکردها در آموزش و پرورش و صرفه جویی در همین منابع به دست آورد. سوال اساسی این است که در کجا قرار است صرفه جویی روی دهد؟ خود آقای بطحایی بارها گفته است که بیش از ۹۸ درصد بودجه صرف حقوق و دستمزد می شود
وی اظهار کرد: البته سخنان بطحایی فقط به این جا ختم نمی شود. همین چند روز پیش ایشان در گفتگو با یک رسانه گفته اند رتبه بندی ۸۰۰۰ میلیارد هزینه دارد، اما می توان حدود ۶۰۰۰ میلیارد آن را از تغییر رویکردها در آموزش و پرورش و صرفه جویی در همین منابع به دست آورد. سوال اساسی این است که در کجا قرار است صرفه جویی روی دهد؟ خود آقای بطحایی بارها گفته است که بیش از ۹۸ درصد بودجه صرف حقوق و دستمزد می شود. پس اگر بخواهد صرفه جویی صورت بگیرد باید در همین منابعی که مربوط به حقوق و دستمزد است صورت گیرد. خب دوستان چه می کنند؟ دوستان تمام قصدشان این است که هرچه بیشتر از معلمان رسمی که میانگین ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان حقوق می گیرند، کم کنند و از نیروهای طرح خرید خدمات که حاضر هستند با یک سوم و حتی کمتر از این مبلغ استخدام شوند، استفاده کنند.
سونامی کمبود نیرو
نهضت ادامه داد: توجه کنید در زمان آقای فانی بیش از ۱۰۰ هزار نیرو بازنشسته شده و حتی یک نیرو جایگزین آن نشده است. دوستان با این کار چه کردند؟ اولا کلاس ها شلوغ تر شد، ثانیا بخشی از کمبود نیرو را از طرح خرید خدمات تامین کردند. تمام رویکرد آقای بطحایی متاسفانه همین است؛ جایگزین کردن نیروهای طرح خرید خدمات با کمتر از حقوق کارگری و کم کردن نیروهای رسمی. این طرحی بود که متاسفانه آقای فانی آغازکننده آن بود. او بدون هیچ دلیلی مدعی بود ۳۰۰ هزار نیرو در آموزش و پرورش مازاد است و لزومی به حضور آن ها نیست. همین رویکرد اشتباه بود که الان با سونامی کمبود نیرو مواجه هستیم. تا سال آینده مهمترین چالش آموزش و پرورش پر کردن کلاس ها خواهد بود. یعنی اصلا فرصت نمی شود به کیفیت اندیشیده شود بلکه تنها می خواهند کلاس ها را پر کنند!.
وی با بیان این مطلب که یکی از علت های اصلی حذف شیر مدارس و عقب افتادن حقوق و دستمزد کارکنان آموزش و پرورش، به رغم رشد اقتصادی بالای شش درصد، همین رویکرد است گفت: دولت می گوید شما که می توانید صرفه جویی کنید خب زودتر این کار را بکنید! متاسفانه این رویکرد، با انتخاب آقای الهیار ترکمن شدت بیشتری هم گرفته است. ایشان سال گذشته مسئول میز آموزش و پرورش سازمان برنامه و بودجه بودند و یکی از مخالفان اصلی بودجه پیشنهادی آموزش و پرورش که سال گذشته ۴۵۰۰۰ میلیارد بود، بودند. ایشان قویا اعتقاد دارند که بند «و» بودجه که مخصوص حقوق و دستمزد است، دارد هدر می رود و غیر بهینه از آن استفاده می شود. این رویکرد متاسفانه اثرات خودش را در بودجه پیشنهادی دولت هم نشان داد. مجلس بود که بودجه سال ۹۷ را افزایش داد اگر چه که می دانیم خیلی از منابعی که مجلس پیشنهاد کرده محقق نخواهد شد.
توجه کنید در زمان آقای فانی بیش از ۱۰۰ هزار نیرو بازنشسته شده و حتی یک نیرو جایگزین آن نشده است. دوستان با این کار چه کردند؟ اولا کلاس ها شلوغ تر شد، ثانیا بخشی از کمبود نیرو را از طرح خرید خدمات تامین کردند. تمام رویکرد آقای بطحایی متاسفانه همین است؛ جایگزین کردن نیروهای طرح خرید خدمات با کمتر از حقوق کارگری و کم کردن نیروهای رسمی
این وضعیت غیرقابل قبول مدارس دولتی عادی و از بین بردن مدارس سمپاد یک خودزنی آشکار است
وی در بخش دیگری از نقد عملکرد آموزش و پرورش در سال ۹۶ به دو اتفاق که برخی به عنوان تحول از آن یاد می کنند اشاره کرد و بیان کرد: اول حذف آزمون تیزهوشان برای مدارس سمپاد بود که در ادامه به حذف مدارس سمپاد در دوره اول متوسطه رسید. این طرح در وهله اول نیکو به نظر می رسد اما مواردی است که اگر لحاظ نشود اجرای این طرح را آن هم با این شتاب و هیجان قابل قبول نمی کند. نکته اول این که ابتدا دوستان باید پژوهشی را که آن ها را به این تصمیم رسانده منتشر کنند. یعنی دوستان مسائل و چالش های آموزش و پرورش را احصاء کرده باشند بعد به این نتیجه رسیده باشند که مهم ترین این چالش ها، وجود مدارس سمپاد است. متاسفانه یا چنین تحقیقی نیست یا این که دوستان منتشر نکرده اند.
این کارشناس مسائل آموزش و پرورش اضافه کرد: نکته دوم این که مدافعان طرح برای موجه نشان دادن حذف مدارس سمپاد، به تجربه های بین المللی استناد می کنند. یک یا دو کشور را نام می بردند که در آن ها از رویکرد تلفیق استفاده می شود و بعد نتیجه می گیرند پس ما هم باید در ایران رویکرد تلفیق را پیش بگیریم. اما تحقیقات برخی از مدافعان سمپاد نشان داد که در اکثر مدارس دنیا، مدارس خاص برای تیزهوشان وجود دارد و متاسفانه آموزش و پرورش هنوز موضعی در برابر این تحقیق نگرفته است. نکته مهم تر این که با این وضعیت غیرقابل قبول مدارس دولتی عادی، از بین بردن مدارس سمپاد، که با همه معایبشان بدون تردید با کیفیت ترین مدارس دولتی اند، یک خودزنی آشکار است. تمام شواهد نشان می دهد که مدارس دولتی به حال خود رها شده اند و با کمبود نیرو در یکی دو سال آینده وضعیت این مدارس بدتر نیز خواهد شد. من با مثال، سخنم را تکمیل می کنم. الان کسی بگوید از قطاری استفاده کنیم که سرعتش ۵۰۰ کیلومتر در ساعت است سخن قابل قبولی زده اما اگر شرایط وضعیت ریلی جاده ها تقویت نشود، همین قطار نه تنها به انسان ها کمکی نمی کند بلکه آن ها را به کام مرگ می فرستد چرا که ریل ها برای سرعت ۱۰۰ کیلومتر در ساعت درست شده بودند. شتابزدگی طرح و اصرار دوستان برای اجرای آن هم در نوع خود عجیب است دوستان می خواستند استرس و اضطراب را از دانش آموزان کم کنند اما با این کار آنی خود که البته با مخالفت شورای عالی انقلاب فرهنگی روبه رو شده است، بیشتر دانش آموزان متقاضی مدارس سمپاد را دچار استرس و اضطراب کرده اند.
بودجه فعلی سند تحول بنیادین را محقق نخواهد کرد
نهضت همچنین گفت: اما مهم ترین اولویت در آموزش و پرورش به نظرم اول تغییر رویکرد فعلی است؛ یعنی مسئولان آموزش و پرورش دولت را قانع کنند که بودجه فعلی سند تحول بنیادین را محقق نخواهد کرد. سند تحول در کشور ما چیزی افزون بر نظام های آموزش و پرورش پیشرفته دنیا می خواهد یعنی می خواهد در کنار شهروند خوب، عبد صالح نیز تربیت کند خوب این هزینه دارد و اگر واقعا به سند تحول اعتقاد داریم باید هزینه لازم برای آن را نیز بپردازیم. این نکته مهمی است که مسئولان به آن توجه ندارند. سهم آموزش و پرورش از بودجه عمومی باید بالا برود و مطابق سند چشم انداز علمی کشور باید به ۷ درصد از تولید ناخالص داخلی برسد. مطابق برخی آمار الان در حدود یک درصد از تولید ناخالص داخلی صرف آموزش و پرورش کشور می شود.
وی در پایان اظهار کرد: اولویت دوم تامین نیروی انسانی است واقعا بحران نیروی انسانی بسیار جدی است و مدارس دولتی یکی دو سال آینده با کمبود شدید معلم رو به رو خواهند. آموزش و پرورش باید همه کارها به خصوص کارهای نمایشی را تعطیل کند و به این بحران فکر کند. متاسفانه سازمان برنامه و بودجه، با وعده صرفه جویی که تیم آقای بطحایی داده اند، از دادن ردیف استخدامی مخالفت می کنند و تمام همشان این است که این نیروها از طریق طرح خرید خدمات که معلمان آن، حقوق و بیمه نه ماهه دارند جبران کنند.