خبرگزاری مهر-گروه هنر-آزاده فضلی: مجید ملانوروزی مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در آستانه ورود به دومین سال مدیریت خود در دولت دوازدهم و ششمین سال مدیریتش بر اداره امور تجسمی کشور، معتقد است سال ۹۶ سال بدی برای هنرهای تجسمی کشور نبوده است و خاطره بدی از این سال ندارد.
او سال ۹۶ را علیرغم بحران های اقتصادی کشور، سالی پرنشاط برای هنرهای تجسمی می‌داند و امیدوار است که در سال ۹۷ نیز این روند ادامه یابد.
در بخش پیش رو از گفتگوی تفصیلی ما، ملانوروزی درباره عملکرد هنرهای تجسمی در سال ۹۶، رقم بودجه سال ۹۷ و مباحث مربوط به موزه هنرهای معاصر تهران سخن گفته است که مشروح آن را در زیر می خوانید.
*ارزیابی شما از سال ۹۶ با توجه به نوسانات مختلف در عرصه اقتصادی و تاثیر آن بر هنر و هنرمندان تجسمی چگونه است؟
-سال ۹۶ سال بدی برای هنرهای تجسمی کشور نبود و با وجود مشکلات و رکود اقتصادی که وجود داشت و دارد، اما فضای هنرهای تجسمی پرنشاط بود و گالری های بسیاری در تهران و استان ها تاسیس شدند و هر کدام از آنها بخشی از تلاش های هنرمندان را به نمایش گذاشتند. چند حراجی که در سال ۹۶ برگزار شد به نسبت پررونق بود و مشکلات اقتصادی سال ۹۶ خیلی تاثیری بر این حوزه نداشت که دلیل آن هم وجود فرهنگسازی بود یعنی اینکه هر مرکز هنری و گالری که تاسیس می شود، بخشی از مخاطبان جدید را درگیر می کند.
به دلیل شناخت نسبی که مخاطبان خارجی به خاطر تنوع نگاه های هنری در گالری ها به هنر ایران پیدا کرده اند و به واسطه ارتباطی که گالری ها به ویژه گالری های تازه تاسیس با خارج از کشور دارند، نمایشگاه های بسیاری در ایتالیا، نروژ، لندن و ... برگزار شد. این تجربه بار دیگر نشان داد راهیابی به چرخه اقتصاد جهانی توسط هنرهای تجسمی که هنری بی ترجمان است و خیلی راحت می تواند با مخاطبان جهانی ارتباط بگیرد یکی از فرصت هایی است که مراکز هنری جدید به وجود می آورند.
برنامه های سال ۹۶ دفتر تجسمی اعم از بینال ها و جشنواره ها همچون جشنواره جوانان، جشنواره فجر، بینال کاریکاتور و ... و آنچه که قرار بود از نظارت و حمایت در این حوزه داشته باشیم نیز انجام شد. همچنین با وجود بودجه محدود تجسمی کشور، نمایشگاه‌های تاثیرگذار بر جامعه هنری کشور مثل نمایشگاه آثار تونی کرگ نیز برگزار کردیم که در مقایسه با تصویرگری و عکس، نمایشگاه سخت و پرهزینه ای بود. از ابتدا نیز پیشنهاد ما این بود که نمایشگاه آثار تونی کرگ علاوه بر تهران در استان های دیگر برگزار شود.
من از سال ۹۶ خاطره بدی ندارم و تنها مشکلی که در این سال وجود داشت بسته شدن گالری «آن» بود که هنوز حل نشده استدر کل من از سال ۹۶ خاطره بدی ندارم و تنها مشکلی که در این سال وجود داشت بسته شدن گالری «آن» بود که هنوز حل نشده است. نمایشگاه «شیرهای ایرانی»، نمایشگاه «علی اکبر صادقی» و برگزاری نشست های مختلف تخصصی در موزه هنرهای معاصر تهران، نشان دهنده نشاط و حیات فرهنگی در حوزه تجسمی است.
*با توصیفی که شما از نشاط هنرهای تجسمی در سال ۹۶ داشتید، آیا در سال ۹۷ شاهد بیشتر و عمیق تر شدن ارتباط هنر با مردم خواهیم بود؟ اصلا نسبت هنرهای تجسمی و مردم را چطور تعریف و ارزیابی می‌کنید؟
-به هر حال هنرهای تجسمی با مردم شکل می گیرد و سلیقه، ذوق و زیبایی شناسی هنرمند حتما در فضای جامعه تسری پیدا می کند، اما این به آن معنا نیست که هنرمند و مراکز هنری باید با ذوق عامه مردم تطبیق یابند زیرا ما غیر از سینما، موسیقی و تئاتر هر چه که می بینیم، می تواند تجسم یافته هنرهای تجسمی باشد. طراحی شهری، معماری و ... همه جزوی از هنرهای تجسمی است و بخشی از پیکره این هنر هر روز با مردم درگیر است و بخشی دیگر شامل آثار هنری کاملاً حرفه ای است که ممکن است خیلی از مردم، شناخت و سواد بصری نداشته باشند که آن را درک کنند که البته در همه جای دنیا اتفاقی معمول به حساب می آید و به هر حال هنرمند بر نگاه مردم تاثیرگذار است. خوشبختانه حوزه های هنرهای تجسمی آنقدر گسترده است که نقاشی های عامیانه، خودآموخته، پاپ آرت مردمی، قهوه خانه ای، نگارگری، خوشنویسی، آثار حجمی و ... در این حوزه وجود دارد که همه نوع سلیقه آنها را می پسندند.
*در مورد رقم بودجه تجسمی در سال ۹۷ صحبت کنید. مبلغ پیشنهادی شما چقدر بوده است و چقدر از آن محقق شده است؟
-مساله بودجه در واقعیت و روی کاغذ کاملاً متفاوت است برای مثال در بودجه سال ۹۶، سازمان برنامه و بودجه مبلغی نزدیک به ۳۵ میلیارد برای هنرهای تجسمی در نظر گرفت که سهمی از آن برای نگهداری ساختمان ها و پرداخت حقوق ها و سهم اندکی برای موارد دیگر صرف شد. این در حالی بود که برای برنامه های فرهنگی سال ۹۶، ۱۱ میلیارد تومان مصوب شده بود و مبلغی که ما دریافت کردیم بالغ بر ۴ میلیارد و نیم بود. بنابراین همه رقم بودجه پیشنهادی ما محقق نمی‌شود یا ممکن است بخشی از آن در حوزه های دیگر هزینه شود.
برای برنامه های فرهنگی سال ۹۶، ۱۱ میلیارد تومان مصوب شده بود و مبلغی که ما دریافت کردیم بالغ بر ۴ میلیارد و نیم بود*اولویت های شما در صرف بودجه در چه حوزه هایی است؟
-اولویت های ما برگزاری جشنواره های استانی و ملی و بینال های هنری است که به استعدادیابی جوانان منجر می شود. حمایت از هنرمندانی که در خارج کشور مقام می آورند از دیگر اولویت های ما در صرف بودجه تجسمی کشور است. البته در برگزاری نمایشگاه های پرهزینه ای چون «تونی کرگ» سعی می کنیم از اسپانسر کمک بگیریم تا بتوانیم برنامه های متنوعی را با این بودجه محدود انجام دهیم.
*سهم موزه هنرهای معاصر تهران از بودجه هنرهای تجسمی کشور عموماً چقدر است؟
-هزینه های موزه هنرهای معاصر تهران نیز در همان ردیف بودجه سالانه هنرهای تجسمی دیده می شود، اما در سال ۹۷ تلاش کردیم تا برای بازسازی ساختمان و سیستم های هوایی و نور این موزه ارزشمند، بودجه‌ای جداگانه از جانب دولت در نظر گرفته شود.
*بودجه ای که برای مرمت موزه هنرهای معاصر تهران اختصاص یافته چه میزان و اولویت های بازسازی در کدام موارد است؟
-در حدود ۵ الی ۶ میلیون یورو است. موزه هنرهای معاصر توسط اداره کل هنرهای تجسمی کشور بازسازی و مرمت نمی شود و این وظیفه بر عهده دفتر طرح های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفته است و ما در جریان جزییات بازسازی نیستیم و تنها نیازها و اولویت هایمان را به آنها انتقال داده ایم. تلاش ما در سال ۹۷ این است که بتوانیم بسیاری از مشکلات موزه هنرهای معاصر تهران را حل کنیم.
*در سال ۹۶ حواشی بسیاری در مورد موزه هنرهای معاصر تهران پیش آمد که از جمله آنها بحث انتقال آثار گنجینه و واگذاری موزه به سازمان میراث فرهنگی بود. چرا موزه هنرهای معاصر تهران اینقدر محل مناقشه است؟
-این موضوع به دلیل اهمیت موزه هنرهای معاصر تهران است. خیلی ها موزه را به عنوان مرکز نگهداری آثار قدیمی می بینند مثل موزه آبگینه، ایران باستان یا فرش، اما موزه هنرهای معاصر تهران یک موزه جریان‌ساز است و وقتی آثار هنرمندی وارد این موزه می شود، حیات مادی دارد و بسیار می تواند تاثیرگذار باشد. این موزه جزو ۱۰ موزه برتر دنیا به حساب می آید و بسیار حایز اهمیت است و در جریان سازی هنری و ثبت تاریخ معاصر هنر ایران و حتی وضعیت مادی و مالی هنرمندان نقشی بسزا دارد چراکه بسیاری از علاقمندان داخلی و خارجی برایشان مهم است کارهای چه هنرمندی به موزه هنرهای معاصر تهران راه یافته است.
برخی اتفاقات در سطوح مدیریتی نیز ممکن است سبب بروز حواشی شود که مدیریت آنها توسط ما انجام نمی شود برای مثال خبر واگذاری امور موزه هنرهای معاصر تهران بر اساس تصمیم وزارت اقتصاد و دارایی و دیوان محاسبات کشور که هیچ کارشناس هنری هم ندارد، پخش شد که پس از مکاتبات بسیار ما با آنها، بحران به وجود آمده رفع شد.
*سال گذشته قرار بود نمایشگاهی از آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران در خارج کشور برگزار شود که مقدمات آن فراهم نشد. آیا آن پرونده در سال ۹۷ باز می شود؟
برپایی نمایشگاهی از آثار و گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران در خارج از کشور را با موافقت وزیر و معاون وقت در برلین دنبال کردیم اما برخی از مراکز فرهنگی کشور به دلیل عدم آشنایی با حقوق هنرمندان و هنر، فضا را مخدوش کردند-این پیشنهاد در دوره علی جنتی و علی مرادخانی، وزیر ارشاد و معاون هنری وقت مطرح شد البته قبل از آن نیز در دولت محمود احمدی نژاد قرار بود نمایشگاهی از آثار گنجینه در اتریش برگزار شود و ما از این فرصت استفاده کردیم تا آثار برجسته هنرمندان را به نمایش بگذاریم. برپایی این نمایشگاه را با موافقت وزیر و معاون وقت در برلین دنبال کردیم اما برخی از مراکز فرهنگی کشور به دلیل عدم آشنایی با حقوق هنرمندان و هنر، فضا را مخدوش کردند که بعد از آن بررسی هایی صورت گرفت و الان نیز هیچ کجا نسبت به برپایی این نمایشگاه نظر منفی ندارد اما هنوز اتفاق مثبتی رخ نداده است. البته شرایط سیاسی و فضای دیپلماتیک کشور با غرب در این مورد موثر خواهد بود.
*اگر برگزاری نمایشگاه آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران در خارج کشور محقق شود، آیا هیچ گونه نگرانی بابت کارشناسی اصالت آثار وجود ندارد؟
-خیر، هر روزه آثار هنری از یک نقطه به نقطه دیگر دنیا جابجا می شوند و یک امر عادی است مثل برگزاری نمایشگاه لوور در ایران. این موضوع در بخش‌های تخصصی با تکنولوژی عکاسی مادون قرمز و ایکس ری حل می شود و می توان آثار را رصد کرد. در ضمن آثار با تایید کارشناسان موزه خودمان ارسال و برگردانده می شود. از طرف دیگر معمولاً حق امتیاز یک اثر متعلق به موزه ای است که اثر در آن حضور دارد و اگر هم نسخه ای کپی از آن تولید و به کشور مقصد ارسال شود باز هم آن اثر مورد تایید است.
*چند نفر کارشناس اصالت اثر هنری در ایران وجود دارد؟
-این یک سوال عمومی است، همان طور که هنر ایران بسیار گسترده است. هنرهای تجسمی ایران بسیار گسترده است و کسانی می توانند آثار یک هنرمند را کارشناسی کنند که کاملاً با روحیات و شیوه اجرای آثار هنرمند خالق اثر، آشنا باشند به همین دلیل برای کارشناسی اصالت اثر هر هنرمندی، افرادی را در نظر می گیریم که یا با هنرمند کار کرده یا شاگردش بوده اند.
*آیا برگزاری نمایشگاهی از آثار موزه لوور را که توسط رییس موزه ملی ترتیب داده شده دخالت در فعالیت‌های خودتان نمی دانید؟
-خیر، هر نهاد و مرکزی که به تعامل، توسعه، ارایه، تولید و نمایش آثار هنری اقدام کند، از نظر ما مطلوب است به ویژه اینکه موزه های میراث فرهنگی که نسبت کاری شان در حوزه آثار تاریخی جهان است، این کار را انجام دادند و آثاری که در موزه ملی به نمایش گذاشته شده است، مرتبط با آثار کلاسیک و تاریخی است و آثار هنری معاصر متعلق به ۱۰۰ سال گذشته، در حوزه کاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار می گیرد.
*از دیگر حواشی سال ۹۶ بحث استعفای شما بود!
-من تا به حال در عمرم استعفا نداده ام. خبر بی ربطی با این مضمون که به دلیل نارضایتی هنرمندان، مجید ملانوروزی استعفا داد، منتشر شد! من خوشحال می شوم که بدانم کدام هنرمند از من ناراضی بوده است. من هیچوقت بنای ماندن ندارم همانطور که من آمده ام، بقیه هم می آیند و همه امور واگذار شدنی و مدیران رفتنی هستند بنابراین من تابع تصمیم مدیران هستم.
*شما در مصاحبه قبلی تان با خبرگزاری مهر آینده هنرهای تجسمی کشور را روشن ارزیابی کردید. آیا این نگاه فقط در صورتی تحقق پیدا می کند که امکان حضور هنرمندان شاخص در آن طرف مرزها میسر شود یا اینکه از ایده های نو و جوانان مستعد هم حمایت می کنید؟
-سرمایه ما جوانانی هستند که امروز خیلی خوب کار می کنند. با امکان جدید فضای مجازی و ارتباط با هنرمندان، بینال ها، اکسپوها و گالری های دنیا، روندی حاکم شده است که مرزها از بین رفته است و هنرمندان می توانند با جهان پیرامون شان نیز ارتباط مستقیم داشته باشند. این در حالی است که ۳۰ سال قبل زمانی که من درس می خواندم امکان ورود آثار و کتاب های هنری به ایران کم و محدود بود و ما در فضای جریان معاصر هنری نبودیم اما امروزه جوانان ارتباطات خوبی با دنیا دارند. حضور هنرمندان ایرانی در خارج از کشور و تاسیس گالری های جدید و ... همه و همه نشان دهنده این است که هنر ایران آینده خوبی دارد و همانطور که ما در تصویرگری، گرافیک، کاریکاتور و عکاسی به دلیل راهیابی آسان تر آثار به جشنواره ها، توانسته ایم صاحب رتبه باشیم و بسیاری از هنرمندان ایرانی در این رشته ها در دنیا مطرح هستند، می توانیم در رشته های دیگر هنرهای تجسمی نیز به این موفقیت ها دست یابیم. من فکر می کنم اگر در عرصه هایی چون نقاشی، حجم و ... نیز به این موفقیت برسیم، حتما هنر ایرانی جایگاهی بالاتر و بهتر خواهد داشت.
ادامه دارد...