خبرگزاری مهر - گروه استانها، مریم نظری: بهشت آبزیان و پرندگان مهاجر ونگین تالاب‌های ایران، شبه‌جزیره میانکاله در سالهای اخیر با توجه به کمبود آب شیرین و خشکی در معرض خطر قرارگرفته است و به‌نوعی حل معضل خشکی میانکاله در انتظار اقدام و عمل همه‌جانبه مردم و مسئولان است.
به قول بزرگی، محیط‌زیست حال بیماری را دارد که از بیماری به خود می‌پیچد و لنگ‌لنگان ادامه حیات می‌دهد و دراین‌بین هر یک از ما و عوامل طبیعی و غیرطبیعی با واردکردن فشاری و زدن تلنگری به محیط‌زیست، دوباره او را بر زمین می‌زنیم؛ اما دیگربار محیط‌زیست باهمان حال پریشان و ناخوش برمی‌خیزد.
زور ما به خشکسالی و کمبود آب نرسید و همچنان تالاب و شبه‌جزیره میانکاله از خشکی رنج می‌برد و حالا پای مهمان دیگری هم در میان است و می‌گویند که با ادامه روند رو به رشد خشکسالی احتمال ریز گردها هم وجود دارد و اگر خشکی تالاب میانکاله برطرف نشود؛ باید منتظر ریز گردها باشیم؛ ریز گردهایی که اگر ایجاد شود عواقب خطرناک‌تری نسبت به ریز گردهای نقاط مختلف کشور در بر خواهد داشت.
وضعیت تالاب‌های کشور سال‌ها است که به وضعیت قرمز رسیده و در سالهای اخیر به‌وضوح در مورد این خطر و وضعیت قرمز نابودی محیط‌زیست و تالاب‌ها سخن گفته‌شده است
با نگاهی به ریشه‌های عوامل طبیعی، غیرطبیعی و انسانی متوجه می‌شویم که در برخی موارد این مسائل از عدم آگاهی مردم به محیط‌زیست و عدم اطلاع‌رسانی مناسب نشأت می‌گیرد؛ اطلاع‌رسانی که اگر به‌جا و به‌موقع اعلام شود بسیاری از مشکلات برطرف می‌شود.
مدیرکل محیط‌زیست مازندران با اشاره به وضعیت میانکاله و وجود خشکسالی‌های اخیر گفت: میانکاله باید مدیریت شود و با توجه به خشکسالی‌های اخیر مطالعات مختلف در این بخش برای رفع مشکلات میانکاله و تالاب باقوت در دست انجام است.
حسینعلی ابراهیمی کارنامی اظهار کرد: مطالعات زیست‌محیطی به‌سرعت آغازشده و لایروبی کانال‌های مختلف منتهی به میانکاله، تا تیرماه ۹۷ به طول ۵۰ کیلومتر انجام خواهد شد.
وی با اعلام اینکه در میانکاله به مدیریت مشارکتی اعتقادداریم، افزود: برای نجات میانکاله و رفع مشکلات باید مدیریت همه‌جانبه مردم و مسئولان انجام شود و کار مسئولان بدون همکاری مردم و دوستداران محیط‌زیست سرانجام ندارد.
ابراهیمی کارنامی، همچنین با اعلام اینکه برداشت‌های غیرمجاز آب در حوزه میانکاله این منطقه را با چالش مواجه خواهد کرد، گفت: مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز، لایروبی کانال‌های منتهی به تالاب و برگرداندن آب از مصب به داخل میانکاله از مسائل مهم برای نجات میانکاله است که این موارد را در دست اجرا داریم.
احیای تالاب مهم‌ترین راهکار نجات تالاب
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست بهشهر هم احیای تالاب مهم‌ترین راهکار نجات تالاب میانکاله اعلام کرد و افزود: بیش از ۲۰ درصد از اراضی تالاب و خلیج میانکاله بهشهر به دلایل طبیعی و انسانی در حال خشک شدن است که این اداره با تلاش همه‌جانبه پیگیری‌های لازم را انجام داد تا در راستای احیای این زیست کرده تلاش شود که برای این منظور ۱۵ میلیارد ریال اعتبار اختصاص‌یافته است.
زمان رضا احمدی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: مشاور برای این منظور گرفته‌شده و نقشه‌کشی و مساعی لازم انجام‌شده است و مطالعات اولیه انجام شد.
وی بابیان اینکه برای این منظور و تلاش برای رفع خشکی میانکاله و لایروبی نهرهای منتهی به تالاب، کانال‌ها و نهرهایی که ارتباط آبی با تالاب دارند؛ شناسایی و نقشه‌برداری‌ها و مساعی لازم انجام‌شده است؛ یادآور شد: اکنون در مرحله انتخاب پیمانکار قرار داریم تا با انتخاب پیمانکار لایروبی لازم انجام شود.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست بهشهر گفت: برای احیای تالاب باید مشارکت همه‌جانبه مردم، مسئولان و دوستداران محیط‌زیست انجام شود و نیازمند مشارکت جمعی است در سطح استان و کشور است و اگر روند خشکی تالاب ادامه یابد در آینده‌ای نه‌چندان دور باید منتظر ریز گردها باشیم.
وی همچنین در مورد پیامدهای ناشی از خشکی و پس‌روی تالاب و خلیج میانکاله گفت: پس‌روی تالاب و خشک شدن اراضی تالابی در پناهگاه حیات‌وحش و تالاب و خلیج میانکاله یکی از معضلاتی است که طی چند سال اخیر با آن مواجه بوده‌ایم و تبعات مختلفی را در پیش داشته است.
این مسئول بیان داشت: ازجمله تبعات و پیامدهای این خشکسالی و پس‌روی تالاب و خلیج میانکاله، تغییر مسیر پرندگان آبزی و کنار آبزی، فرسایش بادی رسوبات پهنه های های ساحلی و آلودگی هوا با گردوغبار " ریز گردها"، تجاوز به اراضی تالابی توسط افراد فرصت‌طلب، کاهش تنوع جانوری و پرندگان، افزایش میزان شوری و تغییر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب و تسهیل در ورود غیرمجاز و هجوم شکارچیان به منطقه بوده است.
احمدی، همچنین تغلیظ میزان و بار آلودگی ناشی از فعالیت‌های کشاورزی و آبزی‌پروری به تالاب و تغییر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، درخواست‌های توسعه ساخت‌وساز و اسکله‌های جدید جهت جابجایی گردشگر و کاهش عمق آب و تغییر شرایط زیستگاهی تالاب و مرگ‌ومیر فون آبزی (پلانکتون، ماهیان و...) را از دیگر عوامل تبعات و پیامدهای خشکسالی و پس‌روی تالاب و خلیج میانکاله عنوان کرد.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست بهشهر با اعلام اینکه جمعیت پرندگان تالاب در زمستان ۹۶ نسبت به سالهای گذشته نصف شده است؛ خاطرنشان کرد: اگر روند خشکی تالاب میانکاله به همین روال ادامه یابد؛ باید تبعات دیگری را هم بپردازیم و پیامدهای زیست‌محیطی مختلفی گریبان گیر ما خواهد شد.
احمدی گفت: در برهه‌ای از زمان، بر اساس سرشماری تعداد پرندگان در میانکاله تا یک و نیم میلیون قطعه گزارش‌شده است و اکنون از نصف کمتر شده است که خشکی تالاب، قطع شدن ورود آب شیرین به تالاب، ساخت‌وساز سدهای مختلف در بالادست، وجود آب‌بندان ها و حفر چاه در این مسئله تأثیرگذار بوده است و اکنون شاهد کاهش پرندگان زمستان گذران در منطقه هستیم.
وی بابیان اینکه ورود آب شیرین به تالاب میانکاله، از طریق آب خیز بالادست است و اکنون ورودی این آب را به تالاب نداریم و نیازمند لایروبی در این بخش هستیم تا با لایروبی آب شیرین را به تالاب برگردانیم و آب شیرین را وارد منطقه کنیم و سپس راهکارهای بعدی بررسی شود.
این مسئول بیان داشت: در نوار ساحلی پناهگاه ساخت‌وسازهایی از قبل بوده است و تصرفات عدوانی از سال ۹۲ بود که مدیریت بر این حوزه باهمکاری دستگاه قضایی و اجرایی انجام شد و به جرأت می‌توان گفت که اکنون هیچ ساخت‌وساز جدیدی در میانکاله نداریم و از ساخت‌وسازهای قبلی هم حدود ۱۰۰ واحد تخریب‌شده است و تعدادی هم در انتظار رأی دادگاه برای تخریب هستیم.
احمدی اضافه کرد: در همین راستا ۳۵ هکتار از اراضی ملی در اختیار مردم هم رفع تصرف و خلعید شد و به منابع طبیعی و اراضی ملی بازگردانده شد.
وی در رابطه با زمین‌خواری افزود: تاکنون هیچ گزارش نداشتیم و هر گزارشی که به ما ارائه شود با فوریت از طریق مراجع قضایی موردبررسی قرار می‌گیرد و در همین راستا تنها یک مورد وجود داشت که در حال بررسی است.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست بهشهر گفت: با توجه به شکار غیرمجاز در سال ۹۶ و ممنوعیت دستورالعمل پروانه شکار، کل مناطق پایش و بررسی می‌شوند و اکنون هم به دلیل فصل تخم‌گذاری پرندگان، شکارممنوع است و شکار پرندگان مهاجر در فصل مهاجرت هم با دستورالعمل سازمان قابل‌اجرا است.
برای نجات و رفع خشکی میانکاله، حقابه تالاب رعایت شود
جمال ابوطالبی عبدالملکی یکی از اعضای دوستداران محیط‌زیست سبز زاغمرز و کانون همیاران میانکاله هم با بحرانی قلمداد کردن وضعیت تالاب میانکاله اظهار داشت: وضعیت آبگیری تالاب میانکاله مثل سال گذشته وضعیت خوبی نداشته و تالاب نسبت به سالهای قبل‌تر عقب‌نشینی و پس‌روی داشته است.
وی افزود: متأسفانه حتی در فصل زمستان هم خشکی تالاب محسوس بود و باوجوداینکه برای برخی مسیرها بودجه هم اختصاص‌یافته بود و لایروبی اولیه انجام شد درمان کامل نشد؛ البته لایروبی‌ها در افزایش میزان آب بی‌تأثیر هم نبود اما به دلیل خشکسالی، آبگیری تالاب قابل‌توجه نبوده است.
ابوطالبی با اشاره به اختصاص بودجه برای لایروبی انهار و کانال‌های منتهی به تالاب میانکاله در سال جاری به خبرنگار مهر گفت: طی نشست‌هایی که مدیران تشکل‌های زیست‌محیطی در اداره کل محیط‌زیست مازندران با حضور مدیرکل و معاونت ذی‌ربط و مسئولان محیط‌زیست شهرستان‌های بهشهر و گلوگاه و بندرگز داشتند از تشکل‌های زیست‌محیطی تقاضای ارائه طرح و راهکار و نیز تعیین مسیرهای لایروبی شد.
وی بیان داشت: تشکل دوستداران محیط‌زیست سبز زاغمرز، ورودی‌های اصلی و حیاتی را در منتهی علیه غرب تالاب میانکاله را به‌عنوان اصلی‌ترین مسیرهای ورود آب که نیازمند لایروبی است؛ معرفی کرد و در این راستا اقداماتی انجام شد.
یکی از اعضای دوستداران محیط‌زیست سبز زاغمرز گفت: مسلماً" باوجود کاهش میزان بارندگی در سال جاری، وضعیت تالاب بحرانی خواهد شد و آسیب‌های خود را خواهد داشت هرچند نظر برخی دوستان اکولوژیست حکایت از طبیعی بودن افت‌وخیزهای آب تالاب و بازگشت مجدد به وضعیت قبلی پس از طی پریودها و دوره‌های زمانی شناخته‌شده دارد
ابوطالبی یادآور شد: در مورد خشک شدن تالاب میانکاله یکی از راهکارها این است که حقابه تالاب رعایت شود و مسیرهای جدیدی جهت افزایش آب تالاب ابداع شود مثلاً ایجاد مسیری جهت انتقال آب نکارود که در زمستان‌ها به دریا می‌ریزد؛ یکی از این راهکارهاست.
وی گفت: ویژگی و تفاوت آب تالاب میانکاله نسبت به آب دریا، لب‌شور بودن آب تالاب به دلیل ورود آب شیرین از طریق جویبارها و رودخانه‌های جنوبی و غربی است که برای افزایش ورود آب شیرین به تالاب امروزه با استفاده از تکنولوژی باروری ابرها و یا استقرار تأسیسات آب‌شیرین‌کن حتی می‌توان آب دریا را نیز در مواقع بروز بحران به آب شیرین تبدیل و وارد تالاب نمود که خیر و ثمر آن به رونق و توسعه کشاورزی و تأمین آب شرب جمعیت‌های انسانی رو به ازدیاد منطقه نیز یاری خواهد رساند.
ابوطالبی همچنین گفت: اگر دست بر روی دست بگذاریم و خشک شدن تالاب میانکاله را جدی نگرفته و برای آن اقدامی نکنیم تا تالاب روزی روی به خشکی گذارد و یا مساحت خشکی توسعه‌یافته و بیابانی و کویری شود؛ بی‌درنگ شاهد رشد میزان ریز گردها در هوای منطقه خواهیم بود که با توجه به جریان هوا از غرب به شرق، نه‌تنها میانکاله و مناطق اطراف بلکه این ریز گردها همه شرق استان مازندران و سراسر استان گلستان را تهدید خواهد کرد و لذا باید در این راستا با دقت نظر بیشتری وارد عمل شویم.
میانکاله غرق در مشکلات/ آب شیرین، ارمغان تشنگی تالاب میانکاله
انگار مشکلات میانکاله و تالاب‌ها تمامی ندارد و اکنون هنوز با تمام نشدن خشکی و پس‌روی آب‌ها، مشکلات و استرس ناشی از ریز گردها دامن‌گیر تالاب شده است و بنابر نظر کارشناسان اگر فکری برای خشکی تالاب نشود باید منتظر ریز گردها باشیم.
' گل بود به سبزه نیز آراسته شد'، این روزها باهم همه‌های مختلف در راستای بروز و ورود ریز گردها در خزر و میانکاله، با موج جدیدی از نگرانی و مشکلات در میانکاله این شبه‌جزیره و بهشت پرندگان و جانوران مواج‌هایم؛ و آنچه بیش از همه باید موردتوجه قرار گیرد احیای دوباره تالاب و لایروبی آن‌ها با فوریت است تا با ورود آب شیرین به تالاب، میانکاله را نجات دهیم.
اکنون آب شیرین، ارمغان تشنگی تالاب میانکاله است و همه باید برای رفع مشکلات، نجات تالاب و پیشگیری از مرگ این شبه‌جزیره تلاش کنیم.
پناهگاه حیات‌وحش میانکاله به وسعت ۶۸.۸ هزار هکتار با دو اکوسیستم آبی و خشکی، در شرق مازندران قرار دارد و مدیریت یکپارچه آن زیر نظر اداره کل حفاظت محیط‌زیست مازندران و اداره تابعه در شهرستان بهشهر اداره می‌شود.
شبه‌جزیره میانکاله در سازمان جهانی یونسکو به نام کره مسکون انسان و محیط‌زیست ثبت و شناسنامه بین‌المللی برای آن صادرشده است؛ منطقه‌ای که دارای یک جایگاه فرهنگی و آموزشی است و اکوسیستم‌های آبی آن در سال ۱۹۷۱ به‌عنوان یکی از ۲۲ تالاب بین‌المللی در ایران و ۳۵۰ تالاب بین‌المللی جهان در کنوانسیون بین‌المللی رامسر بانام تالاب بین‌المللی میانکاله ثبت شد.
طی چند سال اخیر پس‌روی آب دریای خزر، بسته شدن راه رودخانه به دریا، کاهش بارش باران و نذورات آسمانی، کم‌آبی، آلودگی‌های زیست‌محیطی، کاهش حجم آب شیرین ورودی به داخل تالاب میانکاله و درنتیجه خشکسالی و تغییر اقلیم؛ همه و همه موجب شده است که شاهد خشکی تالاب میانکاله باشیم و اکنون لایروبی و ورود آب شیرین به تالاب، مهم‌ترین راه نجات آن است.
در شرایطی فعلی که تالاب‌های کشور و تالاب میانکاله در مازندران با مشکلات متعددی روبرو است و با معضلات مختلف دست‌وپنجه نرم می‌کنند، آنچه در کنار لایروبی و ورود آب شیرین در تالاب میانکاله می‌تواند کمک‌کار محیط‌زیست و تالاب میانکاله باشد؛ افزایش آگاهی‌رسانی در مردم و مشارکت همه‌جانبه برای نجات تالاب است که می‌تواند در احیای دوباره و جلوگیری از مرگ تالاب میانکاله مؤثر باشد.