خبرگزاری مهر، گروه استانها- سکینه اسمی: افزایش کانون‌های ریزگرد در استان، بروز بادهای نمکی، فرسایش خاک و حرکت شن‌های روان، فرونشست دشت‌ها، تغییرات اقلیمی و رژیم بارش‌ها، از بین رفتن بخش زیادی از دریاچه ارومیه، مهاجرت گونه‌های باارزش حیات‌وحش، تهدید برخی گونه‌های گیاهی، کاهش منابع و ذخایر آبی بخشی از تهدیدات و تبعات کم‌آبی در استانی است که روزگاری عنوان دومین استان پرآب کشور را یدک می‌کشید.
در حال حاضر دشت‌های ارومیه، خوی و سلماس از دشت‌های ممنوعه آذربایجان غربی به دلیل خالی شدن سفره‌های آب زیرزمینی در حالت فرونشست و تبدیل‌شدن به دشت ممنوعه بحرانی هستند، بسیاری از منابع آبی شهرهای استان به دلیل برداشت بی‌رویه آبهای زیرزمینی شور شده‌اند و خطر بروز مشکلات زیست‌محیطی و کشاورزی و... در این خطه رو به افزایش است.
هم‌اکنون منابع آبهای زیرزمینی در استان رو به کاهش بوده که این امر خطر کاهش آب شرب، از بین رفتن کشاورزی، افزایش وقوع زمین‌لرزه، فرونشست زمین و.... را در پی دارد، عواقبی که در صورت عدم مدیریت هرکدام به بحرانی غیرقابل مدیریت تبدیل خواهد شد.
بیش از ۷۰ درصد از منابع آب تجدید پذیر آذربایجان غربی استفاده می شود
مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان غربی با هشدار جدی نسبت به مصرف منابع آب تجدید پذیر در استان گفت: در دنیا بیش از ۲۰ درصد از منابع آب تجدید پذیر مصرف نمی‌شود اگر این رقم به ۴۰ درصد برسد یعنی وضعیت به خط قرمز رسیده و این بدان معنی است منابع آبی در حال از بین رفتن بوده و غیرقابل‌بازگشت است.
در کشور و آذربایجان غربی بیش از ۷۰ درصد از منابع آب تجدید پذیر استفاده می شود و هم اکنون تمام دشت های استان در حال تبدیل شدن به دشت ممنوعه هستند
کیومرث دانشجو در گفتگو با خبرنگار مهر ادامه داد: این در حالی است که در کشور و آذربایجان غربی ما بیش از ۷۰ درصد از منابع آب تجدید پذیر را استفاده می‌کنیم و هم‌اکنون تمام دشت‌های استان در حال تبدیل‌شدن به دشت ممنوعه هستند.
وی با بیان اینکه اگر این روند ادامه یابد از مرز بحران نیز عبور خواهیم کرد گفت: هم‌اکنون دشت‌های ممنوعه ارومیه، خوی و سلماس و نیز بخشی از سایر دشت‌های استان به دلیل برداشت بی‌رویه از منابع آبی در حال تبدیل‌شدن به دشت ممنوعه بحرانی هستند.
دانشجو با اشاره به اینکه ادامه روند فعلی نه‌تنها موجب بروز مشکلاتی در بخش کشاورزی می‌شود بلکه آب شرب استان را نیز با خطر جدی مواجه خواهد کرد افزود: با کاهش و از بین رفتن منابع آب تجدید پذیر خطر بزرگی استان را تهدید می‌کند که کمبود شدید آب شرب، شور شدن چاه‌های آب تنها بخشی از عواقب آن است.
مدیرعامل سازمان آب منطقه‌ای آذربایجان غربی با هشدار نسبت به استفاده بی‌رویه از منابع آبهای زیرزمینی در استان عنوان کرد: با از بین رفتن منابع آب تجدید پذیر خاک نفوذپذیری خود را ازدست‌داده و دیگر امکان ذخیره آب وجود نخواهد داشت.
افزایش فرونشست زمین و خطر زمین لرزه در آذربایجان غربی
دانشجو تاکید کرد: اگر خاک قابلیت نفوذپذیری خود را از دست دهد شاهد فرونشست دشت ها بوده و این امر موجب تحریک گسل های زمین شده و شاهد افزایش زمین لرزه در منطقه خواهیم بود.
مدیرعامل سازمان آب منطقه ای آذربایجان غربی سرازیر شدن آب های شور به منابع آبهای شیرین،کمبود آب شرب، از بین رفتن کشاورزی، خطرات بالای سازه ها از جمله راه آهن و از بین رفتن سرمایه های مردمی را از دیگر عواقب نابودی منابع آبهای تجدید پذیر اعلام کرد.
دانشجو با تاکید بر اینکه مردم باید تغییر الگوی مصرف را در دستور کار خود قرار داده و منافع شخصی را فدای منافع ملی کنند اضافه کرد: در بخش کشاورزی باید به سمت بهره گیری از سیستم نوین آبیاری برویم و این امر تنها در حد حرف نباشد واقعا در عمل هر کدام با احساس مسئولیت از منافع ملی و منابع آبی خود صیانت کنیم.
مدیرعامل سازمان آب منطقه ای آذربایجان غربی توسعه بی رویه باغات به خصوص در بالادست، تغییر الگوی کشت از کم مصرف به پرمصرف، تغییرات متعدد توسعه ای را از مهمترین دلایل کاهش منابع آب تجدید پذیر و کم آبی در استان دانست و افزود: در حال حاصر وضعیت ما به سمت نامطلوب می رود و در دو بخش منابع آب های زیرزمینی و نیز سطحی با مشکل جدی مواجه هستیم.
آب معادل در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به ۱۲۰ میلیون مترمکعب کاهش یافته است
دانشجو با اشاره به تغییر رژیم بارش ها و کاهش بارندگی در سالهای اخیر گفت: در سالهای گذشته از آذربایجان غربی به عنوان دومین استان پرآب کشور نام برده می شد این در حالی است که امروز این حرف تنها یک رویاست و واقعیتی ندارد و واقعا مشکل کم آبی از مرز بحران نیز عبور کرده است.
بارش های پایانی سال و فروردین ماه مردم را دچار این شبهه نکند که منابع آب در آذربایجان غربی غنی است، بلکه به سبب نباریدن برف، آب معادل در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به ۱۲۰ میلیون متر مکعب کاهش یافته استوی با اشاره به اینکه امروز مردم باید خود را با شرایط کم آبی و بی آبی سازگار کنند افزود: بارش های پایانی سال و فروردین ماه مردم را دچار این شبهه نکند که منابع آب در آذربایجان غربی غنی است، بلکه به سبب نباریدن برف، آب معادل در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به ۱۲۰ میلیون متر مکعب کاهش یافته در حالی که این رقم سال ۹۶ یک میلیارد مترمکعب بود.
مدیرعامل سازمان آب منطقه ای آذربایجان غربی با بیان اینکه آب معادل با ضخامت برف و سطح پوشش آن در کوهستانهای هر حوضه آبریز محاسبه می شود که به مرور و با آغاز فصل گرما، منابع آب را تامین می کند افزود: در سالهای اخیر با گرم شدن ۱.۵ درجه ای هوا در تابستان شاهد افزایش تبخیر و از بین رفتن منابع آبی هستیم.
وی با بیان اینکه وضعیت نامناسب آبی امسال ضرورت صرفه جویی مردم را صد چندان می کند اظهارداشت: هم اکنون آب پشت سدهای استان نسبت به سال قبل تنها یک درصد بهتر است اما دیگر پشتوانه ای برای تامین مجدد آب این سدها در کوهستان ها وجود ندارد و این موضوع می تواند بر روی حق آبه دریاچه ارومیه نیز تأثیر گذار باشد.
تنش کمبود آب در کمین استان آذربایجان غربی است
مدیر عامل سازمان آب منطقه ای آذربایجان غربی استفاده از کشت محدود با الگوی کشت کم مصرف و اطلاع رسانی و فرهنگ سازی تشکلهای آب بران منطقه در رابطه با کمبود آب کشاورزی و جلوگیری از کشتهای پرمصرف را کارساز دانست و افزود: لازم است برای حل مشکل کمبود آب همفکری کرده و برای گذر از این مشکل به همراهمی و همکاری مردم و مسئولان نیاز است .
دانشجو با اشاره به کمبود شدید بارندگی و کاهش ذخایر آبی استان خاطرنشان کرد: با روند کنونی و نبود بارش در بخشهای کشاورزی و آب شرب با تنش کمبود آب مواجه هستیم و درماه های آتی بیشتر خواهیم بود چرا که بحران آب در کمین بوده و باید به مسئله کم آبی توجه جدی شود.
هر چند آمارها به اندازه کافی گویای عمق فاجعه فرهنگ ناصحیح مصرف آب از سوی مردم و سوءمدیریت مسئولان در استفاده از منابع آبی به همراه آهنگ ناموزون توسعه است اما هنوز در عمل کسی این آمارها را یا قبول نداشته و یا جدی نمی گیرد.
هر چقدر کمبود و بحران کاهش منابع آبی با عناوین هشدار دهنده ای از جمله جنگ بر سر آب، تهدید ادامه حیات، معضل مهاجرت، نبود آب شرب سرتیتر اخبار رسانه ها باشد تاکنون هیچ تاثیری در تغییر الگوی مصرف نداشته و مردم بی توجه به این آمارها و گزارش ها به مصرف بی رویه آب ادامه می دهند و مسئولان بیخیال تر از توسعه بی رویه اراضی کشاورزی و برداشت از آب های زیرزمینی چشم پوشی می کنند.
حال این سوال در ذهن ها طنین انداز می شود که چه زمانی این آمارها و هشدارها نتیجه بخش بوده و شاهد گام های اساسی در بخش مدیریت و مصرف صحیح منابع آبی در بخش های مختلف از جمله شرب و کشاورزی خواهیم بود؟ سوالی که جواب آن را باید در برنامه ریزی های مسئولان و احساس مسئولیت و تعامل مردم جستجو کرد.