به گزارش خبرنگار مهر، فرهاد فخرالدینی رییس شورای عالی خانه موسیقی در ابتدای این برنامه ضمن تبریک فرارسیدن سال جدید بیان کرد: امروز جای بسیاری از دوستان عزیز ما از جمله محمدرضا شجریان که به حق لقب خسرو آواز ایران شایسته اوست، خالی است. من پنجاه سال است که با او همکار هستم و امیدوارم بتوانیم بار دیگر او را در کنار خود ببینیم. او هنرمندی است که در اوج محبوبیت همانی بود که بود. من هم به جوانان می گویم که مانند او باشند. من به جوانان توصیه می کنم که از غرور پرهیز کنند و یاد بگیرند که همواره با هم باشند.
موسیقی شرایط خوبی ندارد، بیایید با هم خوب باشیم
وی ضمن ارایه تاریخچه ای از روند تشکیل مجموعه های صنفی موسیقی در کشورمان افزود: ما اینجا جمع شدیم که اتحادی بین ما وجود بیاید. باور کنید دلم به درد می آید که اهالی موسیقی در این مدت با هم خوب نیستند. خانه موسیقی خانه همه ماست و همه باید در آن مشارکت جدی داشته باشیم. شما می دانید به دست آوردن این مجموعه صنفی که من سهم کوچکی در تشکیل آن دارم چقدر سخت بود؟ آیا بهتر نیست ما هم خانه موسیقی خودمان را حفظ کنیم که در آینده بگویند عده ای از هنرمندان تصمیمات درستی گرفته اند؟ ما باید کاری کنیم که مشکلات حل شود. این روزها از موسیقی همه جور استفاده می کنند اما همین موسیقی در این سال ها شرایط خوبی ندارد. می دانید دلیل این موضوع چیست؟ فقط به این خاطر است که ما اهالی موسیقی همدلی مناسبی نداشته ایم. به همین منظور بنده و اعضای شورای عالی خانه موسیقی اینجا گردهم آمدیم که با هم حرف بزنیم.
پس از صحبت های فخرالدینی اعضای شورای عالی خانه موسیقی متشکل از حسن ریاحی، محمد سریر، داریوش پیرنیاکان، هوشنگ کامکار و داود گنجه ای با حضور سید محمد میرزمانی رییس هیات مدیره خانه موسیقی، حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی و عباس سجادی کارشناس این بخش از برنامه را آغاز کردند.
قرائت یک بیانیه جدید از منتقدان خانه موسیقی
مهدی قادری تهیه کننده موسیقی در ابتدای این برنامه متنی را که عده ای از منتقدان خانه موسیقی طی روزهای گذشته منتشر کردند، قرائت کرد.
در این متن که به امضای تعدادی از فعالان موسیقی رسیده، آمده است: «امروز و در این جمع به نمایندگی از منتقدانی با شما سخن می‌گوییم که مدت‌ها صدای انتقاداتشان به جایی نرسید، تاثیری نگذاشت و پاسخی نگرفتند تا نهایتا بواسطه برگزاری جلسات ضرب‌اصول در بررسی عملکرد خانه موسیقی و تلاش سوال برانگیز مدیر عامل این نهاد و معاون وقت هنری در به تعطیلی کشاندن این جلسات گرد هم آمدند تا آنچه را سال‌ها در سینه داشتند و یا به آرامی ابراز می‌داشتند با صدایی بلندتر اما باز هم محترمانه و مطابق با اصول مدنی و دموکراتیک بیان کنند. این گروه طی این چهار سال در این راه کم تلاش نکردند و همت نگماشتند اما جز درب‌های بسته، تهمت‌ها، تحقیرها، محدودیت‌ها، تفرقه اندازی‌ها با تطمیع و تهدید و یا به بازی گرفته شدن با سیاست‌بازی‌های دور از شان یک جامعه فرهنگی و هنری نصیبشان نشد آنهم از سوی نهادی با ادعای کار صنفی و جایی که در اصل می‌بایست مامن و ملجا همگی آنها می‌بود که همین دست رفتارها بوده و هست که نه‌تنها برخی از منتقدین که بخشی بزرگ از جامعه موسیقی امروز ما را ناامید و مایوس، منفعل و بی‌تفاوت و یا حتی معتقد به شیوه‌های رادیکال و کینه‌جویانه کرده است.
این گروه از منتقدان به وضوح اعلام می‌دارند که نباید حضور امروزشان در این جلسه بواسطه به رسمیت شناختن شیوه عملکرد خانه و گردانندگان و مدیران اجرایی آن، احساس تغییر یا نشان حسن‌نیتی در آن نهاد تا به امروز تلقی شود، بلکه این حضور صرفا بواسطه عاملیت شخص جناب آقای فرهاد فخرالدینی در تدارک این جلسه و دعوت ایشان از منتقدان، به احترام ایشان و با آگاهی از حسن نیت وی به عنوان هنرمندی بزرگ، پیشکسوت، خوشنام و مورد اعتماد همه و به امید آینده‌ای بهتر برای جامعه موسیقی صورت گرفته است.
بدیهی است جلساتی از دست نشست امروز نخواهد توانست فرصت و زمان مناسبی برای بیان انتقادات، حل مشکلات مزمن و ریشه‌دار موجود و ایجاد همدلی و اتحادی پایدار در بین اهالی موسیقی تصور گردد اما با حضور و نظارت جناب فخرالدینی و بزرگانی از این دست امید می‌رود امروز را بتوان فتح بابی فرخنده برای آغاز و اصلاحی خجسته دانست. باز هم بدیهی است منتقدان حاضر به ارائه موارد مورد انتقاد و راهکارهای خود در فرصت‌های از پیش برنامه‌ریزی شده و هدفمند با حضور اصحاب موسیقی و رسانه خواهند بود. در آخر تاکید این نکته ضروری است که با همه این‌ها آغاز موثر این راه جز با مشاهده تغییر در عملکرد خانه موسیقی بر اساس سرفصل‌های زیر که در واقع روح انتقادات این چندسال منتقدان آن نهاد را تشکیل می‌داده از سوی اهالی موسیقی پذیرفته نخواهد شد:
۱- پایبندی به اصول اولیه فعالیت صنفی و مدنی، ۲- قانونمداری. التزام و عمل به اساسنامه، ۳- شفافیت در عملکردها و محرم دانستن اهالی موسیقی و بویژه اعضا. ۴- پاسخگو بودن در مقابل سؤالات، نقدها و عملکرد پیشین آن نهاد و تصحیح روال‌های نادرست موجود. ۵- احترام و ارزش یکسان برای تمامی اهالی صنف موسیقی، تلاش در جهت منافع جمعی و اجتناب از هرگونه عملکرد محفلی. ۶- دوری از سیاسی‌کاری، ایجاد رانت و به حداقل رساندن وابستگی به نهادهای دولتی به هر شکل.»
اظهارات مدیر عامل در پاسخ به منتقدان
حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی بعد از قرائت این بیانیه بیان کرد: اگر بخواهیم به دوستان منتقد پاسخی داشته باشیم باید مصداقی ماجرا را پیش ببریم که وقت اجازه این کار را نمی دهد. اگر بخواهیم حسن نیت خودمان را به دوستان منتقد نشان دهیم باید بگوییم «چشم». ما قطعا درباره مواردی که گفته شد هر کاری بتوانیم انجام خواهیم داد اما شما در جریان باشید از زمانی که موارد انتقادآمیز مطرح شده من برای صحبت و رفع سوءتفاهم با عزیزان منتقد پیش قدم شدم.
شما در جریان باشید از زمانی که موارد انتقادآمیز مطرح شده من برای صحبت و رفع سوءتفاهم با عزیزان منتقد پیش قدم شدموی با ارایه دوباره توضیحاتی مبنی بر عدم حضورش در یکی از نشست های «گفتمان ضرب اصول» با موضوع «عملکرد ۱۵ ساله خانه موسیقی» گفت: آقای شهرام صارمی شاهد بنده هستند که من حتی به دوستان گفتم که ما حاضریم میزبان عزیزان منتقد در خانه موسیقی باشیم و اصلا بنا بر این نبوده که ما قصدی برای حضور در این نشست نداریم. به هر حال این سوءتفاهم شروع شد و همین جور ادامه پیدا کرد. ما فکر کردیم برخی دوست ندارند که امور اصلاح شود بلکه به ماجرا شخصی نگاه می کنند و چون از فلان کس خوششان نمی آید ماجرا را به جای دیگری می برند.
وی تاکید کرد: قطعا عملکرد ما در خانه موسیقی قابل نقد است و ما به هیچ عنوان خود را خالی از اشکال نمی دانیم و قطعا کسانی هم هستند که بهتر از ما می توانند در خانه موسیقی مدیریت کنند اما ای کاش دوستان انتخابات خانه موسیقی را تحریم نمی کردند و حاضر می شدند عمر و قت و زندگی خود را برای چنین کار مقدسی صرف کند. شما مطمئن باشید در خانه موسیقی از جیب خیلی های می رود اما در جیب آنها چیزی نمی آید. کسی هم دنبال وجهه و اعتبار نیست که بخواهد با نام خانه موسیقی این اعتبار را کسب کند. من باز هم می گویم اتفاقات پیش آمده برای منتقدان عزیز نشات گرفته از یک سوءتفاهم بوده و من از شما خواهش می کنم این جلسه را به فال نیک گرفته و به اصل ماجرای موسیقی بپردازیم که مشکلات زیادی در این زمینه وجود دارد.
مشکل خانه موسیقی سوءمدیریت است
کیوان ساکت آهنگساز و نوازنده موسیقی بعد از اظهارات نوربخش روی صحنه حاضر شد و گفت: من اصولا برپایی جلسات در ایران را فقط به انتشار برخی از نوشته ها منحصر می دانم اما باید بگویم که تلفن آقای فخرالدینی حکم دستور را برای من دارد. همه دوستان می دانند که بنده اینجا نه با کسی دشمنی دارم و نه مشکل شخصی برایم مهم است. من بر این باورم آنچه ما در اینجا نیاز داریم مدیریت خوب است. شما می بینید اتفاقات بدی که در کشورما افتاده نشات گرفته از همین سوءمدیریت است.
شما با عملکرد نادرست در خانه موسیقی باعث شدید که محبوبیت خانه موسیقی در بین هزاران اعضای خانه موسیقی کم شوداین هنرمند بیان کرد: دوستان شما با عملکرد نادرست در خانه موسیقی باعث شدید که محبوبیت خانه موسیقی در بین هزاران اعضای خانه موسیقی کم شود و این یک فاجعه است که نشان دهنده عدم مشروعیت و عدم محبوبیت است. از سوی دیگر موضوع سلب اعتماد نکته دیگری است که باید به آن توجه کرد. متاسفانه ماجرا به گونه ای هدایت شده که رانت ها زیاده شده است. من با هیچ فردی دشمنی ندارم و فکر می کنم موسیقی هنر عشق ورزیدن است ولی رانت ها و سوء مدیریت باعث شده در شرایط خوبی در خانه موسیقی به سر نبریم.
فرهاد فخرالدینی بعد از اظهارات کیوان ساکت گفت: راه حل برخی از مواردی که آقای ساکت به آن اشاره داشت مبتنی بر حضور پررنگ در مجامع عمومی خانه موسیقی است که در این صورت آن فردی که دوست دارید انتخاب خواهد شد. باور کنید دیگر از من گذشته که مدیر شوم و باید جوانان در عرصه های مدیریتی خانه موسیقی حضور داشته باشند. شما مطمئن باشید اگر بنده شخصا متوجه شوم که نمی توانم کاری بکنم سریعا کناره گیری خواهم کرد همانگونه که در ارکستر ملی نیز چنین تصمیمی را اتخاذ کردم چون در آن شرایط ادامه کار برایم فراهم نبود. نگذارید کسی که شایستگی حضور در مدیریت خانه موسیقی را ندارد در اینجا بنشیند.
نوربخش نیز عنوان کرد: من از آقای کیوان ساکت خواهش می کنم از کلماتی که بار حقوقی دارد پرهیز کنند. وقتی شما از کلمه رانت استفاده می کنید و به اعتقاد من کلمه بسیار بدی است باید درباره آن مصداق هم بیاورید. شما مطمئن باشید اگر من رانت خوار بودم چپ و راست باید آلبوم تولید کرده و در کشورهای مختلف کنسرت می دادم. البته ممکن است برخی از دوستان تصور کنند که ما رانت خوار هستیم اما واقعا به کار بردن این کلمات خیلی جفاست. اصلا کدامیک از بزرگانی که در اینجا نشستند از رانت استفاده می کنند؟ اگر دوستان واقعا مصداقی از رانت خواری بنده و هیات مدیره دارند با مدارک و مستندات ارایه دهند. کیوان ساکت می تواند به من بگوید که سوءمدیریت دارم اما من از دوستان می خواهم برای بیان برخی از صحبت ها کمی رعایت کنند.
اگر دوستان واقعا مصداقی از رانت خواری بنده و هیات مدیره دارند با مدارک و مستندات ارایه دهندچند پیشنهاد اجرایی به هیات مدیره
فاضل جمشیدی خواننده موسیقی ایرانی هم در این نشست گفت: این دافعه در خانه موسیقی به وجود آمده است. خانه موسیقی از چند سال پیش تاکنون گسترده تر شده و باید فعالیت هایش نیز گسترش پیدا می کرد ولی می بینیم ما از کار عقب هستیم. شما اگر به مجامع برگزار شده کانون ها دقت کنید خواهید دید که فعالیت های ما کاهش یافته است. به همین منظور من چند پیشنهاد اجرایی دارم که امیدوارم در خانه موسیقی لحاظ شود.
وی افزود: ما برای منتقدان و تحلیلگرانی که به خانه موسیقی انتقاد دارند کانونی تشکیل دهیم تا منتقدان بیایند و حرف های خودشان را در قالب یک کانون عنوان کنند. از سوی دیگر تشکیل دبیرخانه اجرایی در شورای عالی خانه موسیقی یکی دیگر از مواردی است که می تواند در خانه موسیقی مورد بررسی قرار گیرد. این به نوعی شبیه فعالیت های شورای نگهبان است که می تواند مورد بررسی هیات مدیره قرار گیرد. نکته دیگر بحث روابط عمومی خانه موسیقی است که بسیار ضعیف است. من پیشنهاد می کنم فردی قوی را به عنوان مدیر روابط عمومی انتخاب کنید که همه اعضا بتوانند از طریق این مجرا ارتباط منسجمی با مدیریت خانه موسیقی داشته باشند در غیر اینصورت با این ساختار اجرایی فعلی نمی توانیم به نقطه درستی برسیم.
محمد سریر عضو شورای عالی خانه موسیقی نیز بعد از صحبت های جمشیدی تاکید کرد: ما با برگزاری این نشست ها به سمت بالندگی بیشتری خواهیم رفت. من توصیه می کنم این جلسات را ادامه دهیم تا به مرور مشکلات نیز مرتفع شود. من حتم دارم همه دوستانی که در این جلسه صحبت کردند و طی ماه های گذشته نیز نقدهایی به خانه موسیقی وارد کردند با حسن نیت این کارها را انجام می دهند.
مهدی آذرسینا پژوهشگر و نوازنده نیز در این نشست اظهار کرد: آن چیزی که باعث دوری برخی هنرمندان از خانه موسیقی شده، این بوده که رفتارهای دوستان خیلی هنرمندانه نیست. خانه موسیقی در این سال ها تقریبا بر خلاف جهت فعالیت های موسیقایی حرکت کرد. به عبارتی این مجموعه وقتی هیات مدیره ای با چهره های نام آوری دارد باید با شناخت بیشتری در عرصه موسیقی حرکت کند. حتی برخورد با هنرمندان هم چندان هنرمندانه نبود.
خانه موسیقی و اصطلاح شتر، گاو، پلنگ
پیرنیاکان عضو دیگر شورای عالی خانه موسیقی هم در ادامه صحبت های آذرسینا بیان کرد: اگر اساسنامه خانه موسیقی را مطالعه کنید متوجه می‌شوید از اول هم این تضاد را داشتیم که این اساسنامه و تشکیلات آیا باید به عنوان صنف از تمامی موسیقی طرفداری کند یا فقط موسیقی تفکری و جدی را دنبال کند؟ من خودم که جزو هیات موسس خانه موسیقی بودم، از همان ابتدا در این مورد که موسیقی پاپ نباید باشد، موضع داشتم. ما بحث‌های زیادی داشتیم که کسی که در پارک ساز می‌زند تا رهبر یک ارکستر می‌توانند در خانه عضو و از حق مساوی برخوردار باشند. بنابراین اگر بخواهیم فکر آقای آذرسینا را دنبال کنیم حتما باید اساسنامه خانه تغییر کند و یک خانه و انجمن دیگری صرفا برای موسیقی خیلی هنری تشکیل شود. اینجا یک صنف است که ما نباید این گونه نگاه کنیم که چه کسی استاد است و چه کسی شاگرد. این‌ها همه در خانه از یک حق برخوردار هستند.
حمیدرضا نوربخش با اشاره به نحوه تشکیل صنوف هنری در کشورمان طی سال های اخیر گفت: در دولت اصلاحات با توجه به اینکه شعار اصلی رییس جمهور وقت رسیدن به جامعه مدنی بود، نهادهای مدنی‌ای را پایه‌گذاری کردند. پیش‌قراول این نهادها خانه سینما بود. در آن روز چون پیشه‌ای راجع به این نهادها نبود رایزنی و جمع‌بندی کردند که با توجه به اینکه کار فرهنگی هنری است نمی‌تواند نگاه کارگری و کارفرمایی بر آن حاکم باشد و لازم است چنین فعالیت هایی با قواعد وزارت ارشاد فعالیت کنند و اساسا به همین جهت است که این نهادها با عنوان موسسه فرهنگی هنری چند منظوره ثبت شد. موسسات چند منظوره صاحبانی دارند که سهام‌داران آن تلقی می‌شوند و با توجه به اینکه اینجا چنین نگاهی نبود و قرار بود هنرمندان نیز فعالیت کنند، فعالیت صنفی هم دیده شده و به اصطلاح شتر گاو پلنگ است. البته بعد از اتفاقاتی که برای خانه سینما رخ داد و ماجرا تا مرز تعطیلی هم پیش رفت مدتی است تصمیماتی برای حل این موضوع در شورای عالی انقلاب فرهنگی اتخاذ شده تا این موضوع با امضای رییس جمهوری مرتفع شود. یعنی این موسسه‌ها تحت قوانین موسسه‌های فرهنگی هنری نیستند و می‌توانند عضوگیری کنند و تمام قواعد صنفی بر آنها جاری است که این مورد مراحل آخر خود را می‌گذراند. ما انجمن صنفی موسیقی هم داریم که در وزارت کار ثبت شده و مشابه آن در سینما نیز ثبت شده است. خانه‌های هنری اگرچه نام موسسه فرهنگی هنری دارند اما نهادهای صنفی هستند.
ما یا خیلی خیال پردازیم یا خیلی خوش باور
حسین پرنیا نوازنده و آهنگساز موسیقی ایرانی در بخش دیگری از این مراسم که سه ساعت به طول انجامید، بیان کرد: من فکر می‌کنم ما یا خیلی خیال‌پرداز هستیم یا خیلی خوش‌باور. گویا ما فراموش کردیم در ایران زندگی می‌کنیم ما باید ببینم وقتی دنبال دموکراسی در موسیقی هستیم چقدر معنی دموکراسی و با هم بودن را می‌فهمیم؟ وقتی دوستان در این جلسه می‌گویند رانت هست منظور رانتی نیست که برای آقای جزایری به کار می‌بردند. منظور این است برنامه‌ها و داوری‌ها عادلانه نیست. اگر عادلانه سخن بگوییم جامعه مرد و زن‌ها هرکدام ۵۰ درصد باشند ما نیمی از این جامعه (زن‌ها) را نداریم. اصلا در اینجا وظیفه نهادهای موسیقی چیست؟ اگر همه تصمیم گرفتیم کار موسیقی انجام بدهیم اگر فردی گفت «موسیقی حرام است» باید چه تدبیری برای آن داشته باشیم؟ ما زمانی می‌توانیم معنی دموکراسی را بفهمیم که منتقدان ما در خود ما باشند. ما باید تعارف‌های مصلحت‌اندیشی را کنار بگذاریم زیرا دیگر گاماس گاماس جلو رفتن به درد موسیقی نخواهد خورد.
نوربخش نیز در پاسخ پرنیا توضیح داد: آقای پرنیا چه کسی گفته خانه موسیقی موضع ندارد؟ راجع به خیلی از اتفاقات مملکت موضع دارد. خانه موسیقی حتی راجع به کلیت روند انتخاب مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد مطلبی در فصلنامه خانه موسیقی منتشر کرده است. البته که این حق وزیر و معاون وزیر است هرکسی را می‌خواهند به عنوان مدیرکل دفتر موسیقی انتخاب کنند. ما در این زمینه صحبت داشتیم که آیا روند درستی است دو دستگی ایجاد کنیم و به مدیری بگوییم فلانی را انتخاب نکن و فلانی را انتخاب کن؟ حتی در نامه ای فقط گفتند عملکرد مدیر قبلی خوب بوده و اساسا درباره مدیر بعدی کسی صحبت نکرد.
تشکیل یک ارکستر بزرگ در خانه موسیقی
فرهاد فخرالدینی رییس شورای عالی خانه موسیقی نیز در ادامه صحبت های نوربخش تصریح کرد: دوستان آرزوهای زیادی در دل همه ما نهفته است. من آرزوهای بسیار برای خانه موسیقی، مملکتم و کسانی که با هنر و سروکار دارند، دارم. الان هم گفتیم شاید بتوانیم کاری انجام بدهیم. این موضوعی که می‌خواهیم با آنی که می‌توانیم انجام بدهیم ممکن است خیلی فرق داشته باشد. من خیلی آرزو دارم؛ یکی از هدف‌های من این است که بتوانم ارکستر بزرگ و عالی را در خانه موسیقی تشکیل بدهم. از سوی دیگر نیز گروه‌های موسیقی میدان داشته باشند و حمایت شوند. کارگاه‌های هنری مختلف دایر شود و تجربه‌های اهل فن در اختیار جوانان قرار داده شود. آرزو دارم برای تمام بانوان عرصه موسیقی کاری بکنم.
وی افزود: عزیزانم سعی کنید این نهاد را حفظ کنید چون اگر نباشد باز هم همان فاصله زیاد «انجمن اخوت» تا انجمن موسیقی را خواهیم دید. من چندی پیش به کشور جمهوری آذربایجان دعوت شدم و حیرت کردم از نظامی که در موسیقی آنها وجود دارد. کشوری که عکس اسکناسش تار و کمانچه و دایره است با کشوری که وقتی می‌خواهند تار و کمانچه را در تلویزیون نشان بدهند با گل و گلدان آن را می‌پوشانند فرق دارد. پس کمک کنید تا به ایده‌آل‌های شما برسیم و همانطور که شما می‌خواهید کار کنیم.
داود گنجه‌ای قائم مقام خانه موسیقی هم در این جلسه اظهار کرد: من هم کلمه رانت را می‌فهمم. من می‌دانم نیت آقای ساکت نیت بدی نیست. امسال همین آقای پیرنیاکان با رفاقتی که با دولت جدید دارد کاری کرد پولی به خانه موسیقی بدهند. دو ماه است خانه موسیقی حقوقی ندارد بدهد. به شرفم قسم ما اصلا حقوق نگرفتیم. اگر پولی هم از این ور آن ور می‌گیریم عینش را به حساب خانه موسیقی ریختند که آقای وفایی مثل شیر روی آن نظارت دارد. شرافتا از فردا در خانه موسیقی روی شما باز است هر کس انتقاد دارد، بگوید. اگر نوربخش نتوانست، می‌رود. من هم از خدایم است بروم. پس از شما عزیزان می خواهم حرف های استاد فخرالدینی این پیر دیر موسیقی را گوش بدهیم و محبت پیشه کنیم. منتقدان عزیز بیایید باهم رفیق و دوست باشیم. راست بگوییم، مرد باشیم و همه با هم همبسته باشیم.
هوشنگ کامکار نیز در بخش پایانی این نشست گفت: از منتقدان هم می خواهم در جهت سازندگی خانه موسیقی ما را کمک کنند. بحث من این است که اگر کسی می‌تواند درباره خوانندگی زن اقدام کند بیاید بالا. ما باید در این زمینه ها کار کنیم. البته گروه کامکارها در این زمینه کارهایی را انجام داده است. من بر این باورم باید موسیقی را درست کرد و فضا را به سمتی برد که همه کسانی که در این زمینه موارد مبهمی دارند، راهنمایی شوند.