داریوش مهرجویی در واکنش به نحوه پخش فیلم ماندگار "هامون" از برنامه "سینما و ماوراء"، نامه‌ای اعتراض‌آمیز خطاب به مهندس عزت‌اله ضرغامی رئیس سازمان صدا و سیما نوشت.

به گزارش خبرگزاری مهر، مهرجویی در ابتدای نامه خود آورده است: "در نمایش فیلم "هامون" از شبکه چهار سیما چند هفته پیش در برنامه "سینما و ماورا" ـ برای بار سوم از شبکه‌های سیما ـ برخلاف نمایش‌های پیشین که حذفیات بسیار اندکی داشت، این بار حدود 40 مورد از این فیلم حذف شده بود. از صحنه‌های کوتاه تا بلند و نیز گفتگوها."

وی در ادامه با اشاره به اینکه "هامون" به اعتبار منتقدان و تماشاگران و مدرسان رشته سینما در دانشکده‌ها، از آثار مهم تاریخ سینمای ایران محسوب می شود و به اعتبار آنها نوعی "فیلم کالت" (ستوده و محبوب) به حساب می‌آید که بارها و بارها توسط تماشاگران مشتاق دیده و بررسی شده، افزوده است: "صحنه‌هایی از این فیلم حذف شده که با هیچ گونه معیار اخلاقی، دینی و زیباشناختی مطابقت ندارد و کاری است بی‌معنا و دل‌بخواهی و انگار بیشتر به قصد مغشوش و نامفهوم ساختن آن صورت گرفته. جوهره اصلی فیلم که همان رابطه عشق و دین یا عشق و ایمان است کلاً از میان برداشته شده."

کارگردان "گاو" به نمونه این حذف اینچنین اشاره کرده است: "مثلاً صحنه تعلیم نماز به هامون کوچک هشت ساله توسط مادرش حذف شده. من به عنوان نویسنده و کارگردان این فیلم همیشه فکر می‌کردم که ادای کلمات مقدس نماز در سکوت سینما، خود نوعی نماز جماعت است، که تماشاگر، بازیگر و مردم همراه با هامون کوچک، در آن سهیم شده‌اند ..."

کارگردان "لیلا" نمونه دیگری از حذف های انجام شده در فیلم را اینگونه برشمرده است: "یا صحنه کوتاه گذاشتن گردن‌بند حضرت علی (ع) در کف دست هامون، این صحنه نیز حذف شده. همه صحبت‌های مربوط به ابراهیم خلیل‌الله و عمق عشق و اهمیت ایمان او، همراه با صحبت‌های مربوط به کتاب "ترس و لرز" کی‌یِر که‌گور که موضوع اصلی و ایده فیلم است حذف شده. صحنه‌های دیدار هامون با مادربزرگ در خانه قدیمی، صحنه‌های دیدار با مادرزن (خانم توران مهرزاد) نیز حذف شده و نیز صحنه‌هایی از عزاداری و سینه‌زنی در خانه قدیمی هامون و صحنه‌های بیمارستان و دیوانگی هامون."

کارگردان "سارا" از ناکارآمدترین حذف فیلم اینچنین نام برده است: "اما بی‌معناترین حذف‌ها صحنه دادن کتاب‌ها به مهشید است که در آن از میان کتاب‌های "آسیا در برابر غرب"، "فرانی و زویی" و غیره، فقط کتاب "دمیان" اثر هرمان هسه عارف ‌مسلک آلمانی حذف شده است. یا در صحنه ورق زدن کتاب نقشه‌های ایران زمین، که از هخامنشیان، بعد ساسانیان و سپس سلجوقیان شروع و با صفویه و زندیه و قاجاریه و ایران معاصر اتمام می‌یابد. در این صحنه نیز، سه امپراتوری بزرگ ایران ـ هخامنشیان، ساسانیان و سلجوقیان ـ حذف شده و فقط از صفویه به بعد مجازند حضور یابند. این حذفیات چه معنایی دارند و چرا باید روی یک فیلم سینمایی که هفده سال از ساخت و نمایش آن گذشته و سی‌دی‌ها و ویدئوهایش در همه جای دنیا پخش شده و به نمایش درآمده، پیاده شود؟"

کارگردان "پری" در ادامه این گونه خطاب به ضرغامی عنوان کرده است: "حدس می‌زنم خود جنابعالی هم از شنیدن این مطلب به اندازه من و بسیاری از بیننده‌ها و دوستداران این فیلم شگفتزده شده‌اید ... از اینجاست که ضرورت "نظارت بر نظارت" پیش می‌آید، تا بتوان برای این هرج‌ومرج نظارتی، این بی‌منطقی و غرض‌ورزی‌های مفرط فرهنگی که بر آثار به ‌خصوص نمایشی ایرانی حاکم است، راه حل درستی پیدا کرد. و من مطمئنم که این مهم با بازنگری توسط شما و کارشناسان ارجمندتان در سازمان صداوسیما، قابل حل خواهد بود."

داریوش مهرجویی در انتهای نامه نکته مهم دیگری را اینگونه مطرح کرده است: "موضوع دیگری که بسیار باعث تأسف اینجانب شد حقیقت این مطلب بود که در برنامه "سینما و ماوراء" که یکی از برنامه‌های خوب سیماست، صحبت‌های ارزشمند و گرانقدری که گردانندگان این برنامه، آقای عالمی و مفسران خوش‌سخن و خوش‌فکر ایشان مطرح کردند، درباره عشق و ایمان و ترس و لرز و افکار و اندیشه‌های یونگ و هایدگر و نیز هگل و نظریه او در باب اهمیت امپراتوری هخامنشیان در تاریخ جهان به عنوان اولین نمونه مدیریتی کشوری متمدن در پیاده کردن نظم و قانون کشورداری در جهان و غیره، همه به صحنه‌ها و دیالوگ‌هایی ارجاع می‌داد که از فیلم کلاً حذف شده بودند و بدین ترتیب برای تماشاگری که برای اولین بار با یک فیلم تکه‌پاره و مثله‌شده و بی‌سروته روبه‌رو شده، بیش‌تر به گیجی و اغتشاش ذهنی او اضافه می‌کرد تا پالاییدن روح و آگاهی بخشیدن به او."