خبرگزاری مهر – گروه استانها: قنات‌های بسیاری در شهرهای مختلف کشور وجود دارد که سالیان متمادی نیازهای آب شرب و یا بخش کشاورزی را برای مردم برطرف ساخته‌اند اما طی سال‌های اخیر و به‌مرورزمان این ظرفیت ارزشمند ایرانی با بی‌توجهی در حفظ و نگهداری و استفاده مجدد روبرو شده است.
قنات‌ها اگرچه زندگی را برای این سرزمین به ارمغان آوردند اما با استفاده بیش‌ازحد و بهره‌برداری غیراصولی و عدم مدیریت و همچنین کم‌آبی‌های مکرر سال‌های اخیر بازسازی قنات‌ها رو به فراموشی نهاده و این هنر و میراث گران‌بهای گذشتگان در سال‌های اخیر روبه افول رو به ویرانی رفته است.
قنات‌ها از نظر موقعیت جغرافیایی در اطراف شهرها و روستاها قرار دارند
طبق بررسی ها برخی از قنات‌ها از نظر موقعیت جغرافیایی در اطراف شهرها و روستاها قرار دارند و می‌توان با استفاده از پتانسیل آنها و با توجه به ویژگی‌های ساختاری و مکانیسم‌های هدایت جمعیتی و کنترل شهری از آنها استفاده‌های فراوان داشت.
بر اساس آنچه تاکنون عنوان شده در استان همدان بیش از ۳۰۰ قنات وجود دارد که در میان آنها موقعیت قنات روستای «قاسم آباد» همدان با سایر قنات ها متفاوت است و به نوعی این قنات عریض ترین قنات کشور محسوب می شود.
قنات «قاسم‌آباد» همدان کیلومترها استمرار دارد و تاکنون بخشی از آن کشف شده است قنات «قاسم‌آباد» همدان کیلومترها استمرار دارد و تاکنون بخشی از آن کشف شده بنابراین می‌توان از آن به‌عنوان یکی از عوامل جذب گردشگر با به‌کارگیری معماری سنتی استفاده کرد چراکه توسعه گردشگری باهدف شناساندن فرهنگ و هنر مهندسی نیاکان دارای اهمیت بسزایی است.
«قاسم‌آباد» نام روستایی در شمال شرقی شهر همدان است که امروزه به خاطر گسترش شهر و ایجاد شهرک شهید مدنی در جوار آن تقریباً جزئی از شهر همدان محسوب می‌شود و با مرکز شهر کمتر از ۵ کیلومتر فاصله دارد.
این روستا حدود ۸ هزار نفر جمعیت دارد و وجه‌تسمیه نام آن برگرفته از امامزاده‌ای است که در این روستا مدفون است اما از سوی دیگر به نظر می‌رسد یکی دیگر از دلایلی که این روستا به این نام؛ نام‌گذاری شده وجود قنات قاسم‌آباد باشد که واژه «قاسم آب» به معنی مسئول تقسیم آب در روستاها است و قاسم‌آباد جایی برای تقسیم آب باشد.
یک تیم ۴ نفره از ۴ سال پیش عملیات احیا قنات قاسم آباد را آغاز کرده اند دهیار روستای قاسم آباد همدان درگفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اقدامات انجام شده برای احیای قنات «قاسم آباد» همدان و بیان اینکه از بودجه دهیاری برای احیای این قنات استفاده می شود، گفت: یک تیم ۴ نفره از ۴ سال پیش عملیات احیا قنات قاسم آباد را آغاز کرده اند.
محمد هاشم پاکیزه با بیان اینکه قنات قاسم آباد شاخه های فرعی بسیاری دارد، گفت: در صورت لایروبی این قنات به دلیل وجود دالان های متعدد امکان تبدیل این مکان به یک جاذبه توریستی گردشگری وجود دارد چراکه زیبایی آن منحصر به فرد خواهد بود.
وی با اشاره به وجود دالان هایی به طول بیش از یک و نیم کیلومتر که حتی مقنی ها هم نتوانسته اند آن را طی کنند، گفت: مهندسی قنات قاسم آباد از شگفتی های آن است که نظر هر گردشگری را به خود جلب خواهد کرد.
در صورت تبدیل شدن قنات قاسم آباد به جاذبه گردشگری فرصتی برای آشنایی افراد با مهندسی قنات به وجود خواهد آمد پاکیزه با تاکید براینکه در صورت تبدیل شدن قنات قاسم آباد به جاذبه گردشگری فرصتی برای آشنایی افراد با مهندسی قنات به وجود خواهد آمد، گفت: در قسمت بالاتر از مادرچاه قنات؛ مسیری وجود دارد که از سقف آن آب می چکد که این مسیر نیز با نورپردازی حرفه ای به جاذبه ای برای گردشگری همدان تبدیل خواهد شد.
وی به برگزاری برخی آیین های سنتی در روستای قاسم آباد در دورانی نه چندان دور اشاره کرد و با بیان اینکه چمچمه خاتون یکی از آیین‌هایی است که می توان به واسطه احیای این قنات آن را زنده کرد، گفت: بر اساس آنچه در تاریخ آمده معماری قنات یا کاریز مختص ایرانیان است و این فناوری زیبا اما پیچیده و پیشرفته بیش از ۳۰۰۰ سال در ایران و استان کرمان پیشینه دارد که پیشینه قنات در استان همدان نیز همپای استان‌های کویری است و طاق‌های ﻗوسی که با سنگ درون برخی قنات‌های تاریخی شهر ایجادشده نشان از معماری پیشرفته قنات در این خطه دارد.
پاکیزه تاکید کرد: باید یک و نیم متر لایروبی در مسیر صورت گیرد تا آب قنات مجددا در روستا جاری شود بنابراین انجام این امر نیازمند همکاری و همراهی مسئولان است.
زیاد بودن طول و عرض قنات قاسم آباد وجه تمایز آن با سایر قنات های کشور است
معاون میراث فرهنگی استان همدان نیز در خصوص قنات قاسم آباد همدان با بیان اینکه این قنات به لحاظ عرضی یکی از بزرگترین قنات های کشور است، گفت: زیاد بودن طول و عرض این قنات وجه تمایز آن با سایر قنات های کشور است.
احمد ترابی با بیان اینکه ۲ سال پیش با پیگیری های انجام شده برخی از قنات های کشور به ثبت ملی رسیدند، گفت: تلاش برای ثبت ملی قنات قاسم آباد همدان ادامه دارد و پس از ثبت ملی برای ثبت جهانی آن تلاش خواهد شد.
استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی باعث خشک شدن اکثر قنات‌ها شده است
وی همچنین با اشاره به وجود قنات های بسیار در استان همدان و بیان اینکه متاسفانه استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی باعث خشک شدن اکثر قنات ها شده است، گفت: وجود قنات قاسم آباد ظرفیت و موهبتی برای مردم این روستا است.
معاون میراث فرهنگی استان همدا با بیان اینکه طول شاخه اصلی قنات قاسم آباد همدان ۳ هزار متر و عمق آن نیز ۱۳ متر است، گفت: قدمت این قنات کمتر از قدمت شهر همدان نیست.
اما هفته گذشته نیز نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی به اتفاق معاون وزیر راه بازدیدی از قنات قاسم آباد همدان داشت که طبق آنچه عنوان شده تلاش برای ثبت این قنات به عنوان یکی از جادذبه های گردشگری استان همدان در این بازدید مدنظر بوده است.
قنات تاریخی قاسم آباد مجهول مانده است
نماینده مردم همدان در مجلس شورای اسلامی در همین خصوص با بیان اینکه قنات تاریخی قاسم آباد یکی از بزرگترین قنات های کشور است که تاکنون مجهول بوده است، گفت: این قنات که یکی از ظرفیت های گردشگری همدان است می تواند به قنات موزه تبدیل شود که در دنیا بی نظیر است.
امیر خجسته با تاکید بر اینکه این قنات با توجه به وضعیت کم آبی در همدان از ارزش بالایی برخوردار است، گفت: قنات تاریخی قاسم آباد به همت دهیار، اعضای شورای اسلامی روستا و مردم روستا احیاء شده و جان تازه ای گرفته است.
وی به زیبایی منحصر به فرد این قنات و معماری آن اشاره و بیان کرد: این قنات می تواند به یک جاذبه گردشگری تبدیل شود و ما در خصوص آن حساسیت داریم و باید برای آن اعتبار مورد نیاز جذب و در سطح ملی انعکاس داشته باشیم.
نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه این ظرفیت نهفته گردشگری در حالی در دل شهر قرار دارد که از آن غافل بودیم، گفت: قنات قاسم آباد در کشور نمونه بوده و پرونده این قنات برای ثبت ملی به تهران ارسال شده که این موضوع را پیگیری می کنیم.
اولین قنات موزه غرب کشور سهم همدان می شود
وی با تاکید براینکه احیای این قنات و تبدیل آن به قنات موزه در اولویت قرار دارد و باید در این خصوص انعکاس ملی داشته باشیم، گفت: قنات قاسم آباد همدان به زودی ثبت ملی خواهد شد و به عنوان اولین قنات موزه غرب کشور برای بازدید گردشگران آماده خواهد شد.
خجسته همچنین با اشاره به در پیش بودن برگزاری رویدادهای بین المللی همدان در سال ۲۰۱۸، عنوان کرد: یکی از ظرفیت های موجود برای بازدید گردشگران خارجی همین قنات است و باید از این ظرفیت استفاده لازم را داشت.
اما در همین خصوص کارشناس گردشگری استان همدان در گفتگو با خبرنگار مهر به چالش ها و بحران آب در استان همدان اشاره کرد و با بیان اینکه احیای قنات ها در این زمینه راهگشا خواهد بود، گفت: قنات در همدان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و تاریخچه قنات به دوره هخامنشی باز می‌گردد که رد پای آن در همدان نیز وجود دارد.
قنات در همدان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است
مریم مقدم با تاکید بر اینکه همدان از نظر آب از استان‌های غنی در دوران گذشته بوده عنوان کرد: قنات در همدان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است.
مقدم با اشاره به اینکه براساس آمار یونسکو ۳۵ درصد قنات‌های جهان در ایران قرار دارد، عنوان کرد: از مجموع قنات های ایرانی ثبت جهانی هیچ‌کدام متعلق به همدان نیست و این جای تاسف دارد.
وی با تاکید براینکه قنات ها می توانند جاذبه های گردشگری باشند و گردشگران را به سوی خود بکشند، گفت: همدان باید از ظرفیت های خود در این زمینه استفاده کند.
با نگاهی به تجارب استفاده از قنات در مناطق گردشگرپذیر می‌توان به این مهم پی برد که قنات می‌تواند ناجی گردشگری باشد کمااینکه وجود قنات‌های کهن و باستانی در همدان این فرضیه را تقویت می‌کند که روزگاری در این شهر یک تمدن و فرهنگ غنی و یک پایگاه حکومتی وجود داشته است.
پرداختن به موضوع قنات‌ها از دیدگاه صنعت گردشگری علاوه بر آشکار کردن گوشه‌های مبهم روند فناوری در این سرزمین، خود می‌تواند بهانه‌ای برای اشتغالزایی و پیش‌برد توسعه فرهنگی به حساب آید ضمن اینکه درآمد ناشی از آن نیز می‌تواند عامل بسیار تعیین‌کننده‌ای در زمینه سیاست‌های کلی سازمان گردشگری باشد.