شیوا سعیدی- گروه علم و فناوری خبرگزاری مهر: پیشرفت انسان در حوزه های علمی و فناوری به نحوی محسوس زندگی انسان را در قرن بیست و یکم دستخوش تغییراتی کرده است این تغییرات لحظه به لحظه دنیا را شگفت زده می کند و همزمان نگرانی هایی را نیز به وجود می آورد.
۲۰۱۷ به «سال هوشمندسازی» مشهور بود. در سال جاری نیز پیش بینی می شود تغییرات شگرفی در حوزه علم و فناوری ایجاد شود. یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی طیف وسیعی از صنایع را دگرگون می کنند و فضا را برای دستیاران مجازی باز می کنند. اینترنت اشیا نیز هوشمندتر می شود و پتانسیل عظیمی برای خانه ها و شهرهای هوشمند فراهم می کند. این در حالی است که نگرانی در امنیت اطلاعات و حملات سایبری نیز بیشتر می شود.
آنچه در زیر می خوانید برخی از مهم ترین و تاثیرگذارترین روندهای علم و فناوری در سال جاری و پس از آن هستند:
خودروهای پرنده آسمان را فتح می کنند
به زودی خودروها علاوه بر جاده های روی زمین، آسمان را نیز فتح می کنند. شرکت های متعددی در سال ۲۰۱۷ بستر خود را برای توسعه مدل خودروهای پرنده فراهم و مدل های متعددی را آزمایش کردند. پیش بینی می شود این روند در سال ۲۰۱۸ نیز ادامه یابد.
بزرگترین جهش در این حوزه افتتاح تاکسی هوایی در دبی در تابستان امسال است. کارشناسان امر پیش بینی می کنند روند سرمایه گذاری در این بخش نیز افزایش یابد.
دستیارهای مجازی صوتی و شنود کاربران
همزمان با افزایش نگرانی از دستیارهای صوتی مجهز به هوش مصنوعی، نگرانی درباره استراق سمع شرکت های بزرگ فناوری از محاورات کاربران بیشتر می شوددر حال حاضر طیف وسیعی از دستیارهای صوتی هوشمند (مانند الکسا و گوگل هوم) در خانه ها به کار می روند. این درحالی است که گسترش استفاده از این گجت های هوشمند روند بازاریابی و فروش را با توجه به ترجیحات مشتریان تغییر داده و نوعی ارتباط مستقیم میان شرکت و مصرف کننده ایجاد می کند.
از سوی دیگر همزمان با افزایش استفاده از دستگاه های خانگی هوشمند و دستیارهای صوتی مجهز به هوش مصنوعی، نگرانی ها درباره استراق سمع شرکت های بزرگ فناوری از محاورات کاربران بیشتر می شود.
به عقیده کارشناسان بیم آن وجود دارد که شرکت ها به طور غیرقانونی به محاورات مشتریان دسترسی یابند. در همین راستا باید منتظر نظارت دقیق تر رسانه و مردم بر عملکرد شرکت های فناوری در این حوزه و البته فشارهای قانونگذاری در این حوزه بود.
یادگیری عمیق
یادگیری ماشینی و به طور خاص یادگیری عمیق در حال انقلاب است. این فناوری های جدید در مراکز اطلاعات به طور گسترده استفاده خواهند شد. به عنوان مثال آمازون واحدهای پردازش گرافیکی (GPU)را برای یادگیری عمیق تهیه می کند. اپلیکیشن های شناسایی تصاویر، ویدئو و صوت نیز از این فناوری ها استفاده می کنند.
جهش کوانتومی
مدت هاست که نظریه های مختلفی درباره حسابرسی کوانتوم ارائه می شود و این حوزه دستمایه داستان های علمی تخیلی متعددی بوده است. اما اکنون به نظر می رسد حسابرسی کوانتومی از فناوری ابررایانه های معمول پیشی می گیرد. از سوی دیگر شرکت های مختلف و رقیب نیز سعی دارند قدرت رایانش کوانتومی خود را در فضا افزایش دهند. به این ترتیب احتمال اشتباهات در رایانش نیز کاهش می یابد و امنیت اطلاعات بیشتر می شود.
آزمایش رایانش کوانتومی در کنار رمزگذاری و هوش مصنوعی در سال ۲۰۱۸ رشد بیشتری خواهند داشت.
ارزهای دیجیتالی
پیش بینی های فناوری حاکی از آن است که در سال جاری بیت کوین، اتریوم یا هر ارز دیجیتالی دیگر به شدت محبوب خواهد شد و به طور گسترده از آنها برای تجارت استفاده می شود. همزمان با بالا رفتن ارزش این نوع دارایی، ریسک انجام کسب و کار با آن نیز بالاتر می رود. بنابراین تلاش برای ایجاد محیطی ایمن نیز باید گسترش یابد.
فناوری بلاک چین
بلاک چین در حقیقت زنجیره‌ای از بلوک‌هاست. به طور کلی بلاک چین یک سیستم ثبت اطلاعات و گزارش توزیع شده و به صورت غیرمتمرکز است. بیت کوین اولین کاربرد از این فناوری بود و از بلاک چین برای ذخیره اطلاعات دارایی کاربران بهره برد. اگر بلاک چین یک سیستم عامل باشد، بیت کوین نرم افزاری روی این سیستم عامل است. کارشناسان پیش بینی می کنند در سال جاری شرکت هایی که محصولات بلاک چین را عرضه می کنند، بیش از پیش گسترش یابند و حتی شرکت های بزرگ فناوری نیز وارد این بازار شوند و محصولات را تثبیت کنند.
ربات ها حامی سالمندان و معلولان
پیش بینی می شود ربات های بیشتری در حوزه پزشکی و برای خدمات و نگهداری از سالمندان و معلولان به کار روند.هرچند تحقیقات رباتیک مدت هاست که انجام می شود، به کارگیری آن هنوز به مرحله شکوفایی نرسیده است. با این وجود سال های اخیر بازار ربات ها به شدت گسترده شده است. همزمان ربات های پیچیده نظامی و صنعتی نیز به کار گرفته شده اند. درهمین راستا پیش بینی می شود ربات های بیشتری در حوزه پزشکی و برای خدمات و نگهداری از سالمندان و معلولان و غیره به کار گرفته شوند. ربات ها همراه با یادگیری عمیق و هوش مصنوعی در سال جاری بیش از پیش رشد می کنند.
حمل و نقل بهتر با دستیارهای هوشمند
هرچند پیشرفت خودروهای کاملا خودران به دلیل موانع متعدد کند شده است اما استفاده از دستیارهای خودران همچنان درحال افزایش است. مانند دستیار پارک، شناسایی ویدئو و زنگ هشدار برای خروج از لاین ها یا شناسایی موانع. پیش بینی می شود دستیارهای خودرو همراه فرایند اتوماسیون و ماشین یادگیری در صنعت خودروسازی به کار گرفته شوند.
استفاده از واقعیت مجازی و واقعیت افزوده
گجت های بازی و واقعیت مجازی و واقعیت افزوده در سال گذشته بسیار رشد کردند. پیش بینی می شود استفاده از این گجت ها در سال جاری نیز همچنان رشد کند. همچنین این فناوری ها در حوزه های مختلف از پزشکی و درمانی و سرگرمی گرفته تا تسهیل فرایندهای صنعتی و روانپزشکی و جنگ افزارهای نوین به کار گرفته خواهد شد.
فناوری اصلاح ژن یا زیست فناوری
افزایش توجه و سرمایه گذاری در فناوری های مهندسی ژنتیک به گروه های تحقیقاتی پزشکی کمک می کند تا دی ان ای تقریبا تمام ارگانیسم های زنده را تغییر دهند. طبق نتایج تحقیق ۲۰۱۷ Future of CRISPR Research، ۸۷ درصد کاربران جدید فناوری اصلاح ژن تازه با این روند آشنا شده اند. این امر نشان می دهد سادگی این فناوری سبب شده استفاده از آن فراگیرتر شود. درهمین راستا شاهد افزایش استفاده از فناوری اصلاح ژن برای مبارزه با بیماری ها و قحطی در جهان هستیم.
گوشت بدون گوشت
تا همین اواخر گزینه های جایگزین گیاهی گوشت بسیار محدود بودند. برای افراد گیاه خوار نیز توفو بهترین منبع دریافت پروتئین به شمار می آمد. اکنون موج جدیدی از تولید کنندگان مواد غذایی مشغول تولید جایگزینی برای گوشت هستند که ظاهر و بو و طعم مشابهی دارد.
شرکت هایی مانند «ممفیس میت» توجهات بسیار و البته سرمایه گذاران بزرگی مانند بیل گیتس و ریچارد برانسون را به خود جلب کرده اند. شرکت های پرورش گوشت بدون گوشت به نوعی نشانگر نگرانی ها درباره مصرف گوشت هستند. این شرکت ها در ۲۰۱۸ و سال های آتی فعالیت های خود را گسترش می دهند و جایگزینی برای گوشت تولید می کنند.
امنیت سایبری و هوش مصنوعی
امنیت سایبری به امری حیاتی در زندگی و کسب و کار تبدیل شده با این وجود مدیریت آن بسیار سخت است. سواستفاده از امنیت سایبری بسیار پیچیده است. اتوماسیون خالص به تنهایی کافی نیست و هوش مصنوعی برای تحلیل بهتر اطلاعات و فرایندهای اتوماتیک لازم است. کارشناسان پیش بینی می کنند در سال های آتی روند استفاده از هوش مصنوعی برای حفظ امنیت گسترده تر شود.
اینترنت اشیا در خانه و شهر
شهرهای مختلف قصد دارند با کمک اینترنت اشیا بخش های مختلف مانند سیستم کنترل ترافیک و چراغ های روشنایی شهری را رصد کنندیکی از مهم ترین روندهای فناوری در سال های اخیر اینترنت اشیا بوده است. اتصال تمام دستگاه های هوشمند خانه به یکدیگر، زندگی کاربر را ساده تر می کند و علاوه برآن به او قدرت کنترل بیشتری می دهد. این درحالی است که اکنون فناوری اینترنت اشیا از خانه به داخل شهرها نیز نفوذ کرده است. شهرهای مختلف در سراسر جهان مشغول اجرای پروژه آزمایشی مختلفی در این زمینه هستند. شهرهای مختلف قصد دارند با کمک اینترنت اشیا بخش های مختلفی مانند سیستم کنترل ترافیک و چراغ های روشنایی شهری را رصد کنند.
اخلاق، قانون و سیاست گذاری برای فناوریهای آینده
با گسترش پیشرفت یادگیری عمیق، ربات ها، دستیارهای هوشمند و به کارگیری هوش مصنوعی جامعه به سختی می تواند روند فناوری نوین را کنترل کند. تا به حال دستورات و راهنماهایی برای کنترل و قانونمند کردن فناوری در حوزه های حفظ حریم خصوصی و امنیت تحلیل و ارائه شده اند و در برخی وجوه نیز اجرا شده اند.
این راهنماها و قوانین بیش از پیش در حوزه سیستم های هوشمند و خودکار و در بخش امنیت سایبری به کار گرفته خواهند شد. چرا که با پیشرفت روزافزون فناوری نگرانیها از بابت نحوه استفاده و سوءاستفاده از آنها در راستای منافع گروههای خاص افزایش می یابد. همچنین دغدغه های اخلاق زیستی درباره کارکرد فناوریهای زیستی همچنان برطرف نشده است.
روباتها نیز اگرچه در هر عرصه ای که باشند تسهیلات زیادی را برای بشر فراهم می کنند اما همواره بیم گسترش بی رویه آنها وجود دارد به طوریکه در بسیاری از نقاط دنیا روباتها زنگ خطری برای بیکاری صاحبان مشاغل شده اند.