به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از ستاد حقوق بشر، محمد جواد لاریجانی در رابطه با خروج آمریکا از برجام گفت: اولین نکته مهم این است که با خروج آمریکا از برجام، به طور رسمی این نقض عهد اتفاق افتاد، اگرچه که قبلا عملا آمریکا از آن خارج شده بود.
وی درباره تصمیم ایران در رابطه با ادامه برجام گفت: جمهوری اسلامی ایران دیگر هیچ گونه الزام حقوقی و قانونی برای رعایت برجام ندارد. یعنی نباید اشتباه کنیم که علی رغم اینکه آمریکا خارج شده ما الزام داریم که برجام را رعایت کنیم. البته اگر رعایت می‌کنیم مبتنی بر مصالح ویژه‌ای است که خودمان در نظر گرفته ایم. این نکته حقوقی و مساله مهمی است.
مسئله تحریم‌های ثانویه یک نقطه کلیدی است
دبیر ستاد حقوق بشر اظهار کرد: نکته دوم این است که منافع مهمی که ما در برجام همیشه مورد تهدید داشتیم مربوط به تحریم‌های ثانویه آمریکا بوده است. چون ما نه چندان مشتاق بودیم و نه چندان سابقه داشت که به غیر از مسائلی همچون موضوع هواپیما با خود آمریکا معامله کنیم.
معاون امور بین الملل قوه قضائیه افزود: تحریم‌های ثانویه همیشه کشورهای دیگر را که چه در داخل برجام بودند یعنی کشورهای ۵+۱ و چه آن‌هایی که بیرون از برجام بودند، در معامله با ایران مورد تنبیه قرار می‌داد؛ لذا بانک‌های اروپایی عمدتا با ایران کارنمی کردند. حتی در شرایطی که آمریکا از برجام هم خارج نشده بود، کمپانی‌های خارجی نیز با ایران بسیار محتاطانه و با قدم‌های کوچک کار می‌کردند، بنابراین مسئله تحریم‌های ثانویه یک نقطه کلیدی است.
لاریجانی تصریح کرد: در مذاکرات چند هفته آینده با کشورهای باقی مانده در برجام، دستگاه دیپلماسی ما همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند: دو سوال کلیدی را روشن، قاطع و بدون ابهام، همراه با پشتوانه عملی روشن کند. اگر آمریکایی‌ها بخواهند ماشه را برای احیای تحریم‌های شورای امنیت راه بیاندازند آنوقت موضع اروپایی‌ها چگونه است؟
وی بیان کرد: مسئله اول این است که در مقابل تنبیهات ناشی از تحریم‌های ثانویه آیا مقاومت خواهند کرد یا مثل سابق مقاومتی ندارد؟ بهای مقاومت را می‌پردازند یا خیر؟
این مقام مسئول ادامه داد: ثانیا کشورهای مختلف دیگرِ دنیا نیز در این مسئله تحت تاثیر قرار می‌گیرند، چون کار ما در دنیا فقط با سه کشور اروپایی نیست. تحریم‌های ثانویه، کشورهای اروپایی و غیر اروپایی دیگر را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین دیپلماسی ما در جمع بندی باید این مطلب را در نظر بگیرد.
دبیر ستاد حقوق بشر ایران گفت: این سوال بسیار کلیدی است که حتی اگر به فرض (که این احتمال البته خیلی ضعیف است) انگلیس، فرانسه، آلمان، چین و روسیه بگویند تحریم‌های ثانویه را تحمل می‌کنیم، بسیاری از معاملات ما با مثلا هند و سایر کشورهای اروپایی چطور می‌شود؟ آیا آن‌ها هم تحمل می‌کنند؟
وی تصریح کرد: سوال کلیدی بعدی این است که آمریکایی‌ها گفتند از برجام خارج شدیم، پس طبیعتا دنبال احیای تحریم‌ها علیه ما هستند. بخشی از این تحریم‌ها با قوانین خودشان بوده است، یعنی تحریم‌های ثانویه را که یک جانبه عمل کرده و می‌کنند. اما علاوه بر این آن‌ها در تلاش هستند که تحریم‌های سازمان ملل که در مصوبات تحریمی شورای امنیت علیه ما مطرح شده را احیا کنند.
لاریجانی خاطرنشان کرد: متاسفانه مکانیزم ماشه این امکان را به آمریکایی‌ها می‌دهد که این تحریم‌ها را احیا کنند بدون اینکه رایی از شورای امنیت گرفته باشند.
باید موقتا تمام سیستم‌های نظارت آژانس اتمی را تعلیق کنیم
وی اظهار کرد: حالا اگر آمریکایی‌ها بخواهند ماشه را برای احیای تحریم‌های شورای امنیت راه بیاندازند آن وقت موضع اروپایی‌ها چگونه است؟
معاون امور بین الملل قوه قضاییه افزود: به نظر من آمریکایی‌ها به علت اینکه از برجام خارج شدند، دیگر حق ندارند سیستم ماشه را بکار ببرند. این سیستم براساس قرائت متنیِ برجام، مربوط به هریک از کشورهایی است که در برجام تعهد دارند. آمریکا که خارج شده اگر بخواهد تحریم‌های سابق شورای امنیت را احیا کند، باید یک طرحی را به شورای امنیت رسما بیاورد که می‌خواهد تمام تحریم‌های سابق برگردد؛ البته این طرح باید آنجا بررسی و تصویب شود. مکانیزم ماشه به نظر من از اختیارات آمریکا خارج شده است.
لاریجانی اظهار کرد: بنابراین دولت‌های اروپایی و صاحبان وتو در شورای امنیت باید قویا روی این موضع پافشاری کنند که دیگر ماشه، بی ماشه و آمریکا حق استفاده از آن را ندارد. همچنین کشورهای مورد مذاکره دیپلماسی با ما باید روشن بگویند که با این حرکتِ آمریکا در جهت احیای تحریم‌های شورای امنیت چگونه برخورد می‌کنند؟ وی گفت: چون اگر برخورد نکنند و تحریم‌ها برگردد آن‌ها می‌گویند ما مسئولیم که مطابق مصوبه شورای امنیت کار کنیم!
لاریجانی در رابطه با واکنش ابتدایی ایران به اقدام آمریکا گفت: در عین حال معتقدم در طول این مذاکرات دیپلماسی که من احتمال توفیق آن را بسیار کم می‌بینم ما باید موقتا تمام سیستم‌های نظارت آژانس اتمی، اعم از نیروی انسانی و همچنین امکانات الکترونیک را تعلیق کنیم.
دبیر ستاد حقوق بشر تصریح کرد:، چون اولا ما از نظر حقوقی الزامی به ادامه این‌ها نداریم، ثانیا تا تکلیف روشن شود دلیلی ندارد این مانیتورینگ صورت بگیرد.
وی خاطرنشان کرد: بنابراین ما باید این‌ها را تعلیق کنیم تا نتایج دیپلماسی ظرف مدت دو الی سه هفته حاصل شود که البته بعید است؛ چون اولا این زمان بسیار کوتاه است، ثانیا اگر کوتاه هم نبود نتیجه‌ای نمی‌داد. زیرا کشورهای اروپایی نشان داده اند که در مورد تحریم‌های ثانویه آسیب پذیرند، چین هم حاضر نمی‌شود که شرکت هایش به این خاطر جریمه شوند، همچنین هند و سایر کشورها... حتی آن‌هایی که عضو برجام نیستند.
لاریجانی در پایان گفت: به هرحال در شرایطی که دولت محترم این احتمال را داده، هرچند که به نظر من صفر مطلق است باید توامان به این سوالات اصلی نیز پاسخ دهد.