خبرگزاری مهر، گروه جامعه-مسعود بُربُر: بلندترین قله‌ی البرز شرقی است، با اشکفت‌ها، چشمه‌ها و گونه‌های متنوع گیاهی و جانوری. شاهوار در مرز استان سمنان و گلستان و در نزدیکی شاهرود بیش از ۴ هزار متر ارتفاع دارد و با این همه طی سال‌های اخیر هیچ گاه از دست مخربان طبیعت در آسایش نبوده است. بیل‌ها در ارتفاع بسیار بالا به جان کوه افتاده‌اند و کامیون به کامیون سنگ بوکسیت را به پایین کوه می‌فرستند. کامیون‌هایی که دیر یا زود، افزون بر بوکسیت، سیلاب ویرانگر را برای روستاییان پایین‌دست به ارمغان می‌برند. بر اساس اظهارات مکرر مدیران محیط‌زیست استان سمنان، این فعالیت‌های مخرب فاقد مجوزهای لازم از محیط‌زیست است و معدن پیوست ارزیابی زیست‌محیطی ندارد. اگرچه این معدن بخشی از نیازهای کشور به ماده خام بوکسیت را تامین می‌کند و در کارخانه مقصد اشتغال‌زایی هم به دنبال دارد ولی چندان دور نخواهد بود که آثار زیان‌بار محیط زیستی آن گریبان مردم شاهرود و بسطام را بگیرد، مردم را از بزرگ‌ترین کانون آب‌ساز منطقه محروم کند و خانه‌های آنان را در معرض سیلاب‌های ویرانگر بگذارد.
شاهوار مهمترین منبع تولید آب استان است
عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: شاهوار با ارتفاع بالای ۴ هزار متر مهمترین منبع تولید آب در استانی است که به شدت از کمبود آب در رنج است. بنابراین اگر ملاحظات راهبردی استان را لحاظ کنیم، بر اساس همان ملاحظاتی که باعث شده گروهی به فکر انتقال آب از دریای کاسپین به سمت سمنان باشند، باید تا جایی که امکان دارد قدر چنین ارتفاعی که همیشه منبع آب و یخ است را بدانیم.
محمد درویش اضافه می‌کند: در واقع شاهوار عامل حفظ تعادل اقلیم در منطقه است. با توجه به گرادیان حرارتی که ایجاد می‌کند اگر شاهوار در شاهرود نبود، شاهرود هم یک چشم اندازی شبیه بیارجمند داشت یا یک شهر کاملا کویری شبیه گرمسار بود اما این شاهوار است که سبب شده شاهرود یک چنین چشم‌انداز منحصر به فردی داشته باشد.
وی تأکید می‌کند: همچنین شاهوار به خاطر پوشش تنوع زیستی فوق العاده ارزشمندی که دارد و برخی از گونه‌های اندمیک [بوم‌زاد] ما که در همین کوه شاهوار هستند و هم چنین فون جانوری ارزشمندی که دارد می‌تواند در شمار جذابیت‌های گردشگری منطقه شرق استان سمنان و به خصوص شهرستان شاهرود باشد.
عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع تصریح کرد: به جای اینکه از این مزیت‌های بسیار ارزشمند شاهوار استفاده کنیم پست‌ترین راه و کم اهمیت ترین راه که خام فروشی است را استفاده می‌کنیم. درست مثل این است که معمار عالی رتبه ای یک خانه زیبایی طراحی کند که برنده چندین جایزه بین المللی شود و ما بگوییم چه دیوار قشنگی است و آجر به آجر این را برای یادگاری ببریم! این یک اشتباه غیرقابل توجیه است.
درویش افزود: اتفاق بدتر این است که در ارتفاع سه هزار متر به بالا کوه را می‌تراشند و بعد نخاله‌ای که می‌تراشند را در رودـ‌دره‌ها خالی می‌کنند. رود دره‌هایی که محل عبور جریان‌های سیلابی است و اگر خدای ناکرده بارندگی رخ بدهد یک فاجعه تمام عیار در پایین دست و روستاهایش اتفاق می‌افتد.
وی با بیان اینکه ظاهرا فعالیت‌های مدنی در کشور ما نیاز به مجوز محیط زیست ندارند می‌پرسد: چرا ما باید وقتی که مصیبت رخ داد کاسه چه‌کنم چه‌کنم دست بگیریم؟ چرا قبلش کاری نمی‌کنیم؟
تخلفات را به سازمان صنایع و معادن اعلام کرده‌ایم
با وجود این مدیرکل محیط‌زیست استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرده است: اخطارها و تخلفات برداشت معدن بدون ملاحظات زیست‌محیطی را به سازمان صنایع و معادن منعکس و اعلام کردیم که این واحد دارای مشکلاتی است و پیگیر هستیم تا معضلات را رفع کنیم.
عباسعلی دامنگیر افزوده: بر اساس قانون بحث خوداظهاری معادن را در دستور کار قرار دادیم تا واحدهای صنعتی و معادن خودشان با کارشناسان محیط‌زیست برای بررسی میزان آلایندگی واحد عقد قرارداد کنند و اگر مواردی مشاهده شود بلافاصله مراتب گزارش و مورد رسیدگی قرار گیرد ولی در این‌بین وزارت صنعت و معدن نیز باید نظارت بیشتری انجام دهد.
رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شاهرود نیز درباره تخریب کوه شاهوار و فعالیت معدن بوکسیت به خبرنگار مهر گفته: این سازمان با هرگونه اقدامی که چهره منابع ملی را مخدوش کند مخالف است و باید گفت تنها موزه‌ها و صنایع‌دستی و آثار به‌جای مانده از نیاکان برای ما حائز اهمیت نیست بلکه دراین‌بین منابع ملی ارزشمندی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه شود.
حمیدرضا حسنی در ادامه تصریح کرده: برداشت‌های معدن تاش ازجمله مواردی است که میراث فرهنگی به‌شدت روی آن حساس است چراکه میراث ملی برای کشور محسوب می‌شوند که باید از آن حفاظت و صیانت کرد.
حیات وحش شاهوار سرگردان شده است
شاهوار زیستگاه گونه‌های جانوری مهمی همچون خرس قهوه‌ای، کل و بز، گرگ، تشی، کبک دری و گراز و همچنین گونه‌های گیاهی مهمی چون زرشک، انواع گون، جارو علفی، زیره وحشی، نسترن وحشی، و اُرس بوده است که حالا همه این‌ها در خطر است. این منطقه یکی از زیستگاه‌های اصلی خرس قهوه‌ای به شمار می‌رفته که آثار به‌جای مانده نشان می‌دهد خرس احتمالاً دیگر از این محل رفته و تنها می‌توان قوچ و میش را در ارتفاعات و به وسیله دوربین شکاری دید.
آن‌گونه که رئیس پیشین محیط‌زیست شاهرود می‌گوید: اکنون زیستگاه شاهوار به‌هم‌خورده است و احتمال کوچ حیات‌وحش وجود دارد. اگر از زیستگاه صیانت و برای مدت۱۰ سال منطقه را حفاظت کنیم احتمال برگشت آن‌ها وجود دارد ولی زمانی که زمین به هم خورد دیگر نمی‌توان کاری انجام داد. اگر روی آسفالت بذر گندم بپاشیم سبز خواهد شد؟
محمود جلالی ادامه می‌دهد: مشکلات زیستی بسیاری برای منطقه ایجادشده است عدم تعادل زیستی در منطقه آسیب‌های زیادی را در بردارد و باید پرسید چرا برخوردی با آن نمی‌شود اکثر چشمه‌ها از بین رفتند و متأسفانه در این تخریب‌ها مسئولان تنها سکوت اختیار کردند.
مسئولان استان با تخریب شاهوار مخالفند
نکته جالب توجه آنجاست که اتفاقاً بسیاری از مسئولانی که در خیلی از مناطق کشور به چنین وقایعی توجه نشان نمی‌دهند یا به بهانه حمایت از توسعه و اشتغال از تخریب حمایت می‌کنند در شاهرود به این موضوع واکنش نشان داده و اعلام مخالفت کرده‌اند.
استاندار سمنان با تاکید بر اینکه معدن بوکسیت شاهوار شاهرود باید مراقب مقررات برداشت از معادن باشد، گفته: با صدور مجوزهای بهره‌برداری از معدن باید منابع طبیعی و محیط‌زیست و دستگاه‌های دیگر بر فعالیت‌های معدن نظارت کافی را داشته باشند. افزود: معدن بزرگ‌ترین منبع سرمایه‌گذاری کشور محسوب می‌شود اما این امر با محیط‌زیست در تقابل است که باید فعالیت‌های معدنی به نحوی صورت گیرد که شاهد کمترین آسیب به عرصه‌های طبیعی باشیم.
شهاب‌الدین چاوشی تصریح کرده است: میزان برداشت از معدن بوکسیت شاهوار شاهرود نباید از مقررات تعریف‌شده فراتر رود. در کنار توسعه معادن و توجه به اشتغال باید ملاحظات زیست محیطی نیز در بهره‌برداری لحاظ شود لذا مسئولان معدن باید این موارد را به‌دقت در کار خود لحاظ کنند چرا که تخریب عرصه‌های طبیعی قابل جبران نخواهد بود.
فرماندار شاهرود هم با اعلام اینکه معدن بوکسیت شاهوار به یکی از دغدغه‌های مردم تبدیل‌شده است، گفته: برداشت معدن باید بر اساس اولویت‌های زیست‌محیطی انجام شود.
محمدرضا هاشمی تأکید کرده: قله شاهوار سند افتخار شاهرود محسوب شده و در تأمین آب شهرستان اثرگذار است. در بهره‌برداری معادن اولویت حفظ محیط‌زیست با رعایت قانون است و انتظار داریم پیمانکار اصول برداشت را با استانداردهای زیست‌محیطی رعایت کند. همچنین نظارت بر عدم آلودگی آب انجام و مسائل زیست‌محیطی نیز رعایت شود.
وی بابیان اینکه نباید بیش از مقدار مجوز، بهره‌برداری از معدن صورت گیرد، تصریح کرده: قانون باید به نفع مردم تفسیر شود و ما نیز در برابر معدن بوکسیت از حق‌وحقوق مردم دفاع می‌کنیم.
امام‌جمعه شاهرود نیز با بیان اینکه فعالیت معدن بوکسیت شاهوار باید در چهارچوب قانون باشد، گفته: در معدن کاوی باید حقوق مردم منطقه رعایت و تخریب ها حداقلی باشد.
حجت‌الاسلام عباس امینی در دیدار با فعالان محیط‌زیست به میزبانی دفتر خود بابیان اینکه اصل دفاع از محیط‌زیست درست است، تأکید کرده: در موضوع تخریب صورت گرفته در کوه شاهوار آگاه هستیم و به سهم خودمان خطر را احساس می‌کنیم بنابراین فعالیت این معدن باید در چهارچوب قانون انجام شود.
وی بابیان اینکه ضرورت حفظ محیط‌زیست در دین و اعتقادات ما همواره مورد تاکید است و ائمه اطهار(ع) نیز درآیات و روایات مختلف نسبت به حفظ آن تأکید داشتند، افزوده: مدیران شاهرود با توجه به وظایفی که دارند در قبال معدن تاش باید به‌موقع اقدام کنند تا حداقل تخریب‌ها صورت گیرد.
امام‌جمعه شاهرود بابیان اینکه نگاه به محیط‌زیست باید فراگیر باشد، هشدار داده است: در دوران پست‌مدرن اسلامی پشیمان خواهیم شد که چرا روستاها را به شهرها تبدیل کردیم، در شرایط کنونی بومگردی، کشاورزی و تولید را تحت تأثیر قرار گرفته است و با دست‌اندازی در محیط پیرامون خود حیات‌وحش را فراری داده‌ایم.
علاوه بر مسئولان، مردم منطقه نیز بارها مخالفت خود را اعلام کرده و حتی در اعتراض به تخریب شاهوار تجمعاتی هم برگزار کرده‌اند. با این حال نه مخالفت مردم و نه مخالفت عمده مقامات استان تا کنون نتوانسته است تن قله شاهوار را که معدن بالفعل تأمین آب استان و محل بالقوه بروز سیلاب‌های ویرانگر است، از ادامه فعالیت‌های مخرب در امان بدارد.