مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی با بررسی نقش و عملکرد مجالس سنا در سالهای قبل از پیروزی انقلاب، اعلام کرد: انگیزه شاه از تشکیل مجلس سنا، سلب قدرت کامل از مجلس شورای ملی بود.

به گزارش خبرگزاری مهر، دفتر اطلاع‌ رسانی مرکز پژوهشها اعلام کرد، گروه مطالعات بنیادین حکومتی این مرکز طی گزارشی در مورد عملکرد اولین مجلس سنا تصریح کرد که شاه برای کم‌کردن قدرت قوه مقننه درصدد تشکیل مجلس سنا برآمد زیرا با تشکیل مجلس سنا، مجلس شورای ملی - جز در مورد امور مالی و بودجه که از وظایف اصلی‌اش به شمار می‌رفت – به تنهایی تصمیم‌گیرنده نبود و تمام مصوبات باید به تصویب هر دو مجلس می‌رسید تا جنبه قانونی و اجرایی پیدا می‌کرد.

 از آنجایی که نیمی از سناتورهای مجلس سنا انتصابی و برگزیده شاه بودند و در بین سناتورهای انتخابی نیز سناتورهایی بودند که از شاه تبعیت می‌کردند، شاه به مجلس سنا اطمینان کامل داشت و بنابراین انگیزه شاه از تشکیل مجلس سنا، سلب قدرت کامل از مجلس شورای ملی بود.

طبق این گزارش، تشکیل مجلس سنا در قانون اساسی پیش‌بینی و در صدر مشروطیت نیز درباره تشکیل آن بحث شد. در مجلس اول حاج محتشم‌ السلطنه اسفندیاری از طرف میرزا نصرا... خان مشیرالدوله لایحه تشکیل مجلس سنا را تقدیم مجلس کرد. ولی نمایندگان توجهی به این مسئله نکرده و آن را مورد مذاکره قرار ندادند.

 چند تن از نخست وزیران همچون مستوفی الممالک و میرزا حسن خان مشیرالدوله نیز در برنامه دولت خود از تشکیل مجلس سنا نام بردند، ولی این مجلس در عمل هیچ وقت تشکیل نشد که علت این امر را می‌توان ترس از افزایش قدرت شاه و احیای سلطنت مطلقه دانست.

گزارش می‌افزاید: روز 15 بهمن 1327 هنگامی که محمدرضا پهلوی طبق معمول سنواتی، در مراسم جشن دانشگاه شرکت داشت، مورد سوء قصد قرار گرفت و پس از آن که از این واقعه جان سالم به در برد، درصدد ازدیاد قدرت خویش و انجام تغییراتی در قانون اساسی برآمد و بیست روز پس از واقعه دانشگاه، در جمع نمایندگان فراکسیون های مجلس علنا از تندروی‌های قوه مقننه سخن به میان آورد.

مرکز پژوهشها در ادامه گزارش خود متذکر شد که 43 سال بعد از انقلاب مشروطیت، سرانجام با تلاش شاه، مجلس سنا روز 20 بهمن سال 1328 گشایش یافت و تا اول آبان 1331 به کار خود ادامه داد تا این که در این روز بر اساس یک مصوبه سه فوریتی مجلس شورای ملی رسما منحل اعلام شد.