نیکی کردن، از نشانه‌های ایمان است/ عادت به احسان و نفرت از گناه

به گزارش خبرنگار مهر، شرح دعای روز یازدهم ماه مبارک رمضان به قلم حسین محمدی فام نویسنده کتاب «تاآسمان» را در ادامه می خوانید؛

اَللّهُمَّ حَبِّبْ اِلَیَّ فیهِ الْإحسانَ وَ کَرِّهْ  اِلیَّ فیهِ‌الْفُسُوقَ وَ العِصیانَ وَ حَرِّمْ عَلَیَّ فیهِ السَّخَطَ وَ النّیرانَ بعَوْنِکَ یاغیاثَ المُستَغیثینَ.

خداوندا در این روز احسان و نیکویی را محبوب من وفسق و گناه را ناپسند من قرار ده و در این روز خشم وآتش قهرت را بر من حرام گردان ، به یاری خود ای فریادرس فریاد رسان .

در قسمت اول این دعا مضمون یکی از آیات قرآن کریم مطرح شده است.

خداوند بزرگ در قرآن کریم می‌فرماید: ... ولِکنَّ اللهَ حَبَّبَ الیکُم الایمانَ وَ زَیَّنَهُ فی قُلوبِکُم و کَرَّهَ اِلَیْکُمُ الکُفْرَ والْفُسوقَ والْعِصْیان؛ اما خداوند ایمان را برای شما دوست داشتنی گردانید و آن را در دل‌های شما بیاراست و کفر و پلیدکاری و سرکشی را در نظرتان ناخوشایند ساخت[۱].

در دعای روز یازدهم ماه مبارک رمضان از خداوند می خواهیم که احسان را محبوب ما گرداند و فسق و گناه را در نظر ما منفور کند تا با وجود چنین حالتی همواره مشغول طاعت و عبادت حضرت حق باشیم.

احسان و نیکی کردن، یکی از نشانه‌های ایمان است. قرآن کریم می‌فرماید: اِنَّ‌اللهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْاِحْسانِ[۲] ؛ خداوند به عدل و نیکوکاری فرمان می‌دهد. 

و در جای دیگر نیز چنین می‌فرماید: وَ اَحْسِنوُا اِنَّ اللهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ[۳] ؛ و نیکی کنید که خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد.

با استجابت حَبِّبْ اِلَیَّ فیهِ الْإحسانَ که دعای این روز ماست، همواره به احسان کردن عشق ورزیده و نتیجه آن را با نعمت‌های بی‌پایان خداوند در بهشت جاودان خواهیم چشید.

خداوند وقتی در سوره مبارکه الرحمن به ذکر بهشت و نعمت‌های گوناگون آن می‌پردازد، علت پذیرایی ویژه از بندگان صالح خود را چنین بیان می‌فرماید: هَلْ جَزاءُ الْاِحْسانِ اِلَّا الاِحْسانُ[۴]؛ آیا پاداش احسان و نیکوکاری جز احسان است؟.

در این میان اگرچه نیکی کردن به انسان‌ها ارزشمند و دارای پاداش است، اما نیکی به پدر و مادر دارای اهمیت فوق‌العاده‌ای است تا آنجا که خداوند در ۵ آیه گوناگون در قرآن کریم با عبارت بِالْوالِدَیْنِ اِحْساناً[۵]؛ به پدر و مادر احسان کنید. به این مهم اشاره فرموده است.

ذکر این مطالب خالی از لطف نیست که باید تلاش کنیم تا نیکوکاری برای ما ملکه شود و به احسان کردن عادت کنیم.

در زیارت جامعه کبیره خطاب به امامان هدی (ع) می‌گوییم: عادَتُکُمُ الاِحْسان[۶]؛ عادت شما نیکوکاری است. 

در روایات متعددی به بحث احسان اشاره شده است برای نمونه:

امام علی (ع) می‌فرماید: نیکوترین احسان، مواسات[۷] با برادران است[۸].

رسول خدا (ص) در بخشی از دستور اخلاقی شان به مسلمانان می‌فرماید: آیا خبرتان نکنم از بهترین اخلاق دنیا و آخرت؟ گذشت از کسی است که به تو ظلم کرده و برقراری رابطه با آن کسی که با تو قطع رابطه کرده و احسان و نیکی به آنکه به تو بدی کرده است.[۹]

امیرالمؤمنین علی (ع) نیز درباره احسان می‌فرماید: ایثار و گذشت، غایت احسان است.[۱۰]

در قسمت بعدی دعا از خدا می‌خواهیم که فسق و گناه را مورد نفرت ما قرار دهد و خشم و آتش آن را بر ما حرام کند.

آنچه مسلم است، این که اگر این دعا مستجاب شود و گناه و کج‌روی در نظر انسان منفور باشد، بی شک از آنها دوری کرده و در نتیجه از خشم و آتش خدا در امان خواهد ماند. چرا که خشم خداوند و عذاب سوزاننده برای فاسقان و عاصیان است و اگر کسی از گناه جدا شود، از خشم خدا نیز به دور خواهد ماند.

رسول گرامی اسلام (ص) در ضمن حدیثی، چهار علامت برای انسان خائن معرفی می‌کند که اولین آنها عِصْیانُ الرَحمن یا همان نافرمانی خدای مهربان است.[۱۱]

امیرالمؤمنین علی (ع) نیز عصیان را سبب خواری دانسته ومی‌فرماید: خوشبخت ها به سبب ایمان محفوظ ماندند و بدبخت‌ها بر اثر عصیان خوار شدند... [۱۲] 

آری اگر از عصیان، نفرت پیدا کنیم امید است که از خشم خدا و آتش سوزاننده نجات یابیم.

امان از آتش جهنم موضوعی مهمی است که در روایات مأثوره بدان پرداخته شده و پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) در این باره اعمالی را به ما آموخته‌اند که انجام آنها باعث حرام شدن آتش بر ما می‌شود. به چند نمونه از این روایات شریف اشاره می‌کنیم:

امام صادق (ع) می‌فرماید: هرگاه اشک‌ها [از خوف یا عشق خدا] سرازیر شود، خداوند آن چهره را بر آتش حرام می‌کند.[۱۳]

امام صادق (ع) در جای دیگری می‌فرماید: خداوند پیکرهای یکتاپرستان [حقیقی] را بر آتش حرام کرده است. [۱۴]

آن حضرت همچنین می‌فرماید: هیچ مؤمنی نیست که از آبروی خود برای برادر مؤمنش مایه بگذارد، مگر آن که خداوند روی او را بر آتش حرام گرداند و در روز قیامت سختی و خواری به او نرسد.[۱۵]

پیامبر اکرم (ص) در این باره می‌فرماید: هرکه با عملی زشت یا خواهشی نفسانی روبرو شود و از ترس خداوند بزرگ از آن دوری کند، خداوند آتش را بر او حرام گرداند و از آن ترس و وحشت بزرگ (روز قیامت) درامانش دارد.[۱۶]

آن حضرت در جای دیگری می‌فرماید: زود باشد که پاره‌ای از تن من در خاک خراسان دفن ‌شود (منظور حضرت امام رضا (ع) است)، هیچ مؤمنی او را زیارت نکند مگر آن که خداوند عز و جل، بهشت را بر او واجب و بدنش را بر آتش دوزخ حرام گرداند.[۱۷]