به گزارش خبرنگار مهر، دکتر رضا ملک‌زاده، با استناد به نتایج مطالعه جهانی «میزان شیوع و عواقب اضافه وزن و چاقی در کشورهای مختلف» که وی از نویسندگان همکار این مطالعه بوده است، با بیان اینکه شیوع اضافه وزن و چاقی در ۷۳ کشور جهان طی سالهای ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۵ دو برابر و عوارض فاجعه بار آن بیش از ۲ میلیارد نفر ، معادل ۳۰ درصد افراد جهان را گرفتار کرده است، افزود: روند شیوع چاقی و اضافه وزن در ایران بسیار خطرناک و هراس انگیز است.
افزایش ۵.۵ برابری شمار افراد چاق در ایران
وی با بیان این که ۲۹ میلیون نفر در ایران، دارای چاقی و اضافه وزن هستند، افزود: در سال ۱۹۸۰ (۱۳۵۹)، تعداد افراد چاق در ایران، معادل ۲ میلیون نفر بود که به ۱۱ میلیون نفر در سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) رسیده و ۵.۵ برابر افزایش یافته است. همچنین تعداد افراد دچار اضافه وزن در ایران، طی همین دوره، از ۵ میلیون نفر به ۱۸ میلیون نفر افزایش یافته و بیش از ۳.۵ برابر شده است.
افزایش ۸ درصدی چاقی زنان ایرانی و شیوع چاقی در دختران زیر ۲۰ سال
ملک زاده درباره شیوع اضافه وزن و چاقی در ایران نیز گفت: در ایران از سال ۱۹۸۰ (۱۳۵۹) تا ۲۰۱۵ (۱۳۹۴)، شیوع اضافه وزن در زنان بالغ از ۳۱.۷ درصد به ۳۲.۳ درصد و شیوع اضافه وزن در مردان بالغ از ۲۳.۹ درصد به ۳۵.۳ درصد رسیده است. همچنین در همین فاصله زمانی، شیوع چاقی در زنان از ۱۶.۶ درصد به ۲۴.۱ درصد و شیوع چاقی در مردان از ۵.۸ به ۱۳.۸ درصد افزایش پیدا کرده است.
وی ادامه داد: شیوع اضافه وزن در دختران زیر ۲۰ سال نیز از ۶.۴ درصد به ۱۰.۳ درصد و شیوع اضافه وزن در پسران زیر ۲۰ سال از ۴.۱ درصد به ۸.۹ درصد رسیده است. شیوع چاقی در دختران زیر ۲۰ سال، از ۱.۷ درصد به ۴.۵ درصد و شیوع چاقی در پسران زیر ۲۰ سال از ۱.۲ درصد به ۴.۳ درصد افزایش یافته است.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: در مجموع، شیوع استاندارد شده سنی اضافه وزن و چاقی در زنان و مردان بالغ از ۳۹.۲ درصد در سال ۱۹۸۰ به ۵۳.۱ درصد در سال ۲۰۱۵ رسیده و شیوع استاندارد شده اضافه وزن و چاقی در کودکان دختر و پسر در مجموع ، از ۶.۷ درصد به ۱۳.۹ درصد افزایش پیدا کرده است.
افزایش بیش از دو برابری مرگ های ناشی از چاقی و اضافه وزن در ایران!
رئیس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، سپس به مقایسه میزان مرگ و میر منتسب به اضافه وزن و چاقی در ایران طی سال ۱۹۹۰ (۱۳۶۹) با سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) پرداخت و گفت: در مجموع از کل تعداد مرگ و میرها در سال ۱۹۹۰ که شامل ۳۷۲ هزار فقره بوده، حدود ۲۱ هزار و ۵۰۰ مرگ یعنی حدود ۶ درصد مرگ ها قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی بوده اند؛ در حالی که از تعداد کل ۳۸۵ هزار مرگ در ایران طی سال ۲۰۱۵، حدود ۵۰ هزار مرگ یعنی معادل ۱۳ درصد از مرگ و میرها، قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی بوده است.
وی در تفکیک مرگ های قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی در دو جنس نیز گفت: این مرگها، طی سال ۱۹۹۰ ( ۱۳۶۹) در زنان حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ فقره بوده که در سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) به ۲۲ هزار مورد رسیده و بیش از دو برابر شده است. تعداد مرگ های قابل انتساب در مردان نیز از حدود ۱۱ هزار در سال ۱۹۹۰ به ۲۷ هزار در سال ۲۰۱۵ افزایش پیدا کرده و بیش از دو برابر شده است.
شیوع چاقی در زنان ایرانی به شدت رو به افزایش است
ملک‌زاده با استناد به مطالعات مختلف در ایران از جمله مطالعه کوهورت گلستان که بر روی بیش از ۵۰ هزار فرد بالغ ایرانی بین ۴۰ تا ۷۵ سال صورت گرفته، هشدار داد که چاقی به ویژه در زنان ایرانی به شدت رو به افزایش است.
وی تصریح کرد: شیوع چاقی در زنان ایرانی (۳۲ درصد) ، حتی بیش از زنان امریکا (۳۵ درصد) به عنوان کشوری که با بیشترین شیوع چاقی در بالغین جهان روبه روست، بوده است و همچنین شیوع استاندارد شده سنی اضافه وزن در زنان ایرانی بر اساس مطالعه کوهورت گلستان، حدود ۶۹ درصد و نسبت به زنان امریکایی با ۶۲ درصد شیوع، به وضوح بیشتر است.
فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد اضافه کرد: شیوع اضافه وزن و چاقی در مردان ایرانی (به ترتیب با ۵۴ درصد و ۱۶ درصد) نسبت به مردان امریکایی (به ترتیب ۶۹ درصد و ۲۸ درصد) بسیار کمتر است.
چاقی و اضافه‌وزن زیر ۴۰ سال خطرات بسیاری برای آینده خواهد داشت
وی افزود: علاوه بر اهمیت شیوع اضافه وزن و چاقی، عوارض ناشی از آن شامل مرگ و میر و ناتوانی نیز بسیار چشمگیر و برای آینده خطرناک است. نتایج مطالعه بزرگ کوهورت گلستان نشان داده است که اضافه وزن و چاقی در سنین ۱۵ تا ۳۰ سالگی با افزایش خطر مرگ و میر به طور کلی و مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی و سرطان ها در سنین بالاتر همراه هستند.
ملک زاده گفت: افزایش وزن در سنین میانسالی از ۱۵ تا ۴۰ سالگی با افزایش چشمگیر خطر بیماری های قلبی عروقی همراه است.
سهم ۷۰ درصدی بیماری‌های قلبی در مرگهای منتسب به اضافه وزن و چاقی
معاون تحقیقات وزیر بهداشت عوارض چاقی را از نظر عامل ابتلا به بیماری های غیرواگیر مختلف، فاجعه بار و دارای هزینه های اقتصادی بسیار سنگین دانست و درباره ارتباط بیماری های مختلف با مرگ های قابل انتساب به چاقی و اضافه وزن گفت: حدود ۷۰ درصد کل مرگهای قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی در زنان و مردان ، مربوط به بیماری های قلبی عروقی است.
وی یادآور شد: دیابت دومین بیماری قابل انتساب به بالابودن نمایه توده بدنی،علت حدود ۶۰۰ هزار مرگ در جهان بوده است و از بین تمامی مرگهای ناشی از دیابت، ۹.۵ درصد در افراد چاق رخ داده و ۴.۵ درصد در افرادی بوده که نمایه توده بدنی زیر ۳۰ داشته‌اند. بیماری مزمن کلیوی و سرطان‌ها نیز علت کمتر از ۱۰ درصد مرگهای قابل انتساب به چاقی و اضافه وزن بوده‌اند.
نزدیک به یک میلیون ایرانی نیازمند عمل جراحی چاقی
معاون وزیر بهداشت، هزینه های چاقی را فقط شامل ابتلا به بیماری های غیرواگیر مزمن ندانست و گفت: در حال حاضر نزدیک به یک میلیون ایرانی نیازمند عمل جراحی چاقی هستند و هزینه های این عمل بسیار زیاد است.
چاق‌های امروز بیشتر از چاق‌های دیروز عمر می‌کنند!
در میان همه این نتایج نگران‌کننده از چاقی در ایران، دکتر ملک زاده یک نکته امیدبخش را نیز اعلام کرد که علیرغم افزایش شیوع چاقی، نرخ مرگ و میر و ناتوانی قابل انتساب به چاقی و اضافه وزن افزایش چشمگیری نداشته است. این یافته نشان می‌دهد افرادی که در حال حاضر چاق هستند در مقایسه با دهه‌های گذشته سالمتر هستند و به دلیل مراقبت های بهتر، بیشتر عمر می‌کنند.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران اضافه کرد: متاسفانه، مجموع افزایش شیوع چاقی و اضافه وزن در جهان و کاهش مرگ و میر ناشی از آن معادل است با افزایش بار ناشی از ناتوانی که از بیماری‌های مزمن نظیر دیابت نوع ۲ و بیماری مزمن کلیوی ناشی می‌شود.
۳ برابر شدن شیوع چاقی در کودکان و نوجوانان و خطر افزایش بروز بیماری‌ها در سالهای آینده
به گفته وی، یکی از نگران‌کننده‌ترین نتایج مطالعه جهانی آن است که شیوع چاقی در کودکان و نوجوانان در کشورهایی با درآمد متوسط بیش از ۳ برابر شده است و این درحالی است که شروع چاقی در سنین پایین با افزایش بروز دیابت، پرفشاری خون ، بیماری های مزمن کلیوی و سایر بیماری های غیرواگیر طی سالهای آینده معادل است.
هشدار مهم به والدین خوشبین کودکان چاق: عوارض چاقی در کودکی و نوجوانی پایدار می ماند
نکته بسیار مهمی که معاون تحقیقات وزیر بهداشت بدان اشاره دارد آن است که خطر مرگ کلی و اختصاصی با کاهش وزن در میان افرادی که در نوجوانی چاق بوده یا اضافه وزن داشته اند کاهش نمی‌یابد!
وی گفت: نتایج این مطالعات عوارض جبران ناپذیر چاقی و اضافه وزن به ویژه در میان کودکان و نوجوانان را نشان می‌دهد و این درحالی است که متاسفانه شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکی و نوجوانی که بدترین نوع چاقی است، در ایران، به علل مختلف که مهم ترین آنها رژیم غذایی نامناسب و پایین بودن میزان فعالیت بدنی است، روبه افزایش است.
حتی تصور افزایش شیوع قند خون ناشی از چاقی تا ۲۵ درصد در سالهای آینده بسیار ترسناک است!
فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد ، مصرف غذای اضافه و کم تحرکی را از علل مهم شیوع چاقی و اضافه وزن در بین ایرانی ها دانست و گفت: ۳۰ درصد غذای مصرفی ایرانی‌ها اضافه است و بیش از ۷۰ درصد مردم دچار چاقی یا اضافه وزن هستند و این درحالیست که ایرانی‌ها جزو کم‌تحرک‌ترین مردم جهان به شمار می روند و بیش از ۸۰ درصد آنها تحرک کافی ندارند.
به گفته وی اگر روند افزایشی چاقی و اضافه وزن در ایران ادامه یابد، شاهد یک خطر بسیار جدی دیگر در آینده خواهیم بود و آن افزایش شیوع قند خون به عنوان عوارض چاقی، از میزان ۱۰ درصد فعلی تا ۲۵ درصد طی ۲۰ سال آینده است و حتی تصور این اتفاق نیز بسیار ترسناک است!
چاقی در ایران چگونه مدیریت می شود؟
ملک زاده در پاسخ به نحوه مدیریت چاقی در ایران گفت: سند ملی پیشگیری از بیماری های غیرواگیر که به تصویب کمیته بیماری های غیرواگیر کشور و امضای برخی مسوولان ارشد و رییس سازمان بهداشت جهانی رسیده است، چاقی را عامل خطر بسیاری از بیماری های غیرواگیر مزمن و نیازمند مدیریت می داند.
وی افزود: به همین دلیل، پایه اقدامات مصوب مقابله با چاقی در این سند، بر اطلاع رسانی چهره به چهره به مردم از طریق کارشناسان بهداشتی و توافقاتی با وزارت صنایع برای انجام اصلاحاتی در محصولات صنایع غذایی در راستای کاهش مصرف نمک و شیرینی جات استوار است.
از افزایش دو برابری مطالعات چاقی در ایران طی ۵ سال گذشته تا تشویق مردم به غربالگری مداوم چاقی
وی تاکید کرد: همچنین مطالعات زیادی توسط مراکز متعدد تحقیقات بیماری های غیرواگیر در کشور در حال انجام است که افق دقیقی از میزان شیوع چاقی در ایران پیش رو قرار می دهد و شمار این مطالعات رو به افزایش است و طی ۵ سال گذشته بیش از ۲ برابر شده است.
عضو کمیته ملی بیماری های غیرواگیر اضافه کرد: سند ملی پیشگیری از بیماری های غیرواگیر، همچنین سیاستهایی همچون ترویج تغذیه انحصاری با شیر مادر تا دو سالگی، تشویق مردم به غربالگری مداوم چاقی و اضافه وزن، اجرای برنامه های پیشگیری از چاقی در مدارس و نظارت بر آن، اجرای برنامه های غربالگری اضافه وزن در برنامه های بهداشتی نظام سلامت، تشویق مردم به داشتن ترازوهای وزنی، ارائه تجهیزات ترازوهای وزنی برای مکان های عمومی، از جمله این برنامه ها است.
وی گفت: ارائه مشوق هایی به افراد چاق در رویدادهای سلامت مانند ترازوی وزن کشی، نوار اندازه گیری، مشاوره های رایگان رژیم غذایی در برنامه های سلامت، حاکمیت فعالیت های فیزیکی مدرسه محور، تاسیس و معرفی مناطق پویا، افزایش تاسیسات ورزش در محل کار، اولویت دادن به تحقیقات مرتبط با چاقی از دیگر برنامه های این حوزه است.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، ارائه تسهیلاتی به پایان نامه ها در این زمینه، ایجاد و تقویت سیستم های ثبت شیوع چاقی و مرگهای ناشی از آن در کشور، تدوین سیاستهایی برای محدود کردن تبلیغات بازاریابی نوشابه ها، پفک ها، تشخیص و درمان چاقی و اضافه وزن از دوران کودکی، تعیین برنامه های ویژه برای سنین در معرض خطر چاقی و شیوع چاقی در ایران از دیگر برنامه های پیش بینی شده است.
ضرورت مصرف چند وعده ای میوه ها در طول روز برای کاهش پرخوری و پیشگیری از چاقی
رئیس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران در زمینه پیشگیری از روند فزاینده شیوع چاقی در ایران ضمن توصیه به افزایش تحرک بدنی افراد در جامعه و ورزش مستمر روزانه به طوری که تعرق کافی بدن را به همراه داشته باشد، همچنین، کاهش پرخوری را عامل بسیار مهمی در کاهش چاقی در جامعه دانست و گفت: سرانه مصرف کالری ایرانی‌ها در سال ۱۹۷۰ میلادی ۲هزار کالری بوده که این عدد به بالای ۳ هزار کالری رسیده است.
وی مصرف چند وعده ای میوه ها و سبزیجات تازه در طول روز را در کاهش چاقی و پرخوری و کمک به حفظ سلامت بدن در برابر بیماری ها بسیار ضروری خواند و تاکید کرد: مردم باید این نکته را در نظر داشته باشند که خوردن یک میوه در هر یک از وعده های چندگانه روزانه، بهتر از مصرف چند میوه، صرفا در یک وعده است.
ملک زاده تاکید کرد: خطر بسیار جدی شیوع فزاینده چاقی، علاوه بر این که در فهرست نگرانی ها و تعهدات مهم کشورها برای مقابله با آن است، باید ابتدا توسط مردم جدی گرفته شود و تا این اتفاق نیافتد، خطر شیوع چاقی در ایران باقی خواهد ماند.