خبرگزاری مهر-گروه هنر-آزاده فضلی: موزه هنرهای معاصر تهران در سال ۱۳۵۶ در میانه پایتخت بنا شد؛ ساختمانی که یکی از نمونه های معماری نوین است ولی در آن از معماری سنتی ایران و مفاهیم فلسفی هم استفاده شده است.
قسمت اعظم ساختمان موزه هنرهای معاصر تهران در دل زمین قرار دارد و یکی از نکات جالب توجه در ساخت این بنا به حساب می آید. همچنین برای جلوگیری از نفوذ رطوبت بیرونی، کانال یک متری دورتادور بنای موزه تعبیه شده است.
حال پس از ۴۰ سال، پدیده هایی چون رطوبت، آلودگی هوا، سرما و گرما و... بر ساختمان بنای موزه هنرهای معاصر تهران تاثیر گذاشته و همین امر باعث شده پس از مدت‌ها کشمکش بر سر تخصیص بودجه، مرمت و بازسازی این بنای مهم هنری بالاخره آغاز شود.
ساختمان موزه هنرهای معاصر تهران از ۲ بخش کلی فضاهای بسته و حیاط مرکزی تشکیل شده و در واقع حیاط مرکزی سقف گالری‌ها است. مرحله ابتدایی کار مرمت موزه، برداشتن سقف‌ها و گرفتن نشتی‌های سقف و دیوارهای گالری‌ها است. وقتی وارد گالری شماره یک یا همان سرسرای اصلی موزه می شویم، بوی رطوبت پیچیده است. این سرسرا هنوز دست نخورده چون بنای داخلی این مارپیچ شگفت انگیز صدمه چندانی نخورده و تنها کف آن قرار است مرمت شود که آن هم در مرحله پایانی کار بهسازی موزه انجام می شود.
گالری شماره دو ابتدای مسیر مرمت است و روکش سقف های کاذب برداشته، موکت و کف‌پوش‌ها جمع و رنگ و گچ دیوارها کنده شده‌اند و یکی از کارگران در حال بیرون بردن نخاله‌های ساختمانی از مسیر گالری هاست.
دالان های مارپیچ اتصال دهنده گالری‌ها حالا دیگر تبدیل به دالان‌های تاریک شده اند که روند بازسازی آنها در حال انجام است ولی موزاییک های کف دالان ها هنوز سالم هستند و نیازی به برداشتن آنها احساس نمی شود.
صدای چکش‌زدن به گوش می رسد و وقتی به گالری شماره ۶ می رسیم، کارگران در حال برچیدن رنگ و گچ دیوارهای این گالری هستند و با مهارت خاصی به دیوار چکش می زنند تا هم نشتی‌ها مشخص شوند و هم کار مرمت و گچ‌کاری به راحتی صورت گیرد.
کانال های هوایی و خنک‌کننده و گرمایشی گرچه سالم هستند ولی قبلاً در زمان ساخت موزه، عایق‌بندی شده اند و حالا دیگر نیازی به بارگذاری مجدد ندارند اما نشتی‌های سقف گالری ها پس از برداشتن سقف های کاذب قابل مشاهده است که حاصل چندین سال بی توجهی و یا شاید هم بی پولی است!
علی محمد زارع سرپرست موزه هنرهای معاصر تهران درباره آخرین روند بازسازی موزه به مهر می گوید: اواخر سال گذشته بودجه‌ای از طرف دولت برای بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران اختصاص یافت، اما پیش از آن تیم های مشاور بررسی های خود را انجام داده و در کلیات به جمع بندی رسیده بودند که موزه هنرهای معاصر تهران چه مسایل و مشکلاتی دارد، بنابراین از قبل از آغاز سال جدید و تخصیص بودجه، این موارد احصا شده بود.
همراه با حسن نوفرستی مدیر روابط عمومی موزه هنرهای معاصر تهران وارد حیاط مرکزی می‌شویم که سقف گالری ها است. مرحله برداشتن سقف‌های قدیمی و بازسازی آنها شروع شده و حیاط مرکزی به همین دلیل آشفته و خاکی است. قرنیزهای دیواره پله های داخل حیاط مرکزی برداشته شده اند و به گفته نوفرستی، قرار است سنگ قرنیزها در همان شکل و اندازه سنگ های قدیمی تعبیه شوند. او همچنین تاکید می‌کند که هیچ نوع تغییری در مصالح و شکل ظاهری بنا در روند بازسازی صورت نخواهد گرفت و در بازدید از گالری ها به ما نشان می‌دهد که حتی کف پوش ها و سرامیک های کوچک کف برداشته شده‌اند تا دوباره جایگزین شوند. پنجره های بنای موزه که از نظر شکل ظاهری همچون بادگیرهای یزد هستند، برداشته شده اند تا در همان اندازه و شکل، به صورت دوجداره و غیرقابل نفوذ سفارش داده شوند.
به گفته علی محمد زارع، نشتی رطوبت سقف گالری ها به دلیل سهل انگاری در مرمت و ایزوگام سقف ها در سال ۸۸ یا ۸۹ اتفاق افتاده است، چون در آن سال ها مرمت به صورت اساسی و اصولی انجام نشده بود.
وی اضافه می کند: وقتی به پیمانکاران دستور بازسازی داده و سقف‌ها برداشته شد، متوجه شدیم در آن سال برای ایزوگام کردن سقف‌ها، سقف قبلی را برداشت نکرده و روی همان سقف، ایزوگام جدید و موزاییک گذاشته بودند که این موضوع سبب سنگینی سقف‌ها و ماندن نشتی آب شده بود. در مرمت جدید بارهای اضافه سقف‌ها با نظر پیمانکاران و مشاوران برداشته شد که توسط حدود ۴۰۰ کامیونت از موزه خارج شد.
وی با تاکید بر اینکه هیچ‌گونه تغییری در معماری و شکل و ظاهر مصالح موزه هنرهای معاصر تهران در بازسازی صورت نخواهد پذیرفت، توضیح می دهد: بهسازی فضای بیرونی بنای موزه یعنی سقف ها و حیاط مرکزی تا حدود یک ماه آینده به اتمام می رسد و امیدوارم با عملکرد مشاور و پیمانکار مجربی که اکنون در حال انجام مرمت بنای موزه است تا ۳۰ سال آینده نیازی به بازسازی نداشته باشیم.
سرپرست موزه هنرهای معاصر تهران در توضیح مشکلات دیگری که موزه برای مرمت با آنها روبرو است، بیان می کند: سیستم سرمایش و گرمایش موزه متعلق به ۴۰ سال پیش است و میزان سرما و گرمایی که برای گالری‌ها در نظر گرفته شده بود به دلیل دوجداره نبودن پنجره ها با مشکلات عدیده ای رو به رو بود به همین دلیل تصمیم گرفته شد شیشه ها دوجداره باشند و لمینت هم انجام گیرد تا بروز اتفاقاتی نظیر زلزله، سبب پخش شدن شیشه های شکسته نشود.
نور برای گالری های موزه از اهمیت بالایی برخوردار است و چون قرار است این سیستم نوردهی یک بار برای همیشه خریداری شود و ممکن است تا سال های سال موزه توان خرید این سیستم را نداشته باشدوی همچنین درباره نور گالری ها که قرار بود از سیستم های جدید موزه‌ای بهره گرفته شود، می گوید: تیم مشاور بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران با چند شرکت داخلی در مورد سیستم هوشمند نوردهی گالری‌های موزه مذاکره کرده است و البته چند شرکت خارجی را نیز به دلیل اینکه نور قرار است روی آثار گرانقیمتی تابانده شود، در نظر گرفته ایم. نور برای گالری های موزه از اهمیت بالایی برخوردار است و چون قرار است این سیستم نوردهی یک بار برای همیشه خریداری شود و ممکن است تا سال های سال موزه توان خرید این سیستم را نداشته باشد، قطعاً بهترین نور باید برای گالری ها انتخاب شود. فکر می کنم تا پایان تیرماه در مورد خرید نور گالری ها به نتیجه خواهیم رسید.
وی در پاسخ به اینکه آیا سیستم نور قدیمی موزه هنرهای معاصر تهران از استانداردهای روز موزه‌ای برخوردار بود یا خیر، تشریح می کند: ریل های نور موزه ریل های بسیار خوبی است که هنوز کارآیی دارند، اما پروژکتورهایی که نورشان روی تابلوها تابانده می شد، متعلق به ۴۰ سال پیش و نورش نیز نور گرم بود. این نور باید تبدیل به نور سردی شود که با کیفیت و استاندارد روز موزه های دنیا باشد.
«گنجینه» از مهمترین بخش های موزه هنرهای معاصر تهران است که محل نگهداری آثار ارزشمند هنری هنرمندان ایرانی و خارجی است. فضای گنجینه از مهمترین بخش های مرمت به حساب می آید و برای این منظور تمهیداتی اندیشیده شده است تا پس از مرمت گالری ها، آثار گنجینه به ۲ گالری بزرگ موزه انتقال پیدا کنند و شرایطی شبیه به گنجینه برای آنها ایجاد شود تا محل گنجینه مورد مرمت قرار گیرد و فضای اختصاص یافته به آن نیز توسعه یابد.
در بازدید خبرنگار مهر از موزه هنرهای معاصر تهران، امکان گزارش و ثبت تصویر از گنجینه فراهم نشد چون نوبت به مرمت گنجینه نرسیده بود و قرار شد که در موعد مرمت فضای گنجینه از مراحل مرمت آن بازدید صورت گیرد.
زارع درباره مرمت و توسعه فضای گنجینه به خبرنگار مهر می گوید: بهسازی و بهینه سازی فضای گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران از اولویت های ما است. زمانی که موزه بنا شد، گنجینه دارای حدود هزار اثر بوده است که بر اساس آن ریل گذاری نیز انجام شده بود ولی بعد از انقلاب تعداد ریل ها افزایش یافت، اما با این حال گنجینه نیاز به افزایش ظرفیت دارد، چراکه بیش از ۳۵۰۰ اثر در این محل نگهداری می شود و از این تعداد حدود ۲ هزار اثر قابلیت نصب روی ریل ها را دارند.
وی با اشاره به ۲ برابر شدن فضای گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران تصریح کرد: طی مشورت هایی که با متخصصان هنری و مشاوران داشتیم، قرار شد فضای گنجینه کاملاً از حالت قبلی خارج و از در آهنی به آن طرف و اتاق های کارمندان و راهروها تبدیل به فضای گنجینه شود و بر این اساس، فضای گنجینه ۲ برابر خواهد شد.
سرپرست موزه هنرهای معاصر تهران ادامه می دهد: سیستم نور، اعلام و اطفای حریق گنجینه هوشمند و کف گنجینه ضد حریق می شود. همچنین در زمانی که فضای گنجینه بهسازی می شود، ضدباکتریال کردن و گندزدایی آثار گنجینه را نیز انجام خواهیم داد.
وی درباره زمان دقیق اتمام بازسازی و مرمت موزه هنرهای معاصر تهران به مهر می گوید: به عنوان مدیریت موزه برای خودمان زمانی تعیین کرده‌ایم و قطعاً می دانیم اگر به موعد بهسازی گنجینه برسیم باید با حوصله تر نسبت به فضاهای دیگر موزه رفتار کنیم.
به گزارش مهر، در نشست خبری تشریح روند بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران که با حضور مجید ملانوروزی مدیرکل وقت هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد، اعلام شد بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران تا پایان شهریور ماه ادامه خواهد داشت، این در حالی است که در سایت موزه اعلام شده است که موزه تا آبان ماه تعطیل خواهد بود. البته علی محمد زارع در سخنانش تاکید کرد از آنجایی که بهسازی گنجینه مهمترین بخش مرمت به شمار می رود، ممکن است زمان بیشتری به طول انجامد و به همین دلیل برنامه ریزی هایی صورت گرفته تا در هر دو صورت برنامه های موزه هنرهای معاصر تهران به هم نخورد.
زارع درباره اتمام بازسازی و آغاز فعالیت های موزه پس از بهسازی و مرمت نیز به مهر می گوید: نکته مهم این است که چون کل موزه درگیر مرمت است بنابراین نباید آن چنان عجله کرد که فردا موجبات پشیمانی ما شود. به هر حال کار مرمت را باید به بهترین شکل انجام داد و ۲ ماه بیشتر، آسیبی به فعالیت های موزه وارد نمی کند. جابجایی چندباره آثار گنجینه حداقل یک ماه زمان می برد و چون آخرین مرحله مرمت، تعبیه کفپوش گالری ها است امکان دارد زمان ببرد. همچنین پس از اتمام مرمت، مدتی زمان نیاز داریم که نمایشگاه جدید را چیدمان کنیم، همچنان که وقتی نمایشگاهی در موزه تعطیل می شود تا زمان افتتاح نمایشگاه دیگر، حداقل دو هفته زمان لازم داریم.
وی با اشاره به اینکه بهترین خروجی از بهسازی موزه هنرهای معاصر زمانی است که وقتی موزه مجدداً فعالیت خود را آغاز کند همه خیال مان راحت باشد که نقصی وجود ندارد، عنوان می کند: اگر هم بودجه اختصاص یافته برای مرمت کم بیاید، مطمئناً از طرف وزارتخانه و از بودجه سال ۹۷ تامین خواهد شد.
سرپرست موزه هنرهای معاصر تهران در پایان از برگزاری نشستی با همه انجمن هنرهای تجسمی در نیمه خردادماه خبر داده و بیان می کند: روند بهسازی و مرمت موزه هنرهای معاصر تهران را برای اعضای انجمن هنرهای تجسمی تشریح کردیم و قرار شد نماینده ای از انجمن ها نیز درگیر کار بهسازی موزه شود، چراکه نسبت به مرمت موزه حساسیت وجود دارد.
در هر حال موزه هنرهای معاصر همان موزه قبلی است با کمی تغییرات ظاهری که آن هم موقتی است و تا چند ماه آینده دوباره با موزه‌ای فعال و پر از مراجعه کننده و آثار هنری به نمایش گذاشته شده در گالری‌ها روبرو خواهیم بود و امید می رود این بار بازسازی آنقدر اصولی انجام گیرد که تا سال ها این بنای مهم هنری حالش خوب باشد.