خبرگزاری مهر، گروه استانها- محمد حسین عابدی: در سال‌های گذشته بعضاً دیده‌شده که برخی قاضی‌ها در سطح کشور احکامی را بدل از زندان برای مجرمان صادر کرده‌اند برای مثال شکارچی غیرمجازی در یزد به تأمین علوفه برای وحوش محکوم شد و ... این امر اما در شاهرود به دلیل قرار داشتن زیست‌کره توران در این شهرستان، می‌تواند الگویی خوب برای توسعه فعالیت‌های نمادین زیست‌محیطی باشد.
مجازات بدل از زندان در زمره مسائلی هستند که طرحشان در محافل عمومی کم‌وبیش مشاهده می‌شود از سوی دیگر هستند پست‌هایی در فضای مجازی که هرازگاهی احکام بدل از زندانی را منتشر می‌کنند که به یک خدمت اجتماعی منجر شده است اما این پدیده در شاهرود که قطب محیط‌زیست استان سمنان محسوب می‌شود تا حدودی مغفول مانده است.
دراین‌بین اما نظرات متفاوت است برخی می‌گویند کسی که وادار به انجام اقداماتی شود، برای آن دل نمی‌سوزاند برخی معتقدند خیر، می‌توان این اقدامات نمادین را به جامعه بسط داد از سوی دیگر مخالفان عدم تناسب جرم و مجازات را بیان می‌کنند و معتقد هستند که این مجازات در برابر جرمی که صورت گرفته بسیار ناچیز است و برخی دیگر معتقد هستند خیر؛ این مجازات اتفاقاً می‌تواند فرد را به‌دشواری نیز بیندازد.
موارد بدل از زندان در شاهرود اجراشده است
دراین‌بین اما نظرات مسئولان چیست؟ احمد رادمان رئیس پارک ملی توران شاهرود معتقد است: برای جایگزین در سال‌های اخیر که در منطقه اتفاق می‌افتد و این برای فردی که دنبال خلافی رفته و یا شکار غیرمجازی انجام داده، خوب است چراکه اسم زندان بازدارنده و متهمان حاضرند هر کاری در قبال نرفتن به زندان انجام دهند و به‌شدت می‌ترسند نمونه بارز آن را می‌توان به شکار یک مورد گورخر در بیارجمند اشاره کرد که رای صادره برای او قرار گرفتن به مدت شش ماه در اختیار محیط‌زیست بود که این متهم می‌بایست در ایمن‌سازی آبشخور برای ممانعت ورود شتر و توزیع علوفه مشارکت کند.
وی می‌گوید: موردی هم‌سال گذشته شاهد بودیم که قضات حکم را به خود محیط‌زیست واگذار کردند و متهم مجبور به خرید تانکر، ساخت آبشخور و آموزش محیط‌زیست شد؛ ساخت، لایروبی، تعمیر و مرمت آبشخور، خرید تانکر و لوله‌کشی روش‌های جایگزینی است که می‌توانند متهمان انجام دهند اما در مورد خرید علوفه به علت بالا بودن قیمت آن دادگاه در شرایط حاضر حکم آن را لغو کرده است.
رئیس پارک توران در پاسخ به این سوال که آیا این صدور ری را به نفع محیط‌زیست می‌دانید؟ گفت: صدور روی‌های جایگزین به نفع محیط‌زیست و متهم است چراکه با زندان رفتن متهم چیزی عاید محیط‌زیست نمی‌شود و علاوه بر آن وجه اجتماعی طرف مقابل نیز خراب و شاید بعد از زندان با فراگرفتن خلاف‌های دیگر مسیر زندگی او با مخاطرات بیشتری همراه شود.
مجرمان با سختی کار آشنا می شوند
رادمان همچنین معتقد است: مجرم متهم باکار کردن در کنار محیط‌زیست به‌سختی کار محیط‌بان‌ها آشنا می‌شود، برخی افراد بر این باورند که محیط‌بان‌ها کاری غیر از دور زدن با موتورسیکلت ندارند اما زمانی به‌صورت مستقیم درگیر مأموریت‌های محیط‌زیست می‌شنود به‌سختی‌های کار یک محیط‌بان‌ها پی می‌برند.
وی می‌گوید: قوه قضاییه همکاری خوبی با محیط‌زیست دارد و افراد بسیاری از این طریق نسبت به حفظ محیط‌زیست آگاه شدند و از سویی دیگر پر بودن زندان‌ها نیز باعث شد تا صدور برخی روش‌ها به نفع محیط‌زیست باشد و در برخی موارد نیز دادگاه با محیط‌زیست مشورت می‌کند که چه روشی در قبال کار خلاف انجام‌شده صادر کنند.
وی می افزاید: نمونه فرهنگ‌سازی را می‌توان در یکروی صادرشده به یک متهم در بیارجمند مشاهده کرد متهم مجبور به خرید یک‌میلیون تومان کتاب برای دایر کردن کتابخانه مسجد روستا شد و یا نشریات و کتبی با موضوع محیط‌زیست تهیه کنند که قضات همکاری خوبی در این مقوله دارند و قطعاً به فرهنگ‌سازی کمک بسیار شده است.
رئیس پارک ملی توران شاهرود می‌گوید: سطح درامد یک خانوار روستایی با توجه به بروز پدیده خشک‌سالی بسیار محدود است و قادر به پرداخت جریمه‌های سنگین نیستند و از توان پرداخت آن‌ها خارج است بنابراین روش‌های جایگزین به نفع محیط‌زیست می‌تواند به فرهنگ‌سازی حفظ منابع طبیعی ارزشمند و حیات‌وحش منطقه اثرگذار باشد.
احکام بدل از زندان حمایت هم می شوند
در این بین اما نظر دستگاه قضا نیز شرط است، دادستان شاهرود در گفتگو با خبرنگار مهر، می‌گوید: مجازات بدل از زندان بر اساس سیاست‌های حبس زدایی و کاهش جمعیت محبوس در زندان‌های کشور اجرا می‌شود، در تعیین مجازات جایگزین حبس کیفیت ارتکاب جرم، نوع، آثار ناشی از جرم، سن، مهارت، وضعیت، شخصیت، سابقه، وضع بزه دیده، گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف لازم و ضروری است که باید به آن‌ها نگاه ویژه‌ای کرد لذا در شاهرود نیز وضعیت همین‌گونه است و بارها احکام بدل از زندان صادرشده است.
مجازات بدل از زندان بر اساس سیاست‌های حبس زدایی و کاهش جمعیت محبوس در زندان‌های کشور اجرا می‌شود حسین رجبی با بیان اینکه در دو سال اخیر ۶۲۴ مجازات بدل حبس صادرشده است، گفت: باید گفت در سال ۹۲، یک هزار و ۱۱۰ نفر وارد زندان‌های حوزه قضایی شاهرود شدند از سوی دیگر در سال پس‌ازآن نیز یک هزار و ۱۰۵ نفر، در سال ۹۴ این میزان به ۸۸۲ نفر رسید و در سال ۹۵ به ۷۷۴ نفر و در سال ۹۶ این میزان حدود ۸۰۰ نفر بود که نشان می‌دهد تلاش‌های ما برای کاهش ورودی به زندان‌ها مؤثر بوده است.
وی افزود: بدل از زندان در امور محیط زیستی به‌واقع پیشنهاد خوبی است که آن را در شورای قضایی شهرستان حتماً طرح می‌کنیم لذا این طرح به‌عنوان پیشنهاد خبرگزاری مهر حتماً مطرح می‌شود تا شاهد احکام بدل از زندان در حوزه محیط‌زیست در شهرستان نیز باشیم چراکه ما نیز مانند همه دستگاه‌های دیگر، به اهمیت محیط‌زیست و حفظ آن واقف هستیم. لذا تهیه و توزیع علوفه، همراهی با محیط زیست و ... می‌تواند در زمره اقداماتی باشد که مدنظر دستگاه قضایی قرار گیرد.
دل سوزی در کار نخواهد بود
مخالفان این طرح اما کم نیستند یکی از آن‌ها محمدرضا محمدی است که سابقه کار در دایره حقوقی منابع طبیعی را نیز دارد، وی معتقد است: کسی که دست به جرم می‌زند نمی‌تواند دست‌به‌کار خدمت به طبیعت باشد و من شخصاً معتقد هستم هر چه این افراد از طبیعت دور نگهداشته شوند بهتر است.
وی که گویا به اصلاح شدن افراد مجرم پس از دوران محکومیت هم اعتقاد ندارد، می‌گوید: تعداد این افراد آنقدر قلیل است که نمی‌توان مبنی را بر تحول درونی‌شان نهاد مخصوصاً این روزها که شرایط اقتصادی این‌گونه است، وقتی فردی برای مثال در حوزه جرائم محیط زیستی مانند قاچاق تاغ و چوب و ... به شش ماه حبس محکوم‌شده اگر او را مسئول تعلیف آهو و جبیر در پارک توران شاهرود کنیم از کجا معلوم هفته بعد او را با لاشه یک قوچ دستگیر نکنیم؟ لذا این ریسکی برای طبیعت است که اصلاً به سودش نمی‌ارزد.
وی می‌گوید: جرم در انسان قساوت قلب ایجاد می‌کند اما از آن مهم‌تر این است که مجرمان به‌خصوص در حوزه‌ای که من در آن ۱۳ سال سابقه کاردارم از اعمالشان پشیمان نیستند، برای مثال اگر برای قطع تاغ جریمه می‌شوند خود را محق دانسته و باکمال پررویی می‌پرسند مگر چوب جمع‌کردن هم جرم است! یا مگر شکار جرم است! لذا بازهم تأکیددارم هرچه مجرمان از دامان طبیعت بیشتر به دور باشند بهتر است هرچند این نظر شخصی بنده محسوب می‌شود چراکه از جرم بزرگ‌تر جلوگیری خواهیم کرد. امروز در شهر بااین‌همه نظارت‌های مختلف اعم از محسوس و غیر محسوس شرایط این‌گونه است، فکر کنید در دل کویر که هیچ‌کس نیست و شرایط برای اجرای بزه آماده محسوب می‌شود چه می‌شود!
کار زیست‌محیطی مفید است
همه اما مانند محمدرضا محمدی این‌چنین بدبین نیستند دیگر حامی محیط‌زیست و عضو کمپین حمایت از یوز آسیایی می‌گوید: کار در راستای حفظ محیط‌زیست از هر نوع و با هر کیفیتی مفید است و باید حمایت شود حال می‌خواهد از سوی پنج دانش آموز کلاس ششمی باشد یا یک مجرم قاتل.
محیط زیست یک خط قرمز و یک مقوله حساسیت برانگیز است پس باید درباره آن با حساسیت بسیار تصمیم گرفت محمدباقری که در بیارجمند سابقه همکاری با محیط‌زیست را نیز دارد، می‌گوید: ما نباید بدبین باشیم، محیط‌زیست و طبیعت آنقدر گیرا است و آنقدر انرژی مثبت دارد که هر کس حتی سخت قلب‌ترین انسان‌ها را نیز نرم می‌کند و به دامان خود پناه می‌دهد، من معتقد هستم بگذاریم یک‌بار هم که شده یک مجرم پایش را در طبیعت بگذارد اگر مام طبیعت کار خودش را نکرد ... آن‌وقت بگوییم این طرح جواب نمی‌دهد.
وی می‌گوید: قسی القلب‌ترین شکارچی ها هم شده که یک روز تفنگشان را شکسته و به خدمت به محیط زیست بپردازند، خوشبختانه آنقدر این اتفاقات زیاد شده که دیگر تازگی ندارد.
به هرحال نظرها متفاوت هستند که در «الگوی شماره یک» به طور مختصر تمام آن ها را مشاهده می‌کنید حال باید دید مسئولان قضایی استان سمنان در این باره چه تصمیمی را می‌گیرند اما نکته قابل تامل در این بین آن است که محیط زیست در شاهرود یک مقوله بسیار متفاوت از سایر شهرها است، اینجا محیط زیست یک خط قرمز و یک مقوله حساسیت برانگیز است پس باید درباره آن با حساسیت بسیار تصمیم گرفت.