خبرگزاری مهر، سرویس بین الملل- فاطمه صالحی: آشتی میان اتیوپی و اریتره بعد از ۲۰ سال یکی از مهم ترین اخبار مربوط به حوزه قاره آفریقا بود که توجه تحلیل گران را به چرایی این آشتی و احتمال مداخله کشورهای عربی حوزه خلیج فارس که نشان داده اند به دلیل تحقق منافعشان در این قاره فعال هستند جلب کرده است.
«أبی احمد» نخست وزیر اتیوپی روز یکشنبه برای انجام مذاکرات تاریخی صلح وارد «اسمره» پایتخت اریتره شد. نخست وزیر اتیوپی یک دیدار تاریخی با «أسیاس أفورقی» همتای اریتره ای خود برگزار کرد. این دیدار تاریخی پس از گذشت ۲۰ سال صورت می گیرد.
دو کشور اتیوپی و اریتره پس از گذشت دو دهه از قطع روابط، آماده باز کردن صفحه جدیدی از روابط هستند. این امر امیدها را برای پایان دادن به یکی از دشوارترین بحران‌های نظامی آفریقا زنده کرده است.
اریتره پس از سه سال جنگ، در سال ۱۹۹۳ استقلال یافت اما درگیری بار دیگر میان این کشور و اتیوپی در سال ۱۹۹۸ بر سر شهرک مورد مناقشه «بادمی» واقع در مرزهای میان دو کشور بالا گرفت تا جایی که روابط دیپلماتیک میان آن دو قطع شد. اما اریتره هیئت دائمی در آدیس‌آبابا دارد که نماینده آن در اتحادیه آفریقا است.
درگیری با اتیوپی برای اریتره تبدیل به مسأله ای بسیار مهم شده است چرا که از دید این کشور، اتیوپی به صورت غیر قانونی اراضی واقع در نوار مرزی ۲ کشور را که متعلق به اریتره بوده تحت اشغال خود درآورده است.
اتیوپی و اریتره که پیشتر یکی از بخشهای اتیوپی محسوب میشد از سال ۱۹۹۸ تا سال ۲۰۰۰ وارد درگیریها و جنگهای مرزی شدند که به کشته شدن بیش از ۸۰ هزار تن انجامید. توافق نامه الجزایر در سال ۲۰۰۰ به این جنگ پایان داد. رئیس جمهور اریتره با سوء استفاده از مخالفت اتیوپی با حکم صادره در خصوص مرزها، دست به اقدامات سرکوبگرانه مانند زندانی کردن مخالفان و عدم اجرای قانون و اتخاذ قوانین سختگیرانه سربازی زد.
منافع اقتصادی اریتره و اتیوپی در حل منازعات فیما بین
برخی تحلیل گران معتقدند که به دلیل این درگیری های مرزی عملا امور مربوط به اریتره طی ۲۰ سال گذشته متوقف شده و همه مسائل تحت الشعاع این نزاع ها قرار گرفت. نخست وزیر اتیوپی نخستین گام را برای حل این درگیریها در ژوئن گذشته برداشته و اعلام کرد که نیروهای این کشور از منطقه بادمی و دیگر مناطق مرزی مورد نزاع خارج خواهند شد.
اریتره نیز با اعزام ۲ تن از مسئولان بلند پایه خود به اتیوپی این مسیر را ادامه داده و بعد از آن خبر برگزاری نشست میان مسئولان بلند پایه ۲ کشور اعلام شد.
اریتره و اتیوپی جزو فقیرترین کشورهای آفریقا به شمار می آیند. با وجود آنکه اقتصاد اتیوپی طی سالهای اخیر رشد قابل توجهی داشته از اقتصاد اریتره از رکورد رنج می برد. تحلیل گران معتقدند که تحقق صلح میان ۲ کشور به نفع هر دو آنها بوده و در این میان سود اقتصادی اریتره از بهبود روابط دوجانبه بیشتر خواهد بود.
حل این درگیری ها می تواند سرمایه گذاران خارجی را تشویق به سرمایه گذاری در اریتره کند. هم چنین حل این بحران به اتیوپی کمک می کند تا مشکل خود را در خصوص نداشتن یک گذرگاه دریایی حل کند چرا که بعد از استقلال اریتره که مشرف بر دریای سرخ است در سال ۱۹۹۳ این مسأله برای اتیوپی به وجود آمده است.
وقوع جنگ میان ۲ کشور باعث شد تا تجارت کالاهای اتیوپی از طریق بنادر اریتره و دریای سرخ با مشکل مواجه شود و این صلح به بازگشت امور اقتصادی به قبل از وقوع درگیریها کمک میکند. در نگاه اول به نظر می رسد که کشور ثالثی برای حل این مشکل پادرمیانی نکرده و ۲ کشور خود به ضرورت تحقق صلح در روابط ۲ جانبه پی برده اند ولی نباید از موضع کشورهای خارجی در قبال این دو کشور غافل بود به طوریکه تحلیل گران معتقدند که آمریکا جانب اتیوپی را گرفته و این کشور را ملزم به پایبندی به توافق نامه مرزی نمی کند.
چه بسا آمریکا به این نتیجه رسیده که وقت آن است که یک هم پیمان جدید برای خود دست و پا کند چرا که جیبوتی که در همسایگی اتیوپی و اریتره قرار دارد به چین اجازه ایجاد یک پایگاه نظامی در خاک خود را داده است. بنابراین با توجه به تحولات ژئوپولتیک در دریای سرخ و حضور نظامی چین در جبیوتی آمریکا منافع خود را در بهبود روابط با اریتره می داند.
رد پای عربستان و امارات در مداخله در منازعات آفریقایی
به صورت کلی قاره آفریقا برای عربستان و امارات از اهمیت به سزایی برخوردار است و این ۲ کشور منافع استراتژیک خود را در این قاره تعیین کرده اند. در بسیاری از مواقع ریاض و ابوظبی از حمایت هم پیمانان آفریقایی خود در منازعات منطقه ای سود برده اند به عنوان مثال در خصوص قطع رابطه با ایران و قطر و یا مشارکت در تجاوز نظامی به یمن از کشورهای آفریقایی خواسته اند تا آنها را حمایت کنند.
این کشورها نیز به دلیل اتکای زیاد خود به کمک های مالی عربستان و امارات دیکته های آنها را مو به مو اجرا می کنند. از سوی دیگر ۲ کشور مذکور نمی خواهند به هیچ عنوان از کشورهای آفریقایی که بسیار فقیر نیز هستند لحظه ای غافل بمانند تا آنها به سمت محور ترکیه و یا قطر و یا حتی ایران کشیده شوند و به همین دلیل خود ر ادر منازعات این کشورها به عنوان میاجیگر و طرف سوم دخالت می دهند تا هم چهره ای موجه و صلح طلب از خود درمیان افکار عمومی نشان داده و هم مانع فاصله گرفتن این کشورها از محورشان شوند.
مداخله ۲ کشور عربی مذکور در این پرونده نیز کاملا مشهود است. اریتره طی سالهای اخیر روابط خود را با عربستان و امارات بهبود بخشیده به طوریکه گفته می شود امارات یک پایگاه نظامی برای خود در بندر جنوبی عصب در اریتره ساخته است.
با توجه به اینکه این ۲ کشور هم پیمان اتیوپی به شمار می آیند برخی تحلیل گران معتقدند که آنها در پشت پرده حضور دارند چرا که آنها از اریتره حمایت مالی به عمل می آورند و نقش فعالی در تصمیم گیری نخست وزیر این کشور برای مذاکره ایفا کرده اند.
سفر بی سابقه و ابهام برانگیز ماه گذشته ولی عهد ابوظبی به اتیوپی در سایه این توافق و آشتی قابل تحلیل است به طوریکه روابط اقتصادی امارات و اتیوپی و کمک های مالی بی حد و حصر ابوظبی به این کشور بر کسی پوشیده نیست.
از سوی دیگر ولی عهد ابوظبی روابط تنگاتنگی با مقامات بلند پایه اریتره دارد بنابراین احتمال میانجیگری این مقام اماراتی میان ۲ کشور برای بهبود وجهه کشورش در منطقه و صلح طلب بودن آن وجود دارد. عربستان نیز از لحاظ مالی و سیاسی نظام حاکم اریتره را حمایت می کند.
بعد از جنگ یمن و تجاوز نظامی ائتلاف سعودی به این کشور مشخص شد که کشورهای عربی حوزه خلیج فارس دایره امنیت این منطقه را تا شاخ آفریقا گسترانده اند. در حال حاضر عربستان و امارات فرصتی به دست آورده اند تا این طور نشان دهند که نقش مهمی در شاخ آفریقا دارند و برای عادی سازی روابط میان اتیوپی و اریتره تلاش کرده اند به طوریکه محمد بن سلمان ولی عهد عربستان اخیرا یک هیأت سعودی را برای دیدار با نخست وزیر اتیوپی به این کشور اعزام کرد و تنها یک روز بعد از آن کمیته اجرایی جبهه حاکم بر این کشور موضع خود را در قبال مرزها اعلام کرد.
سفر غیر منتظره ولی عهد ابوظبی به ادیس آبابا و کمک مالی ۳ میلیارد دلاری به این کشور نشان می دهد که امارات تلاش می کند تا اتیوپی را در صف هم پیمانان خود قرار داده و از محور ترکیه و قطر دور نگه دارد چرا که اتیوپی قراردادهای اقتصادی و نظامی بسیاری با این ۲ کشور امضا کرده است.
عربستان نیز که اختلافاتش با رقیب دیرینه یعنی امارات بر سر جنگ یمن و نبرد الحدیده به شدت آشکار شده سعی میکند از این رقابت جا نمانده و برای تحقق منافع خود در آفریقا و روابط با اتیوپی وارد عمل شود.
در هر صورت به نظر می رسد که کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و در رأس آنها امارات و عربستان تلاش دارند تا یک نظام منطقه ای جدید را سامان بدهند که بر اساس آن امنیت منطقه خلیج فارس به امنیت منطقه شاخ آفریقا گره خورده و به همین بهانه جای پای خود را در قاره آفریقا محکم کرده و در ظاهر میان هم پیمانان سیاسی و اقتصادی خود صلح و آشتی را محقق کنند.