خبرگزاری مهر، گروه استان ها-محمد حسین عابدی: ماه گذشته استان سمنان برای دومین بار میزبان یک هیئت تجاری و سیاسی آفریقایی بود تا باب تعاملات در راستای تجارت بین دیار قومس و قاره سیاه پس از آفریقای جنوبی این بار در ساحل‌عاج باز شود. باب تجارتی که کلیدش مذاکره، جذب سرمایه‌گذاری، ایجاد بازارهای جدید و تبادلات مالی است.
قطار اقتصاد آفریقای جنوبی همین سه ماه قبل وقتی به ایستگاه سمنان رسید شاید آن‌قدر جذابیتی برای اصحاب رسانه نداشت اما وقتی باتدبیر مدیران استان سمنان در حوزه اقتصاد و تجارت، هیئت‌های اقتصادی و سیاسی آفریقایی یکی پس از دیگری عزم سفر به سمنان را کردند، دیگر موضوع تفاوت می‌کرد.
اما در ذهن این مرد ۷۰ ساله سمنانی که معمار تبادلات تجاری استان سمنان را به او لقب می‌دهیم چه می‌گذرد که راه تبادلات تجاری و اقتصادی دیار قومس را در آفریقا می‌جوید؟ و اصلاً سفرهای این‌چنینی چه دستاوردی برای استان سمنان دارند؟ پیش از آن باید سه رکن اصلی در تبادلات تجاری و اقتصادی استان سمنان را با آفریقا شناخت.
بازی با مهره‌ای به نام «جمعه‌ای»
نامش علی‌اصغر جمعه‌ای است رئیس اتاق بازرگانی استان سمنان، مدیری باتجربه. موی سپید عرصه سیاست‌گذاری‌های اقتصادی که گویا باچندین دهه سن هنوز قصد بازنشستگی هم ندارد اما به هر میزان در حوزه اقتصاد و بازی خوانی مهارت دارد، به نظر می‌رسد در حوزه ایده پردازی‌های نو، برگ برنده‌ای را در میان کارت‌هایش نمی‌توان شود دید. او طبق اظهارات برخی کارشناسان حوزه اقتصاد حتی تلاشی هم برای رفع این نقیصه نکرده تا جایی که هیچ جوانی در حلقه معاونت و حتی مشاوره وی نیز جای نمی‌گیرد اما بااین‌حال نقش بی‌بدیلش در تعاملات تجاری بین سمنان و کشورهای آفریقایی را نمی‌توان نادیده گرفت.
پایش سرزمینی استان سمنان، ظرفیت تولید ۴۲ نوع ماده معدنی در استان را احصاء می‌کند آن‌قدر کاریزما و تجربه دارد که استانداران را نیز متقاعد به برگزاری نشست می‌کند، دغدغه‌اش سرمایه‌گذاری است و همیشه می‌گوید با اعتبارات دولتی نمی‌توان کاری از پیش برد اما هیچ‌گاه درباره شکل ارائه بسته‌های پیشنهادی سرمایه‌گذاری که بتواند سرمایه‌گذار را جذب کرده و به شکلی شکیل با ترجمه دو یا سه زبانه، با برشمردن تمام مزیت‌ها و معایب سرمایه‌گذاری و سایر موارد موفق نبوده است نمونه بارز آن همایش سرمایه‌گذاری استان سمنان در تهران بود که به توافقات نیم‌بندی منجر شد که شاید ثمره‌اش با عمر مدیریت خود او هم قد ندهد.
او اما یکی از ارکان تبادلات تجاری بین استان سمنان و سایر نقاط کشور و حتی جهان است، جمعه‌ای هرچه در تبادلات تجاری مهارت دارد در یافتن بازار نیز همان‌گونه است، وقتی پایش سرزمینی استان سمنان، ظرفیت تولید ۴۲ نوع ماده معدنی در استان را احصاء می‌کند بلافاصله به فکر آفریقا بزرگ‌ترین معدن جهان می‌افتد و مدیران استانی را نیز با خود همراه می‌سازد.
چاوشی و اسودی دو مهره دیگر
سید شهاب‌الدین چاووشی استاندار سمنان که از همان بدو ورود بر ضرورت حمایت از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی تأکید داشت تلویحاً در ابتدای کار انتقادی نیز به برگزاری همایش سال گذشته سرمایه‌گذاری استان سمنان در تهران و در زمان خباز داشت و از مدیران به‌طور غیرمستقیم خواست تا یک قرارداد سرمایه‌گذاری کامل را بهتر از ۱۰ قول شفاهی سرمایه‌گذاری بدانند.
وی اما نبوغ خوبی در اقتصاد دارد هرچند رشته تحصیلی وی با این امر مرتبط نبوده اما به‌خوبی می‌داند استان معدنی سمنان می‌تواند با آفریقا تعاملات بسیار خوبی را داشته باشد چراکه هم از اروپا و دغدغه‌های و هیاهوی این روزهای آسمان سیاستش به دور است و هم راحت‌تر می‌تواند با کشورهای آفریقایی که در مذاکرات دست بالارانمی گیرند، کنار آمد.
سمنان می‌تواند با آفریقا تعاملات بسیار خوبی داشته باشد چراکه هم از اروپا و هیاهوی آسمان سیاستش دور است و هم راحت‌تر می‌تواند با کشورهای آفریقایی که در مذاکرات دست بالا را نمی‌یرند، کنار آمد سومین فرد در این دایره اما اسودی مدیرکل صنعت، معدن و تجارت است که این روزها پس از عبور از دوران سخت همایش سرمایه‌گذاری استان سمنان در تهران، به‌نوعی آرامش نسبی رسیده و سرگرم تشکیل جلسات کارگروه رفع موانع تولید است که ظرف دو سال تعدادشان بیش از ۱۱۰ نشست شده است او اما به‌واسطه رشته تحصیلی که داشته عاشق معدن است توسعه را در معدن می‌بیند و اشتغال معادن را پایدارترین شغل‌ها حتی وقتی پای محیط‌زیست نیز به میان می‌آید از نظارت‌های این حوزه با عنوان «موانع زیست‌محیطی» یاد می‌کند و نه دغدغه!
اسودی می‌داند که تبادلات تجاری با آفریقا که مهد معادن دنیا است می‌تواند راهگشای اقتصادی باشد، واردات و صادرات محصولات معدنی، صنعتی، ماشین‌آلات و ده‌ها تولید دیگر استان زوایایی است که او در سر می‌پروراند، حال با شناخت سه عضو تأثیرگذار دعوت از هیئت اقتصادی آفریقایی (که البته روی‌هم بیش از ۲۰۰ سال عمر دارند) می‌توان به بررسی دستاوردهای تبادلات اقتصادی بین دیار قومس و قاره سیاه پرداخت.
ضرورت شناساندن ظرفیت‌های سمنان
بیش از دو هزار پروانه معدنی در استان سمنان وجود دارد و از این تعداد ۵۸۰ معدن با ۵۷۰ میلیون تن ذخیره قطعی فعال است. رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر درباره وضعیت معادن استان، می‌گوید: تا پایان سه‌ماهه نخست سال جاری، ۱۰۷ پروانه قطعی اکتشاف پس از بررسی‌های صورت گرفته از سوی صنعت، معدن و تجارت استان، برای کشف در استان صادرشده است.
بهروز اسودی می‌افزاید: ۷۰ فقره گواهی کشف مواد معدنی نیز در استان سمنان صادرشده که در صورت قطعی شدن نتایج اکتشاف می‌توانند در کارگروه‌های مربوطه مطرح و درباره آن‌ها تصمیم‌گیری شود.
وی همچنین بابیان اینکه سمنان دارای رتبه نخست کشور درزمینهٔ ذخایر گچ و نمک است که می‌تواند در راستای اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی دارای اهمیت باشد، تأکید کرد: استان سمنان در حوزه ذخایر زغال‌سنگ و سلستین نیز رتبه سوم کشور را دارا است که البته جلوگیری از خام فروشی و ایجاد صنایع تبدیلی و فرآوری تولیدات معدنی در زمره اولویت‌های صنعت، معدن و تجارت محسوب می‌شود که باید این ظرفیت ها را برای سرمایه‌گذاری شناساند.
مطالبات ساحل‌عاج و آفریقای جنوبی در سمنان
تاماکولو واتارا نماینده طرف ساحل‌عاج در مذاکرات تجاری بین این کشور و استان سمنان در نشستی با مدیران اقتصادی سمنان، گفت: ساحل‌عاج ظرفیت لازم برای صادرات محصولات کشاورزی به‌ویژه بادام‌هندی، کاکائو و قهوه را به ایران دارد و باید برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های اقتصادی دو کشور برنامه‌ریزی کرد، همچنین استان سمنان از زیرساخت‌های مهم گردشگری و تجاری برخوردار است و سرمایه‌گذاران ساحل‌عاج آمادگی دارند برای رونق اقتصادی در ایران به این استان سفر کنند.
اما نکته قابل‌توجه این است که تبادلات آفریقا و استان سمنان فقط به معادن ختم نمی‌شود این نکته‌ای بود که مایکل ساترا مدیر توسعه صادرات وزارت تجارت و صنایع آفریقای جنوبی در سفر اردیبهشت ماه سال جاری در دیدار با اسودی، جمعه‌ای و چاووشی بیان کرد؛ وی افزود: ایران اسلامی دارای ظرفیت‌های عظیم معدنی است اما تبادلات اقتصادی بین این کشور و آفریقای جنوبی تنها به مقوله معدن خلاصه نمی‌شود و ما معتقد هستیم تبادلات اقتصادی بین این دو کشور تا سال ۲۰۲۰ به یک میلیارد دلار می‌رسد.
وی بابیان اینکه استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف رویکرد بین ایران و آفریقای جنوبی است، افزود: تعاملات تجاری بین دو کشور در سایه حضور شرکت‌های متعدد آفریقای جنوبی در ایران می‌تواند روزهای خوشی را برای اقتصاد این دو کشور رقم بزند.
استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف رویکرد بین ایران و آفریقای جنوبی است این مقام بلندپایه آفریقای جنوبی گفت: ۱۴ شرکت از آفریقای جنوبی به ایران آمده‌اند که حضورشان برای یافتن راه‌های توسعه همکاری‌های اقتصادی می‌تواند نقطه عطفی در تاریخ مبادلات تجاری و اقتصادی بین دو کشور باشد. از سوی دیگر شرکت‌های نفتی و پتروشیمی و بخش تولید به‌خصوص در حوزه معدن که ویژگی نخست کشور آفریقای جنوبی است، می‌توانند در ایران تعاملات خوبی را رقم بزنند تا در کنار این دو نوع شرکت، فعالان حوزه مواد غذایی نیز امروز نگاه ویژه‌ای به بازار ایران و همچنین تهیه مایحتاج خود از این کشور داشته باشیم.
کشاورزی و خودروسازی ۲ طرح جذاب برای آفریقا
علی‌اصغر جمعه‌ای رئیس اتاق بازرگانی استان سمنان ماه گذشته در دیدار با هیئت بلندپایه ساحل‌عاج از کشاورزی و خودروسازی به‌مثابه دو طرح جذاب برای طرف آفریقایی نام برد و گفت: تبادلات با آفریقا محدود به معدن نیست بلکه این استان دارای محصولات کشاورزی نظیر پسته، گردو، انگور و صیفی‌جات است و با رایزنی زمینه صادرات به کشور ساحل‌عاج فراهم شود.
وی درباره قطعه‌سازی و خودروسازی نیز، گفته بود: هشت درصد قطعه‌های موردنیاز خودرو یعنی از ۹هزار و ۱۸۵ قطعه موردنیاز خودرو ۷۸۸ قطعه در استان سمنان ساخته می‌شود از سوی دیگر وجود کارخانه اتوبوس، مینی‌بوس و خودرو در سمنان یکی دیگر از نکات جذاب این استان برای طرف آفریقایی محسوب می‌شود.
وی همچنین خواستار برپایی نمایشگاه‌های تخصصی در حوزه تولیدات استان سمنان مانند کشاورزی، غذا، داروهای دامی، قطعات خودرو، توربین و ژنراتور، ترانسفورماتور، کابل و اتصالات، کولر و تولیدات دیگر در حوزه‌های مختلف در آفریقا شد و بیان کرد: ارتقای تبادلات اقتصادی به رشد تجارت بین‌المللی منجر شود.
صادرات ظرفیت ویژه سمنان
تاکنون به محورهای مطالبات آفریقای جنوبی و ساحل‌عاج در دیدار با مدیران استان سمنان اشاره کردیم، مقوله‌هایی مانند اتوبوس و خودروسازی و کشاورزی تا سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری و پتروشیمی و معادن از سوی دیگر مطالبات طرف سمنانی نیز واضح است، گسترش مناسبات معدنی در کنار سرمایه‌گذاری آفریقایی‌ها در بخش گردشگری و انرژی و همچنین صنایع تبدیلی در حوزه‌های تولیدی و معدنی.
از سوی دیگر آفریقا می‌تواند بازار خوبی هم برای محصولات تولیدی استان سمنان باشد همانطور که سعدالدین مدیرکل گمرک استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، می‌گوید: کالاهای استان در حال حاضر به ۱۲ کشور جهان صادر می‌شود که ازجمله آن‌ها می‌توان به شمش سرب، پودر لباسشویی، سنگ سلستین، شیرآلات بهداشتی، هیدروکربن سبک و سنگین، قاشق و چنگال یک‌بارمصرف، اسیدسولفوریک اشاره کرد همچنین در سال گذشته ۱۸۷ میلیون دلار صادرات از استان انجام‌شده است که در مقایسه با سال ۹۵ میزان ۲۰ درصد رشد را نشان می‌دهد.
وی افزود: در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵ تعداد کشورهای هدف صادراتی از ۳۵ کشور به ۴۶ کشور افزایش داشته است که اوکراین، نیجریه، کانادا، قطر، قزاقستان، فدراسیون روسیه، غنا، سودان، سوئد، سنگاپور، رومانی، جیبوتی، جمهوری عربی سوریه، برزیل، اندونزی و اتیوپی در زمره کشورهای جدید در حوزه صادرات محسوب می‌شوند.
آفریقای جنوبی و تمایل به سرمایه گذاری
تا کنون محکم ترین اظهار نظر درباره روابط تجاری استان سمنان در کشورهای آفریقایی توسط فلمن وایتر سفیر کشور آفریقای جنوبی در ایران بیان شد همانطور که وی در نشستی با مدیران استان سمنان همزمان با اردیبهشت سال جاری گفت: آفریقای جنوبی ظرفیت لازم برای صادرات محصولات کشاورزی و انتقال علوم در بخش معدن را با ایران داراست و باید با بهره گیری از ظرفیت های اقتصادی برای افزایش اشتغال جوان دانش‌آموخته در دو کشور برنامه ریزی کرد.
وی اضافه کرد: رایزن اقتصادی سفارت آفریقای جنوبی در ایران، مهم ترین زیرساخت های سرمایه گذاری در سمنان را رصد کرده و در چند ماه آینده رویداد های خوبی در بحث صادرات و واردات کالا بین دو کشور اتفاق می افتد.
سرمایه‌گذاران آفریقای جنوبی آمادگی دارند برای رونق اقتصادی در ایران به سمنان سفر کنند سفیر کشور آفریقای جنوبی در ایران گفت: استان سمنان از زیرساخت های مهم گردشگری و تجاری برخوردار است و سرمایه‌گذاران آفریقای جنوبی آمادگی دارند برای رونق اقتصادی در ایران به این استان سفر کنند از سوی دیگر باید گفت سطح روابط سیاسی و اقتصادی بین ایران وآفریقای جنوبی به بالاترین سطح خود در ۵۰ سال گذشته رسید و عمق دوستی و همکاری های تجاری و اقتصادی بین دو کشور بسیار پایدار است.
هدفگذاری برای صادرات
چاوشی استاندار سمنان اواخر اردیبهشت‌ماه سال جاری در نشستی با فعالان اقتصادی استان ضمن بیان اینکه صادرات یک میلیارد دلاری برای دو سال آینده سمنان هدفگذاری شده است، ابراز داشت: سال گذشته میزان صادرات استان ۵۰ میلیون دلار بود که باید برای جلوگیری از تعطیلی کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی که به‌تبع آن بروز آسیب‌های اجتماعی را به دنبال دارد از هم‌اکنون چاره‌ای تدبیر کرد.
پس آفریقا در دید مسئولان استان سمنان یک بازار هدف برای صادرات محصولات و تولیدات استان سمنان و همچنین یک سرمایه‌گذار خوب برای ورود به بخش گردشگری، صنایع تبدیلی به‌خصوص در حوزه معدنی باهدف جلوگیری از خام فروشی تولیدات و همچنین یک شریک تجاری محسوب می‌شود که درحال‌توسعه قلمداد می‌شود.
دست‌آخر اما راهبرد سیاست مردان و مدیران اقتصادی استان سمنان درباره آفریقا هرچه باشد باید اذعان داشت که بهره‌گیری از ظرفیت‌های معدنی آفریقا در کنار فراهم ساختن زیرساخت‌های صادرات به این قاره همان بازی برد برد معروفی است که برای دو طرف می‌توان متصور شد.