خبرگزاری مهر- گروه استانها: قلعه تاریخی بسطام در قره ضیاالدین آذربایجان غربی به عنوان سومین محوطه اورارتویی شناخته شده در دنیا به شمار می رود، قدمت ساخت این قلعه بر اساس کتیبه ای که از «روسای دوم»، یکی از پادشاهان اورارتویی کشف شده بین سال های ۶۴۵ و ۶۸۵ قبل از میلاد است.
این قلعه تاریخی که بزرگترین قلعه اورارتویی ایران نیز به شمار می رود و سالانه گردشگران زیادی را به خود جذب می کند، در حدود ۲۸۰۰ سال قبل توسط اقوام اوراتوری ساخته شده است و زمانی یکی از استحکامات مهم و نفوذناپذیر اوراتورها بوده است، این قلعه توسط ویلسرام گلایس آلمانی در حدود ۵۰ سال قبل کشف و به جهانیان معروفی شده است.
اورارتو نام تمدنی است که در غرب آذربایجان امروز، شرق آناتولی و شمال کردستان کنونی و اطراف دریاچه وان و ارتفاعات ارمنستان وجود داشت و ساکنان آن جزو بخشی از نیاکان گرجی‌ها و ارمنی‌های کنونی بوده‌اند و از حدود ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، تا ششصد پیش از میلاد بر منطقه حکمرانی داشتند.
بر اساس کاوش های باستان شناسی صورت گرفته در این محوطه تاریخی شهر قدیمی بسطام در سه قسمت ساخته شده که قسمت بالایی ارگ شاهی، قسمت میانی معبد و قسمت پایینی قلعه محل اسب سواران و یا سپاهیان بوده است و در خارج از شهر نیز مردم عادی ساکن بوده اند.
این قلعه در بالای کوهی در کنار روستای بسطام قرار گرفته و دارای دیوارهای مستحکم سنگی است که به دره پایین آن اشراف کامل دارد، دیوارهای موجود در قلعه، از سنگ های بزرگ ساخته شده و دارای پیش آمدگی و فرورفتگی هایی به شیوه معماری دوره اورارتویی است.
تعیین عرصه و حریم قلعه تاریخی بسطام در دست انجام است
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی از تعیین عرصه و حریم قلعه تاریخی بسطام خبر داد و اظهارداشت: پروژه مطالعاتی حاضر با عنوان گمانه زنی و به منظور تعیین عرصه و حریم درجه یک و دو قلعه بسطام از حدود یک ماه پیش توسط اکیپی از باستانشناسان استانی و کشوری در این محوطه شروع شده است.
جلیل جباری اظهارداشت: این محوطه تاریخی قبلا در سال های ۱۹۷۶تا ۱۹۷۸ میلادی کاوش هایی توسط کلایس انجام گرفته و بعد از انقلاب هم در سال های ۱۳۷۶ و ۱۳۷۹ کاوش هایی توسط باستان شناسان ایرانی صورت گرفت.
وی با اشاره به اهمیت این محوطه تاریخی گفت: گمانه زنی فعلی در بخش شرقی قلعه بوده و در انجام مطالعات آن، اطلاعات حاصل از ژئومغناطیس که سال گذشته توسط تیمی از پژوهشگران دانشگاه اینسبورگ کشور اتریش صورت گرفت مدنظر قرار دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی خاطرنشان کرد: انجام چنین روشی بر روی سطح محوطه دید بهتری برای برای ایجاد گمانه زنی و شناخت نهشته های جدید فراهم نموده است.
وی اضافه کرد: با تعیین نهایی خط عرصه و حریم این محوطه، تلاش داریم مشکل دخل و تصرف کشاورزان که زمین کشاورزی آنان در بخشی از محوطه قرار گرفته است برطرف شود.
پرونده قلعه تاریخی بسطام برای ثبت جهانی در دست انجام است
وی در خصوص ثبت جهانی این قلعه تاریخی و آخرین مراحل آن اظهارداشت: قلعه تاریخی بسطام از اهمیت تاریخی زیادی برخوردار بوده که در این راستا پرونده این اثر تاریخی برای ثبت در فهرست آثار جهانی آماده شده است.
وی با بیان اینکه مرمت و صیانت از این اثر تاریخی در طول سال تداوم دارد افزود: تاکنون دو مرحله کاوش های باستان شناسی در این محوطه تاریخی صورت گرفته که در اولین کاوش باستان شناسی توسط هیئت آلمانی آثار تاریخی زیادی از جمله سنگ نوشته و لوح های گلی دربرگیرنده خطوط میخی اورارتویی که گویای تاریخ و تمدن این محوطه است کشف شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی با اعلام اینکه سومین دوره کاوش های باستان شناسی این محوطه با ارزش تاریخی با همکاری هیئت اتریشی امسال آغاز شده است ادامه داد: امسال برای مرمت، فنس کشی و نیز کاوش های باستان شناسی این اثر در مجموع ۳۲۰ میلیون تومان اعتبار اختصاص یافت.
جباری با بیان اینکه این اثر با ۵۴ هکتار وسعت بزرگترین قلعه اورارتویی ایران به شمار می رود افزود: امیدواریم با ثبت این اثر در فهرست آثار جهانی بتوانیم گام اساسی در معرفی و شناساندن آن برداریم.
وی در خصوص مطالعات و کاوش های باستان شناسی در این محوطه تاریخی افزود: در سال ۱۳۹۴ با حمایت و پیگیری اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان و فرمانداری شهرستان چایپاره پروسه تشکیل پایگاه ملی اورارتوشناسی بسطام آغاز و در همان سال به سرانجام رسید.
جباری با بیان اینکه با شکل گیری پایگاه ملی در این مکان مطالعات حفاظت، مرمت و ساماندهی قلعه بسطام با انسجام بیشتری دنبال شد اضافه کرد: در این راستا با هماهنگی های انجام شده با دانشگاه اینسبورگ اتریش و پژوهشکده باستان شناسی، انجام مطالعات ژئومغناطیس در دستور کار پایگاه بسطام قرار گرفت.