خبرگزاری مهر، گروه استانها- زهرا بهرامی: در شرایطی که پس از التهاب بازار کود، قیمت کود اوره در کشور به قیمت قبلی (پاکت ۵۰ کیلوگرمی ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان) بازگشت اما بازار کود در گلستان همچنان آشفته است و کشاورزان از عرضه کود به قیمت ۸۰ هزار تومان گلایه دارند.
ایران در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان اوره پتروشیمی است؛ به طوری که این محصول توسط ایران به کشورهایی همچون هند، چین، پاکستان، ترکیه، سوریه، سریلانکا، مالزی، مکزیک و موزامبیک صادر می‌شود.
در شرایط فعلی ظرفیت تولید کود اوره پتروشیمی ایران حدود پنج میلیون تن در سال است که حدود دو میلیون تن توسط پتروشیمی‌ها تحویل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی و تعاون روستایی کشور شده و مابقی به بازارهای جهانی صادر می‌شود. با این وجود، تیرماه سال‌جاری افزایش یکباره کود اوره توسط پتروشیمی بازار را ملتهب کرد و پس از چند روز با ورود دولت و دستور رییس جمهور التهاب فروکش کرد و قیمت‌ها به قبل بازگشت.
اما پس از فروکش کردن التهاب در بازار کود کشور، بازار این محصول در گلستان همچنان آشفته است و کود اوره (سفید) با ۱۰۰ درصد افزایش نسبت به قیمت اعلام شده از سوی دولت در گلستان عرضه می‌شود و این در شرایطی است که کشاورزان گلستانی برای کشت‌های تابستانه (شالی، ذرت، دانه‌های روغنی و پنبه) همچنان به کود نیاز دارند.
یکی از کشاورزان گلستانی با انتقاد از وضع موجود به خبرنگار مهر اظهار کرد: قیمت کود در یک ماهه اخیر بیش از ۱۰۰ درصد افزایش داشته است و کوه سفید در گلستان بین ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان در بازار عرضه می‌شود.
علی حاتمی افزود: هم‌اکنون شالی، ذرت، پنبه و دانه‌های روغنی نیاز به کود دارند اما کود سفید (اوره) به قیمت دولتی ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان در بازار وجود ندارد.
وی با انتقاد از کمبود کود در گلستان، ادامه داد: بر بازار توزیع کود در استان هیچ نظارتی انجام نمی‌شود و بازار در دست عده‌ای دلال است.
به گفته وی در شرایطی که کارگزاران و عاملان رسمی فروش، کودی برای عرضه به کشاورزان ندارند اما کود به نرخ ۸۰ هزار تومان و بیشتر از این مبلغ به وفور در بازار عرضه می‌شود.
از برنامه عقب نیستیم
هرچند کشاورزان از کمبود کود در فصل کشت بهاره و تابستانه در گلستان گلایه دارند اما سرپرست شرکت خدمات حمایتی کشاورزی استان گلستان نه تنها کمبود کود در استان را تایید نمی‌کند بلکه معتقد است بیش از نیاز، کود وارد استان شده و حتی از برنامه جلو هستیم.
حبیب الله حسام به تشریح وضع موجود پرداخت و به خبرنگار مهر اظهار کرد: پتروشیمی‌های کشور سالانه حدود پنج میلیون تن کود اوره تولید می‌کنند که حدود دو میلیون تن در داخل کشور مصرف شده و مابقی صادر می‌شود.
وی افزود: بر اساس هماهنگی‌های انجام شده، شرکت خدمات حمایتی موظف است دو میلیون تن کودی که باید به مصرف کشاورزی برسد را به نرخ کف پتروشیمی (هر کیلوگرم ۶۱۲.۵) به دست مصرف کننده برساند.
سرپرست شرکت خدمات حمایتی کشاورزی استان گلستان با اشاره به این‌که نرخ ۶۱۲.۵ قیمتی است که دولت آن را پذیرفته است، ادامه داد: در واقع با این قیمت و احتساب هزینه‌های جانبی حمل و نقل، سود بانکی، خواب سرمایه، کارمزد توزیع پیمانکاران هر کلیوگرم کود اوره به قیمت ۷۷۰ تومان باید به دست مصرف کننده برسد و فروش آن بیشتر از این قیمت جرم است.
وی اضافه کرد: سال گذشته پتروشیمی‌های کشور شکایت کرده و از دیوان عدالت اداری رأی گرفتند که کود اوره به قیمت بورس در بازار عرضه شود در شرایطی که قیمت بورس هر لحظه قابل تغییر است.
حسام تصریح کرد: تا اوایل تیرماه امسال پتروشیمی‌های کشور این رأی را اجرا نکردند اما از روزهای نخست تیرماه بدون هماهنگی با دولت، کود اوره به طور هماهنگ در کشور به قیمت بورس عرضه شد که آن زمان قیمت کف بورس هر کیلوگرم کود اوره ۹۵۰ تومان بود.
وی توضیح داد: اختلاف ۳۳۷.۵ تومانی قیمت کف مصوب دولت با قیمت کف بورس باعث شد در یک برهه زمانی دولت اجازه خرید به شرکت خدمات حمایتی را ندهد چون باید مشخص می‌شد این مابه‌التفاوت را چه کسی باید پرداخت کند و همین امر باعث ایجاد وقفه در توزیع کود در کشور و استان گلستان شد.
وی با اشاره به این‌که این اختلاف قیمت عدد بزرگی بود، بیان کرد: اگر قرار بود این اختلاف قیمت را کشاورز بپردازد در این مقطع زمانی و با وجود بحران اقتصادی به صلاح کشاورز نبود و در نهایت با مکاتبه انجام شده از سوی رییس سازمان جهادکشاورزی به رییس جمهور، این موضوع در هیئت دولت تصمیم‌گیری شد و قرار شد کود اوره به همان قیمت قبل (هر کیسه ۵۰ کیلوگرمی به قیمت تمام شده ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان) عرضه شود.
حسام به وضعیت توزیع کود در استان هم اشاره کرد و گفت: بر اساس سنجش جهادکشاورزی گلستان، نیاز استان در سه ماهه نخست سال ۱۵ هزار و ۲۰۰ تن بود که در این مدت بیش از ۱۶ هزار تن کود به استان وارد شد.
اوضاع کود در استان عادی نیست
وی با تأکید بر این‌که نه تنها از برنامه عقب نیستیم بلکه از برنامه جلوتر هستیم، افزود: تا پایان سال باید ۱۶۲ هزار تن کود وارد استان شود و این میزان بین ماه‌های سال تقسیم شده و ممکن است در یک ماه مصرف کمی بالاتر رود و در این شرایط کمبود یک درصدی کود هم خودش را نشان می‌دهد.
حسام متذکر شد: ما طبق برنامه عمل کرده‌ایم اما اوضاع کود در استان عادی نیست چرا که کشاورزان نگران کمبود و یا افزایش قیمت کود هستند از از اینرو در شرایطی که در هفته نخست تیرماه نیاز استان بر اساس برآوردهای انجام شده حدود یک هزار تُن بود بیش از چهار هزار تن درخواست کود داشتیم. اوضاع کود در استان عادی نیست چرا که کشاورزان نگران کمبود و یا افزایش قیمت کود هستند از از اینرو در شرایطی که در هفته نخست تیرماه نیاز استان بر اساس برآوردهای انجام شده حدود یک هزار تُن بود بیش از چهار هزار تن درخواست کود داشتیم
وی با بیان این‌که این نیاز واقعی نیست و بخش قابل توجهی از آن کاذب است، خاطرنشان کرد: هرساله در گلستان در چنین شرایطی در انبارها ذخیره داشتیم اما امسال نداریم؛ اگر نیاز و درخواست استان چهار هزار تن بود ما ۶ هزار تن در انبارها کود داشتیم اما امسال پتروشیمی ها یک کیلو بیشتر از سهمیه به استان اختصاص نمی دهند.
سرپرست شرکت خدمات حمایتی کشاورزی استان گلستان در حالی که معتقد است شرایط بازار کود در استان گلستان عادی نیست اما اصرار دارد که با کمبود مواجه نیستیم، موضوعی که دبیر خانه کشاورز استان گلستان ابعاد دیگر آن را تشریح می‌کند و از ورود دلالان به بازار کود استان و دپو کود مازاد مصرف کشاورزان در انبارها خبر می‌دهد.
علی قلی ایمانی به خبرنگار مهر اظهار کرد: بحث کود در استان گلستان از آنجا آغاز شد که پتروشیمی‌ها اصرار داشتند که قیمت کود باید افزایش یابد و به همین دلیل وقفه‌ای در توزیع کود در کشور ایجاد شد و در حالی که کارگزاران خرید می‌کردند، آن ها اجازه حمل و بارگیری و ورود آن را به استان نمی۲دادند.
وی افزود: پس از این‌که حل این موضوع در دستور کار دولت قرار گرفت و رییس جمهور دستور داد پتروشیمی‌ها اجازه ندارند قیمت را افزایش دهند چراکه سوخت را یارانه ای دریافت می‌کنند و کود باید بر اساس همان قیمتی که سازمان حمایت از تولید کننده و مصرف کننده قیمت گذاری کرده عرضه شود، قیمت به همان کیسه ای ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان بازگشت.
دبیر خانه کشاورز استان گلستان با یادآوری این‌که در بودجه سنواتی سال ۱۳۹۷ هم آمده است امسال نباید قیمت نهاده‌های کشاورزی افزایش یابد، گفت: اما در حال حاضر قیمت کود در بازار ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان نیست بلکه هم اکنون تا ۸۰ هزار تومان هم معامله می‌شود.
وی به دلایل بالا بودن قیمت کود در بازار گلستان اشاره و بیان کرد: وقتی کمبودی در بازار احساس می‌شود یکسری افراد سودجو وارد می‌شوند و به قصه دامن می‌زنند وگرنه ظرف چند روز گذشته حدود پنج هزار تن کود وارد استان شده است.
وی ادامه داد: اگر سطح اراضی و میزان کشت را حساب کنیم به هر هکتار زراعت تابستانه چهار تا پنج پاکت کود رسیده است و این میزان خیلی بیشتر از نیاز استان است.
دلالان حرص و ولع در جامعه ایجاد کردند
ایمانی اضافه کرد: شرایط بازار کود در استان نشان می‌دهد یک عده دلال و افراد فرصت طلب حرص و ولعی در جامعه ایجاد کرده‌اند و به رغم این‌که سازمان جهادکشاورزی دستور داده بر توزیع کود نظارت کافی وجود داشته باشد و میزان کود تحویلی در دفترچه کشاورزان ثبت شود اما شرایط به درستی مدیریت نمی‌شود.
وی با تأکید بر این‌که در شرایط فعلی کمبود کود در استان نداریم، تصریح کرد: در حال حاضر میزان قابل توجهی کود خریداری شده و مقدار کمی از آن مصرف و مابقی در انبارها دپو می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: بازهم تأکید می‌کنم کمبود کود در استان نداریم و کود مورد نیاز کشاورزان به موقع تأمین می‌شود و جای نگرانی بابت افزایش قیمت کود اوره تا پایان سال وجود ندارد.
هرچند دبیرخانه کشاورز استان گلستان توپ افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت کود اوره در گلستان را در زمین دلالان می‌اندازد اما یکی از کارگزاران کود و عاملان فروش این محصول معتقد است که کشاورزان ناخواسته به بازار ملتهب کود در استان دامن زده‌اند و حالا هم که پای دلالان به این موضوع بازار شده نظارت‌ها و برخوردها کافی نیست.
موسی فندرسکی به خبرنگار مهر اظهار کرد: بخش زیادی از تقاضای بازار کاذب است و بخشی از آن به نگرانی کشاورزان از آینده باز می‌گردد و بخشی هم دلالان می‌خواهند از آب گِل آلود ماهی بگیرند.
وی افزود: هر پاکت کود اوره در گلستان هم اکنون با ۳۰ تا ۴۰ تومان اختلاف با قیمت واقعی به کشاورز فروخته می‌شود برخی از کشاورزان هم ناخواسته به دلالان کمک می‌کنند.
وی که حدود ۲۰ سال سابقه فعالیت در کارگزاری و توزیع کود دارد، ادامه داد: عده ای از دلالان به هر طریقی دفترچه کشاورزان را از آن‌ها می‌گیرند و با کاغذ بازی از ما کود دریافت می‌کنند و ما کارگزاران هم نمی‌توانیم کود را به کسی که دفترچه دارد و جهادکشاورزی نوبتش را اعلام کرده، تحویل ندهیم.
وی اضافه کرد: در حال حاضر همه کشاورزان اطلاع دارند چه کسی در بازار، کود آزاد (۸۰ هزار تومانی) دارد اما کشاورزان سکوت کرده و کود را به قیمت ۸۰ هزار تومان می‌خرند و جهادکشاورزی و تعزیرات هم نظارت کافی بر بازار ندارند.
فندرسکی تصریح کرد: هرچند بازار کود در گلستان ملتهب است اما برخورد قاطع و جریمه سنگینی برای دلالان کود در استان در نظر گرفته نمی‌شود و در این شرایط دلالان بدون ریسک و دغدغه هم سود خوبی به جیب می‌زنند و هم جو روانی در بازار ایجاد می‌کنند.
وی بیان کرد: در چنین شرایطی عده ای از کشاورز هم با خیال این‌که شرایط عادی نیست و احتمال افزایش قیمت در روزهای آینده وجود دارد، بیشتر تقاضا می‌کنند.
به گفته وی بخش قابل توجهی از آشفتگی بازار کود در گلستان به دلیل سوء مدیریت ها و کافی نبودن نظارت‌هاست اما کشاورزان هم به دلیل تعارف و یا هر علت دیگری با در اختیار قرار دادن دفترچه کشاورزی به دلالان، باعث می‌شوند افراد سودجو کود کشاورز را به دو برابر قیمت واقعی به کشاورز بفروشند.
فندرسکی با اشاره به این‌که ۳۵ روز قبل کود را به طور نقد خرید کرده اما هنوز کود به کارگزاری تحویل نشده است، خاطرنشان کرد: در این شرایط که کارگزاران کودی برای توزیع در اختیار ندارند و انبارهای دلالان با کود ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومانی پُر شده و هم اکنون کشاورز به کود نیاز دارد و کود به قیمت ۸۰ هزار تومان به آن‌ها فروخته می‌شود و این چرخه معیوب همچنان ادامه می‌یابد.
در شرایطی که برخی از مسئولان اصرار دارند بازار کود در گلستان التهاب روزهای نخست تیرماه را ندارد اما بازار قیمت کود در استان همچنان آشفته است و نظارت کافی بر بازار وجود ندارد و برخورد قاطعی با دلالان صورت نمی‌گیرد و چالش کشاورزان گلستانی برای تهیه کود همچنان ادامه دارد.