به گزارش خبرنگار مهر، در سال‌های گذشته جاسوسی سرویس اطلاعات آمریکا از صدر اعظم آلمان، «آنگلا مرکل»، خشم بسیاری را به همراه داشته است. این موضوع در زمان ریاست جمهوری «باراک اوباما» اتفاق افتاد. از همان زمان آلمان در جهت توسعه نرم‌افزارهای بومی خود تلاش کرد تا به موجب آن امنیت و حفاظت از اطلاعات را شدیدتر کند. موضوع امنیت و حفاظت از اطلاعات، هم از سوی دولتمردان و هم از سوی جامعه مورد تایید است و در این زمینه نوعی اتحاد ملی وجود دارد.
در دنیای امروز شاید چیزی به عنوان حریم خصوصی کمتر وجود داشته باشد و هر شخصی به نوعی زیر ذره‌بین افرادی هر چند نا آشنا قرار دارد. اما این محدود شدن حریم شخصی انسان امروزی به این معنا نیست که وی با این قضیه کنار آمده باشد. علت به وجود آمدن نرم‌افزارهای بومی نیز می‌تواند برگرفته از این موضوع باشد. مردم امروز اروپا همواره پیام‌رسان‌های جدید را مورد آزمایش قرار می‌دهند تا از امنیت آن اطمینان حاصل کنند. البته این امر نشان از حس بی‌اعتمادی مردم نسبت به طراحان و حامیان این مسنجرها دارد.
بر اساس همین گزارش که رایزنی فرهنگی ایران در آلمان آن را تهیه کرده و برای انتشار در اختیار مهر قرار داده است، اپلیکیشن «واتس اپ»، پیام رسان شماره یک در آلمان، اروپا و برخی کشورهای جهان محسوب می‌شود و به نوعی پادشاه مسنجرهاست و پیدا کردن جایگزینی که بتواند کارایی مشابه و برنامه‌ای قدرتمند همانند آن را داشته باشد، کم است.
بدون شک واتس اپ محبوب‌ترین برنامه پیام رسان در بازار نیز هست. در تمام موبایل‌ها نرم افزار واتس اپ در رتبه نخست دانلود قرار دارد. تعداد پیام‌هایی که از سرورهای پیام رسان واتس اپ عبور می‌کند، بسیار بالاست. گفته می‌شود روزانه یک میلیارد کاربر از واتس اپ استفاده کرده و حدود پنج میلیارد پیام رد و بدل می‌کنند. شرکت واتس اپ با افتخار از آمار بالای کاربران فعال خود در طول روز صحبت می‌کند.
اما پر استفاده بودن را نمی‌توان با کلمه محبوبیت معنا کرد چراکه کاربران فضای مجازی انتخاب بهتری جهت جایگزینی این اپلیکیشن ندارند. سیستمِ عملکرد ساده و کارآمد این اپلیکیشن جزو نکات قابل توجه آن برای جذب مخاطب است؛ افراد می‌توانند به راحتی فایل‌های خود را نیز از طریق این مسنجر ارسال کنند. اهمیت موضوع اپ‌های پیام‌رسان تا حدی است که فیس بوک برای ایجاد مسنجر خود هزینه ۱۶ میلیارد دلاری را متقبل شده است.
در اکتبر ۲۰۱۷ امکانی به این اپلیکیشن اضافه شد که بر طبق آن می‌تواند برخی اطلاعات را پیرامون کاربرانی که با شماره تلفن خود در این اَپ ثبت نام کرده‌اند، از جمله امکان آنلاین بودن کاربر و میزان ارتباطات با سایر کاربران را استخراج کرده و در حافظه خود نگه دارد بنابراین می‌تواند از این طریق میزان ارتباط کاربران با یکدیگر دریابد.
در سال ۲۰۱۵ سازمان حمایت از حقوق مصرف کنندگان در آلمان به علت امنیت متوسط این اپلیکیشن، آن را مورد انتقاد قرار داد. این انتقاد باعث ایجاد کدگذاری پایانه به پایانه (مبدا و مقصد) پیام‌ها توسط واتس اپ جهت ارتقای امنیت ارسال شد. با این حال اما، واتس اپ اطلاعات زیادی از جمله شماره تلفن و اطلاعات فرستنده و گیرنده پیام را جمع آوری کرده و در اختیار دارد. اما واتس اپ این اطمینان را به کاربر می‌دهد که این اطلاعات به فیس بوک (شرکت مادر) منتقل نخواهد شد. اما اینکه آیا این اطلاعات در آینده برای اهداف دیگر استفاده خواهد شد یا خیر، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
واتس اپ بارها و بارها به دلیل رمزگذاری ضعیف مورد انتقاد قرار گرفته است چراکه پس از اصلاحات رمزگذاری پیام‌های ارسالی باز هم هکرها معتقدند که توانایی رمزگشایی این پیام‌ها را جهت خواندن دارند.
در نتیجه در آلمان بارها پیام‌رسان‌های دیگر از نظر امنیتی مورد آزمون قرار گرفته‌اند. در سال ۲۰۱۵ چندین اپلیکیشن به عنوان اپلیکیشن‌های جایگزین برای واتس اپ توسط دولت آلمان به مردم پیشنهاد شد. از جمله: Hocor, Threema, wicker-massenger و signal که سرور اکثر آنها در آمریکا قرار دارد؛ تنها پیام‌رسان پیشنهادی دولت که ساخت آلمان و سرور آن نیز در برلین قرار دارد، اپلیکیشن SIMSme نام دارد. این پیام رسان تحت قوانین حفاظت از اطلاعات آلمان کار می‌کند. با این حال این پیام رسان نتوانست محبوبیت زیادی کسب کرده و کاربران زیادی داشته باشد.
در این میان می‌توان تنها از اپلیکیشن Threema به عنوان امن‌ترین پیام‌رسان موجود اشاره کرد. این اپ توسط کشور سوئیس تولید و طراحی شده است و از نظر برخی مهندسین IT رتبه یک حفاظت اطلاعات در دنیا را از آن خود دارد. این مسنجر سویسی به نوعی کار می‌کند که تمامی اطلاعات کاربران را از مبداً تا مقصد رمزگذاری کرده و به هیچ وجه امکان خوانده شدن اطلاعات توسط نفر سوم را نمی‌دهد.
رمزگذاری اطلاعات و حفاظت بالای Threema حتی شامل مکالمات تلفنی نیز می‌شود؛ در سال ٢٠١٧ با آمدن تریما وب، این امکان به کاربران داده شد که از طریق کامپیوترهای شخصی خود به‌راحتی اطلاعات مورد نظر خود را در اختیار یکدیگر بگذارند بدون آنکه از بابت جاسوسی اطلاعات، نگرانی داشته باشند.
اما با این حال باز هم واتس کاربردی‌ترین پیام رسان مورد استفاده مردم آلمان است. طبق آمارهای جمع آوری شده در سال ۲۰۱۸ حدود ۸۹.۴ درصد افراد با میانگین سنی ۱۴ تا ۶۰ سال در آلمان از واتس اپ به صورت روزانه و یا هفتگی استفاده می‌کنند که نسبت به سال ۲۰۱۷ حدود ۱۴.۱ درصد افزایش داشته است. در نتیجه حضور واتس اپ در زندگی روزمره مردم آلمان غیر قابل انکار است.
ارسال اس ام اس در آلمان امری چندان رایج نیست در سال ۲۰۱۷ تنها ۱۰ میلیارد اس ام اس میان کاربران رد و بدل شده که در مقابل ۶۵ میلیارد پیام ارسالی توسط واتس اپ رقمی ناچیز محسوب می‌شود. از ۸۲ میلیون جمعیت مردم آلمان حدود ۶۲ میلیون نفر از اینترنت بهره مند هستند که از این تعداد ۵۴ میلیون نفر از واتس اپ برای ارسال پیام استفاده می‌کنند.
با این وجود هم اکنون، بسیاری از کشورهای اروپایی در فکر یافتن جایگزینی مناسب برای واتس اپ هستند به طور مثال دولت فرانسه با تمرکز فراوان به دنبال یافتن راهی برای از بین بردن جاسوسی در فضای مجازی است. این دولت اعلام کرده که برای جلوگیری از جاسوسی در فضای مجازی قصد دارد از مسنجرهای بومی خود استفاده کند. پیش‌بینی می‌شود که طی این اقدام، دولت فرانسه بتواند با استفاده از مسنجر جدید خود در دراز مدت، از جاسوسی در نرم افزارهایی نظیر واتس اپ و تلگرام جلوگیری کند.
جدیت این موضوع در فرانسه تا حدی است که طبق مصوبه و قانون جدید تا تابستان سال جاری تمامی افرادی که برای دولت کار می‌کنند، ملزم به استفاده از این مسنجر بومی هستند. سخنگوی حوزه فناوری اطلاعات در جایی به این نکته اشاره کرده است که: افراد، نیازمند پیام رسانی هستند که از سوی آمریکا و روسیه مورد جاسوسی قرار نگیرد. البته که شخص «امانوئل مکرون»، رئیس جمهوری فرانسه، در تلگرام فعالیت دارد و طی انتخابات گذشته برای کمپین انتخاباتی خود از تلگرام استفاده کرده بود.
تلگرام توسط کار آفرینی اهل روسیه تاسیس شده است. استفاده از این پیام‌رسان در روسیه نیز با جنجال‌های زیادی روبرو بوده است. چندی پیش دولت روسیه خواستار دسترسی به اطلاعات کاربران تلگرام بود گرچه این موضوع با مقاومت سازنده تلگرام روبرو شد و به نتیجه‌ای نرسید اما از طرفی نیز بسیاری از دُول اروپایی را به فکر واداشت که بیش از پیش بر موضوع جلوگیری از جاسوسی متمرکز شوند.
با این حال تلگرام نیز در برخی کشورها از محبوبیت بالایی برخوردار است. علت محبوب بودن تلگرام نیز قابلیت‌های متفاوت آن نظیر ارسال فایل‌هایی متنی، تصویری و حتی آهنگ است که امکان ارسال و دریافت بسته‌هایی تا حجم حداکثر ١.٥ گیگا بایت را به مخاطب خود می‌دهد. این پیام رسان حتی امکان ارسال موقعیت مکانی کاربران به یکدیگر را نیز می‌دهد.
ایجاد گروه‌ها در این نوع مسنجرها از دیگر علل محبوبیت آنان است. تلگرام فعالین رمزگذاری بالای داده‌های کاربران را جز اصول اولیه خود می‌داند. برخلاف واتس اپ، اپِ تلگرام داده‌های خود را در icloud ذخیره می‌کند و این قابلیت را به کاربر می‌دهد که داده‌های خود را همزمان بر روی دستگاه‌های مشاهده کند و به آنها دسترسی داشته باشد. همچنین قابلیت چت خصوصی تلگرام این امکان را به کاربر می‌دهد تا بتواند زمانی چت خود را از بین ببرد و شخص ثالث نتواند از زمان و تاریخ صحبت‌های دو کاربر باخبر شود. در سال ٢٠١٦ چیزی حدود ١٠٠ میلیون کاربر فعال تلگرام در ماه، گزارش شده است. این آمار قابل مقایسه با کاربران واتس اپ نیست اما در نوع خود آمار قابل ملاحظه‌ای است.
همانطور که مشخص است، انتخاب جایگزین مناسب برای واتس اپ، کاری بسیار دشوار است. با توجه به اینکه بسیاری از مسنجرها امکانات بیشتری را به کاربران خود ارائه می‌دهد، اما همچنان تَرک این پیام رسان و استفاده از مسنجر جدید برای بسیاری از کاربران، کاری بی‌معنا محسوب می‌شود.
دولت آلمان تاکنون از هرگونه اجبار و یا اعطای امتیازات به مردم برای استفاده از پیام رسان مورد تائیدش امتناع کرده است. اما همچنان متخصصان آلمانی اپ Threema ساخت کشور سوئیس را بهترین گزینه امن برای کاربران می‌دانند و تنها به پیشنهاد به کاربران در این زمینه اکتفا کرده‌اند.
منابع:
https://utopia.de/ratgeber/whatsapp-alternativen-sichere-messenger-im-ueberblick/
https://www.whatsbroadcast.com/de/content/whatsapp-nutzerzahlen-deutschland-۲۰۱۸/
https://buggisch.wordpress.com/۲۰۱۸/۰۱/۰۲/social-media-und-messenger-nutzerzahlen-in-deutschland-۲۰۱۸/
https://de.statista.com/infografik/۱۰۳۰۹/monatlich-aktive-nutzer-von-messenger-diensten/
https://www.monitoringmatcher.de/۲۰۱۸/۰۱/social-media-nutzung-in-deutschland-die-besten-quellen/
https://www.psw-group.de/blog/simsme-wie-schlaegt-sich-der-security-messenger-der-deutschen-post/۲۱۹۴
https://de.statista.com/statistik/daten/studie/۳۸۱۲۰۶/umfrage/reichweite-von-social-networks-in-frankreich/
https://t۳n.de/news/whatsapp-alternative-frankreich-messenger-۱۰۲۴۸۹۴/
https://www.derstandard.de/story/۲۰۰۰۰۷۸۰۶۵۰۳۴/frankreich-will-alternative-zu-whatsapp-entwickeln
https://t۳n.de/news/whatsapp-alternativen-blick-۴۳۰۶۳۲/