خبرگزاری مهر-گروه هنر-آزاده فضلی: محمد اللهیاری فومنی یکی از جوان‌ترین مدیران حال حاضر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که سابقه قبلی او در حوزه کتاب و نشر با عناوینی چون مدیرکل اداره کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیر چند دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی، دبیر شورای سیاست‌گذاری چندین دوره نمایشگاه کتاب تهران و معاون توسعه کتابخانه ها و کتابخوانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور است.
وی از دوم اردیبهشت سال جاری از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مدیرکل دفتر آموزش و توسعه فعالیت های فرهنگی و هنری منصوب شد. به بهانه حضور در معاونت هنری و برگزاری دومین آزمون جامع و بیست و پنجمین آزمون ادواری مهارت آموزی هنر که ۱۵ تیرماه برگزار شد، با اللهیاری به گفتگو نشستیم که مشروح آن را در زیر می خوانید.
* چطور شد از نهاد کتابخانه های عمومی کشور و سال‌ها فعالیت در حوزه نشر، کتاب و ادبیات به حوزه هنر و آموزش هنری ورود پیدا کردید؟
- من چهار سال پرکار و پرنشاط را در نهاد کتابخانه های عمومی کشور سپری کردم و نقطه‌ای که الان در سال ۹۷ نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در آن قرار دارد با نقطه‌ای که در سال ۹۳ در آن ایستاده بود، قابل مقایسه نیست و پیشرفت‌های قابل توجهی در افزایش اعتبارات، ارتقای جایگاه کتابخانه ها و وضعیت معیشتی کتابداران داشته است. سال گذشته گفتگویی در سطح عالی بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور صورت گرفت مبنی بر اینکه وزارتخانه بنا دارد به حوزه آموزش توجه ویژه‌ای کند و به صورت ویژه به آموزش‌های فرهنگی و هنری فرهنگیان و هنرمندان خارج از وزارتخانه توجه نشان داد و در این راستا قرار شد کاری نو انجام دهد و اظهار لطف نسبت به حضور من نشان داده شد و توافق صورت گرفت و جابجایی بعد از 2 ماه گفتگو اتفاق افتاد.
* از آنجایی که آموزشگاه‌ها و هنرستان‌های دولتی کشور تحت نظر دفتر آموزش و توسعه فعالیت های فرهنگی و هنری فعالیت می کنند، آیا از مشورت و کمک استادان هنری و گفتگو با آنها برای بهبود وضعیت آموزش بهره می‌گیرید؟
علاوه بر هنرستان‌ها و مسایل آموزشی آنها، ۴ هزار و ۴۲۶ آموزشگاه آزاد هنری در حوزه موسیقی، نمایش، تجسمی و هنرهای سنتی را تحت نظر داریم - شرح وظیفه اصلی دفتر آموزش و توسعه فعالیت های فرهنگی و هنری در معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کمک به توسعه آموزش هنر است و بر این اساس، فعالیت ۳۹ هنرستان دولتی را که تحت عنوان هنرستان هنرهای زیبا در تهران و شهرستان‌ها مشغول به فعالیت هستند تحت نظر داریم. علاوه بر هنرستان‌ها و مسایل آموزشی آنها، ۴ هزار و ۴۲۶ آموزشگاه آزاد هنری در حوزه موسیقی، نمایش، تجسمی و هنرهای سنتی را تحت نظر داریم و طبیعی است رسیدگی به مسایل آموزشی این دو و تدوین فرآیندهای آموزشی آنها نیازمند گفتگو با استادان هنرمند است و روزانه هم در سطح دفتر آموزش و توسعه فعالیت‌های فرهنگی و هنری و هم در دفتر معاونت هنری، بخش قابل توجهی از زمان به گفتگو با این افراد در رشته های مختلف و مدرسان هنری می‌گذرد تا فرآیند آموزش هنر مدوّن شود.
* آیا این روند کمکی به ارتقای سطح دانش هنری استادها و مدرسان هنری می کند؟
- به هر حال ظرفیت ۴ هزار و ۴۲۶ آموزشگاه آزاد هنری و هنرستان های هنری ذیل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیازمند تدوین برنامه هایی از بعد کیفی برای استادان است. از زمانی که به عنوان مدیرکل دفتر آموزش و توسعه فعالیت های فرهنگی و هنری منصوب شده‌ام، مراجعاتی به استان‌ها داشته‌ام و سوال مدیران آموزشگاه‌ها و خانواده‌ها این بوده که آیا مدرسان صلاحیت علمی لازم را برای حضور در آموزشگاه‌ها و هنرستان‌های هنری دارند یا خیر.
لازم است افرادی که مدرس هستند از مرجعی صلاحیت تدریس را اخذ کرده باشند تا هم آموزشگاه با آرامش خیال با او وارد قرارداد شود و هم خانواده ها اعتماد بیشتری به آموزشگاه داشته باشد و ما هم درصدد هستیم تا سامانه‌ای برای این منظور آماده کنیم، اما طبیعی است ما متخصص تشخیص صلاحیت مدرسان نیستیم و حتما بدنه صنفی و استادان این حوزه باید خودشان کمک کنند تا پس از شبه آزمونی، تایید کنند آیا افراد صلاحیت لازم را برای تدریس دارند یا خیر. البته ما هم در حال آماده سازی بسترها و زیرساخت‌ها به کمک نهادهای وابسته و استادان این حوزه هستیم تا بتوانیم فرآیند تایید صلاحیت مدرسان آموزشگاه‌ها را برای اطمینان خاطر مردم لحاظ کنیم.
* آیا در ارتباط با موضوع کیفیت مدرسان آموزشگاه‌ها گزارش های مثبتی از آموزشگاه‌ها دریافت کرده‌اید؟
- یک بار در سال ۱۳۹۱ آزمونی برای تعیین صلاحیت مدرسان آموزشگاه‌های هنری برگزار شد که بر اساس آن مدرسان، کارت صلاحیت دریافت کردند و بعد از آن این فرآیند متوقف شد. با توجه به اینکه این موضوع مطالبه و خواست عمومی است، ما خودمان را در دفتر آموزش و توسعه فعالیت های فرهنگی و هنری مکلف می دانیم تا بستر را برای این تشخیص آماده کنیم. علاوه بر این، برگزاری دوره‌های حرفه‌ای برای مدرسان آموزشگاه‌ها خواهیم داشت، یعنی الان فرض کنید در یکی از استان‌ها تعدادی مدرس که عمدتاً جوان هستند در رشته موسیقی تدریس می کنند و این افراد نیاز به ارتقای سطح آموزشی و برگزاری دوره‌های مسترکلاس دارند که با برنامه‌ریزی‌های آموزشی برای آموزشگاه های آزاد هنری، این اتفاق برای مدرسان خواهد افتاد.
* استادان کارشناسی که قرار است صلاحیت مدرسان را تایید کنند، چه کسانی هستند؟
- در ارتباط با تعیین صلاحیت مدرسان آموزشگاه‌ها، شورای مرکزی نظارت بر آموزشگاه‌های آزاد هنری داریم که اعتبار فعالیت اعضای این شورا در دوره مسئولیت قبلی به پایان رسیده است و الان در حال رایزنی برای فعالیت شورای جدید و تعیین اعضای آن هستیم. در حوزه هنرستان‌ها نیز شورایی راهبردی آموزش هنرستان‌ها وجود دارد که معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان رییس شورا، مدیرکل دفتر آموزش و توسعه فعالیت های فرهنگی و هنری به عنوان قائم مقام شورا و تعدادی از استادان در آن حضور دارند. استادان اعضای شورای راهبردی آموزش هنرستان‌ها نیز در حال نهایی شدن است که متعاقبا اعلام خواهد شد.
* از سوی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر بحث آموزش هنر و تصحیح و ارتقای روش‌های آموزشی که از جمله فعالیت‌های دفتر آموزش و توسعه فعالیت های فرهنگی و هنری است، تاکید شده است. چه برنامه ریزی و اقداماتی برای تحقق این رویکردها در دوره جدید مدیریت در نظر گرفته شده است؟
- در حال حاضر آموزشگاه‌های آزاد هنری برای اخذ مجوز در حوزه تجسمی، نمایش و هنرهای سنتی به ادارات ارشاد استان‌ها مراجعه می کنند چراکه صدور مجوز یک ساله در این حوزه‌ها به استان‌ها تفویض شده است و بعد از این مجوز برای تمدید مجوز ۵ ساله به تهران مراجعه می کنند، اما صدور مجوز آموزشگاه آزاد هنری موسیقی در تهران تعریف شده است. چند مساله در ارتباط با آموزشگاه‌ها در دفتر آموزش و توسعه فعالیت های فرهنگی و هنری با آن سروکار داریم؛ اول بحث تایید صلاحیت مدرسان است که شما به آن اشاره کردید و فرآیند آن را توضیح دادم. دوم شهریه‌های آموزشگاه‌های آزاد هنری است که خانواده‌ها نسبت به این موضوع مطالبه دارند که بالاخره استاندارد این شهریه‌ها به چه صورت است که برای این موضوع نیز پیش‌بینی‌هایی صورت گرفته است که به زودی مشخص خواهد شد. شهریه‌ها با توجه درجه‌بندی آموزشگاه‌ها و موقعیت مکانی آنها در تهران و استان‌ها متفاوت خواهد بود. سومین مساله، بحث کیفیت آموزشی است که شامل شرح درس های رشته های تجسمی، موسیقی، نمایش و هنرهای سنتی است. گرچه آموزشگاه‌های آزاد هنری به صورت خصوصی اداره می شوند، اما با گفتگوهایی که با استادان هنری داشته‌ایم همه مایل به تدوین سرفصل های آموزشی هستند و تا حدی مساله آموزش در آموزشگاه‌ها همسان‌سازی می شود.
* در ارتباط با سه بحث مذکور یعنی تعیین صلاحیت مدرسان، میزان شهریه‌ها و کیفیت آموزشی، آیا ناظری از سوی دفتر آموزش و توسعه و فعالیت های فرهنگی و هنری به آموزشگاه‌های آزاد هنری مراجعه می‌کند تا این موضوع مورد بررسی قرار گیرد؟
- در حوزه تجسمی، نمایش و هنرهای سنتی، اصل کار توسط ادارات کل ارشاد استان‌ها صورت می گیرد، اما ما مایلیم علاوه بر نظارت‌های استانی و البته مدیران آموزشگاه‌ها که خودشان ملاحظات اجتماعی و اخلاقی را در نظر می گیرند، نظارت‌هایی داشته باشیم. مساله‌ای که در حوزه نظارت جزو اولویت‌های دفتر آموزش و توسعه فعالیت های فرهنگی و هنری است، ارتقای سطح آموزشی آموزشگاه‌ها و نظارت بر عملکرد آموزشی آنها است یعنی بتوانیم با کمک استادان هر حوزه، عملکرد آموزشی آموزشگاه‌ها را رصد کنیم و اگر در جایی احساس شد آموزشگاه دارای نقصی است به ارتقای سطح آموزشی آن آموزشگاه کمک شود.
* دومین آزمون جامع و بیست و پنجمین آزمون ادواری مهارت آموزی هنر ۱۵ تیرماه برگزار شد، آیا از روند برگزاری و نتایج این آزمون ها راضی بودید؟
- مراکز مهارت‌آموزی در استان‌ها تقویم آزمون‌ها را نداشتند و این تقویم با فاصله کمی تا برگزاری آزمون‌ها به این مراکز اعلام می‌شد و یکی از کارهایی که در بدو ورودم به دفتر آموزش و توسعه و فعالیت‌های فرهنگی و هنری انجام دادم این بود که تقویم آزمون سال ۹۷ را در اختیار مراکز قرار دادم. بر اساس تقویم، زمان برپایی آزمون اصلی ۱۵ تیرماه، آزمون بازمانده‌ها از آزمون اصلی ۲۶ شهریورماه و آغاز ترم اول سال تحصیلی ۹۷ را ۲۸ دی ماه تعیین کردیم. آزمون ۱۵ تیرماه در ۸۱ حوزه امتحانی برگزار شد؛ ۲۶ هزار و ۸۲۸ نفر در آزمون جامع و هزار و ۶۷۲ نفر در آزمون ادواری شرکت کردند که از این میان، ۷۴ درصد از شرکت کنندگان مرد و ۲۶ درصد زن بودند.
خودمان را مکلف کردیم تا یک هفته بعد از آزمون نتایج را اعلام کنیم که محقق شد. همچنین مطالبه شرکت‌کنندگان این بود که کلید پاسخ سوالات را منتشر کنیم که با فاصله چندین ساعت بعد از برگزاری آزمون، کلید پاسخ‌ها روی سامانه آزمون بارگذاری شد. اقدام دیگری که پیش بینی کرده بودیم، صدور گواهینامه الکترونیک بود؛ در گذشته گواهینامه‌ها دستی و کاغذی بود که حجم بالا و احتمالاً خطاها و فسادهایی در مسیر صدور داشت. فرآیند صدور گواهینامه‌های الکترونیک برای وزارت آموزش و پرورش نیز تشریح شد تا این وزارتخانه به گواهینامه‌ها دسترسی الکترونیک داشته باشد و دیگر نیازی به استعلام وجود ندارد و به محض مشاهده گواهینامه هنرجو می تواند صحت آن را با پسوردی که فراهم شده است، ببیند. ضمن اینکه در راستای تفویض امور اجرایی به استان‌ها، برای اولین بار امضای الکترونیک گواهینامه‌ها توسط مدیر آموزش و مدیرکل ارشاد استان‌ها صورت می گیرد.
استان کهگیلویه و بویراحمد بیشترین میزان قبولی در آزمون جامع و استان قم بیشترین میزان قبولی در آزمون مهارتی را به خود اختصاص دادنداستان کهگیلویه و بویراحمد بیشترین میزان قبولی در آزمون جامع و استان قم بیشترین میزان قبولی در آزمون مهارتی را به خود اختصاص دادند. همچنین قبولی در آزمون جامع در سراسر کشور ۵/۹۲ درصد و قبولی آزمون ادورای ۹۵ درصد بود. برخی شرکت‌کنندگان در آزمون‌ها نیز در چندین رشته هنری شرکت کرده بودند چراکه این امکان وجود داشت در آزمون یک تا ۶ مهارت را انتخاب کنند.
* به عنوان آخرین پرسش، چه ابعاد حمایتی از سوی دفتر آموزش و توسعه و فعالیت های فرهنگی و هنری برای استان‌هایی که هنرهای سنتی در آنها بیشتر از مناطق دیگر است و عمدتاً محروم به حساب می آیند، در نظر گرفته شده است؟
- مجموع کاری که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و آموزش و پرورش در راستای ارتقای سطح مهارت و آموزش مهارت‌آموزان انجام می دهند و برگزاری آزمون برای آنها، جنبه حمایتی دارد و به افراد بزرگسال بازمانده از تحصیل به منظور ارتقای سطح علمی کمک می‌کند. این آزمون هم در بخش کتبی و هم در بخش مهارتی به افراد کمک می‌کند تا با دریافت گواهینامه مهارتی بتوانند از وزارت آموزش و پرورش دیپلم بگیرند. البته این افراد عمدتاً در بازار هنر مشغول به فعالیت هستند، اما مدرک تحصیلی نداشته‌اند و با مشکلاتی نظیر بیمه، استخدام و بازنشستگی مواجه بوده‌اندکه امیدواریم مشکلات آنها با دریافت این مدرک حل شود.