به گزارش خبرگزاری مهر، حفظ حریم علم در برابر فلسفه و ما بعدالطبیعه عمومی در هر گونه فلسفه ورزی و علم ورزی برای پاکیزگی و سلامت هر کدام از آنها بسیار ضروری است. این امر در کشور ما ضرورت و فوریت بیشتری دارد زیرا علی رغم وجود سنت گران سنگی از مابعدالطبیعه عمومی در فلسفه چیره در این سرزمین و وجود دانشمندان برخوردار از روش شناسی علمی مانند ابن هیثم و ابوریحان بیرونی در دوران پیش از پدیدآیی و چیرگی یابی علم مدرن عوامل زیادی در کشور وجود دارند که هم رهزن عقل اند و افراد و نهادها را به علل و دلایل گوناگون به سوی گونه ای ضدیت دانسته یا نادانسته با علم از یک سو و آشفته اندیشی در دایره فلسفه ورزی از سوی دیگر می رانند یا می کشانند.
از این رو پاسداشت دستاوردهای سترگ پیشینیان در روش و نگرش علمی از یک سو و فلسفه ورزی دقیق و سنجیده و معیارین از سوی دیگر وظیفه همگان به ویژه نزد سکانداران برنامه ریزی آموزشی و پژوهشی و آموزگاران و پژوهشگران در تراز عالی آموزش و پژوهش است.
کتاب مسئله علم در ایران در شش بخش شکل گرفته است: دفتر یکم درباره فلسفه علم، دفتر دوم درباره پیوند میان علم و ناعلم، دفتر سوم فلسفه علم در ایران، دفتر چهارم درباره تاریخ علم و تاریخ نگاری علم، دفتر پنجم درباره فلسفه و یا علم دانشوران و دفتر ششم درباره هست و باید آموزش عالی در ایران.
ارزش فلسفه علم
نویسنده در این کتاب به اهمیت فلسفه علم اشاره و بیان می کند: هر کس که به هر شکل و به نسبتی که از علم تاثیر می پذیرد باید به فلسفه علم هم توجه داشته باشد. هیچ کس نمی تواند تاثیر روزافزون علم را در زمینه های مادی و معنوی فردی و اجتماعی ما انکار کند زیرا تاثیر علم در چندین زمینه است:
اولا: علم در صرف معرفت افزایی ما نسبت به زمینه مورد بررسی نقش تراز اول را دارد. در شناخت جهان از جهان زیراتمی تا ساختار بزرگ مقیاس جهان و شناخت موجودات جاندار و بی جانی که به گونه ئی با آنها سروکار داریم و به ویژه شناخت خود ما انسانها نقش علم بلامنازع است. ثانیا: علم به تامل ما درباره کل هستی و جایگاه ما در آن و در شکل گیری گونه ئی جهان بینی نقش بسیار دارد.
ثالثا: نقش علم در توان افزایی ما برای تصرف در واقعیت و شکل دادن به طبیعت و جامعه و … با بهره گیری از فن شناسی یا فناوری ئی که با علم پیوند دارد نقش بی همتا است.
با چنین نقش عظیمی که علم در زندگی فردی و اجتماعی همه انسانها دارد، اهمیت فلسفه علم آشکار می گردد، فلسفه ئی که کارش بررسی چیستی علم و همه آن مباحثی است که به گونه ئی با چیستی و کارکرد و نقش و پیامد علم پیوند دارند. البته شاید برای شهروندان عادی بهره گیری مستقیم از فلسفه علم مهم نباشد، اما از طریق اهمیت بنیادین فلسفه علم برای همه کسانی که با علم سروکار دارند برای آنان نیز مهم است. فلسفه علم است که می تواند به دانشمندان و بهره گیران از علم اطمینان لازم را از کارکرد و توانایی علم دهد.
به عقیده نویسنده فلسفه و علم دو دستگاه باور مدعی شناخت مستقل است که ضمن برخورداری از رئوس ثمانیه خاص خود در عین حال تمایلاتی با هم می توانند و باید داشته باشند. بالتبع همین استقلال و در عین حال پیوند امکان و لزوم تعامل برای مابعدالطبیعه و علم نیز قائل است.
در بخشی از این کتاب درباره واقع گرایی علمی در برخورد با علوم انسانی آمده است: «علم چه در حوزه انسانی و چه در حوزه طبیعی به هستومندهای مستقل از ذهن و زبان ارجاع دارد و گزاره هایش صدق و کذب برمی دارند. هر علم درباره هستومندهای مستقل از ذهن همه انسان ها بحث می کند و قرار است دستگاه باوری را عرضه کند که منسجم و دارای سازگاری درونی و فاقد تناقض است و گزاره هایش در مقام باور باید صادق و موجه باشند. بنابراین در حوزمعناشناسی یا دلالت شناسی باور این است که این علم من، این گزاره های من، به آن هستومندهای مستقل از ذهن من ارجاع دارند؛ هستومندهایی به نام نوترون، پروتون، الکتریسیته، مغناطیس، ناپلئون، جامعه دینی بودایی، انقلاب فرانسه، انقلاب مشروطه، رکود اقتصادی و …، این ها هستومندهای گوناگونی اند که مستقل از ذهن ما وجود دارند و در چارچوب واقع گرایی سمانتیک، گزاره های ما به این مدلول ها ارجاع دارند، این ها مدلول هایی اند مستقل از ذهن ما و این گزاره ها به آن ارجاع دارند…»
کتاب «مسئله علم در ایران از تاریخ و فلسفه علم تا فرهنگ دانشگاهی» نوشته موسی اکرمی در ۵۲۴ صفحه با قیمت ۲۷۰۰۰ تومان توسط پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال ۱۳۹۶ منتشر شده است.