خبرگزاری مهر-گروه هنر-آزاده فضلی: پنجمین جشنواره «هنر مقاومت» همزمان با چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی در دی و بهمن ماه ۹۷ و با تاکید بر مردمی بودن و محصول محوری برگزار می شود.
به گفته مسعود نجابتی دبیرکل جشنواره، این رویداد هنری بر حضور هنرمندان نسل جدید انقلاب و ارایه آثار دیجیتال استوار است تا در این مسیر آثار هنری بین همه مردم ایران تکثیر و توزیع شوند، به شکلی که جشنواره عمار دومی در هنرهای تجسمی شاهد باشیم.
این جشنواره در دوره گذشته در چهار رشته نقاشی، پوستر، کارتون و کاریکاتور و طرح های حجمی برگزار شد، اما در پنجمین دوره اعضای شورای سیاستگذاری تصمیم گرفتند جشنواره در ۱۰ رشته هنری برگزار شود که یکی از مهمترین تحولات و تغییرات جشنواره نسبت به دوره گذشته است. بر این اساس، بخش های نظیر طراحی صنعتی با رویکرد توجه به ساخت کالای ایرانی و پرچم و کتیبه که هنری مردمی به حساب می آید، در این دوره مورد توجه قرار گرفته است.
به بهانه برگزاری این جشنواره نشستی با مسعود نجابتی دبیرکل، امین صافی زاده مدیر روابط عمومی، حسن قائدی و احمد عابدینی دبیران بخش های عکس و طراحی صنعتی جشنواره «هنر مقاومت» در خبرگزاری مهر برگزار کردیم که مشروح بخش اول این گفتگو با مسعود نجابتی دبیرکل پنجمین جشنواره هنر مقاومت را در زیر می خوانید.
* از آنجایی که در حوزه هنرهای تجسمی جشنواره های مختلفی در سطح کشور برگزار می شود که مهمترین آنها جشنواره هنرهای تجسمی فجر است، ضرورت برگزاری جشنواره «هنر مقاومت»، رویکردها و اهداف این جشنواره چیست؟ از طرف دیگر جشنواره «هنر مقاومت» طی چندین دوره برگزاری دچار فراز و نشیب های فراوانی چون کاهش و افزایش رشته ها و برگزاری نامنظم بوده که این مساله هم جای سوال دارد.
- جشنواره «هنر مقاومت» در چهار دوره قبلی با استراتژی مشخصی در حوزه تجسمی حرکت و موفقیت هایی نیز کسب کرد و حول بحث مقاومت و تعریف و رویکرد مقاومت، در فضای هنرهای تجسمی اقداماتی صورت داد. رویکردها و اهداف پنجمین جشنواره به واسطه همزمانی با چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی و دغدغه شورای سیاستگذاری مبنی بر خارج شدن هنر از حالت صرفاً نمایشگاهی و مردمی شدن آن شکل گرفت.
در شرایط فعلی احساس کردیم بازخوردی که از آثار هنری در جامعه شاهد آن هستیم، این است که مردم در مقایسه با دیگر هنرهای مطرح مثل سینما نسبت به هنرهای تجسمی بیگانه هستند و اطلاع دقیقی از آن ندارند به جزو معدود آثاری در سطح شهر که در معرض دیدشان قرار گرفته است، مثل تصاویری که بر دیوارهای شهر نقش بسته است. این مساله باعث شد مدلی از جشنواره عمار را در حوزه تجسمی تجربه کنیم یعنی هنرهای تجسمی که کمی از نگاه نخبگان فاصله می گیرد و مخاطب خودش را مردم کوچه و بازار قرار می دهد. این موضوع در جوامع غربی نیز تجربه شده است یعنی آنها هر دو قسم هنر (هنر نخبگان و هنر مردمی) را در فضای جهانی تجربه کرده‌اند.
تصور ما بر این بود بعد از چهار دوره نگاه نخبگانی به فضای هنر مقاومت و جمع آوری آثار فاخر و نفیس در آرشیو بنیاد فرهنگی هنری روایت فتح که بعضاً خیلی از این آثار توسط مردم اصلا دیده نشده است، به سمت تجربه جدیدی در ارتباط گرفتن مستقیم و واضح با مردم برویم و شورای سیاستگذاری جشنواره پنجم با این نیت کارش را آغاز کرد و به همین دلیل تغییراتی در ساختار رشته ها و جشنواره داشتیم.
درباره برگزاری نامنظم جشنواره باید بگویم اگر من در بحث کلان بخواهم تصمیم گیری کنم، نظر شخصی‌ام بر برگزاری دوسالانه «هنر مقاومت» است چون ظرفیت جشنواره های کشور و دانشکده های هنری و توانمندی های هنرمندان این موضوع را تحت شعاع قرار می دهد و بهتر است هر ۲ سال یک بار فضای هنر مقاومت رصد شود. در بحث جشنواره و دوسالانه، بحث نمایش ایده های نو هنرمندان مطرح است و به همین دلیل باید فرصت بیشتری به هنرمندان بدهیم چون یک سال زمان کمی برای بروز ایده های نو است.
* کاهش بخش‌های چهارمین جشنواره «هنر مقاومت» و افزایش بخش‌ها در پنجمین دوره با چه اهدافی بوده است؟
- فکر می کنم در چهارمین جشنواره «هنر مقاومت» با کمبود بودجه مواجه بودند.
بخش‌های جشنواره تحت تاثیر شرایط و بودجه‌ای است که در اختیار داریم و امسال علاوه بر ۱۰ بخش، ۱۶ برنامه تلویزیونی را برای معرفی رشته های تجسمی در دستور کار قرار دادیم تا به ایده مردمی شدن جشنواره کمک کند.
* چرا جایگاه جهانی جشنواره «هنر مقاومت» که در چهار دوره گذشته به آن رسیده بود، در این دوره نادیده گرفته شد؟ آیا حذف این بخش به ضرر هنر مقاومت و جایگاهش نیست؟
- به 2 دلیل عمده نتوانستیم بخش بین الملل را در پنجمین جشنواره «هنر مقاومت» داشته باشیم؛ اول بودجه محدودمان بود که با توجه به شرایط اقتصادی فعلی برآورد شده است و حتی ممکن است کفاف جشنواره داخلی در حد حرفه‌ای را نیز ندهد. دومین دلیل این است که سازمان بسیج مستضعفین این بودجه را به شرط هزینه آن در داخل کشور در اختیار قرار داده است. البته ما نیز قصد داشتیم در پنجمین جشنواره به هنر داخلی بپردازیم و نیت مان ارتباط مستقیم با مردم بود و باید شرایط جامعه و التهابی را که به دلیل مشکلات اقتصادی شاهد آن هستیم نیز در نظر می‌گرفتیم بنابراین نمی توانستیم در جشنواره‌ای که قرار است مردمی برگزار شود، این مسایل را نادیده بگیریم و انتزاعی برخورد کنیم. اگر قرار است هنر مردمی داشته باشیم باید در کنار مردم قرار بگیریم و برای اینکه در کنار مردم قرار بگیریم باید به مطالبات آنها بپردازیم و برای این منظور نیز باید بتوانیم خیلی از مسایل داخلی را در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی بیان کنیم. قرار نیست از هنرمندان خارجی درخواست کنیم به مسایل داخلی ما بپردازند و چون در این دوره جشنواره مسایل داخلی را مدنظر قرار دادیم، ضرورتی برای برگزاری بخش بین‌الملل احساس نکردیم.
شاید عامل سومی هم در حذف بخش بین الملل جشنواره «هنر مقاومت» وجود داشت که زیاد در تغییر استراتژی مهم نباشد، اما باید به آن فکر می کردیم و آن هم بحث تفاوت نرخ ارز بود که در برآوردهایمان با افزایش دو و سه برابری نرخ ارز روبرو شدیم. مجموعه این عوامل سبب حذف موقت بخش بین‌الملل شد هرچند که در نمایشگاه های دیگری چون «پایان یک داعش» و «ترامپیسم» از حضور هنرمندان خارجی با ظرفیت بالایی بهره مند بودیم و فکر می‌کنم ما توانستیم این ارتباط را با هنرمندان برخی از بخش‌ها مثل کارتون و کاریکاتور و گرافیک برقرار کنیم و امیدواریم در ششمین جشنواره «هنر مقاومت» بتوانیم با توجه به شرایط آن زمان بخش بین الملل را دوباره برگزار کنیم.
در این دوره جشنواره «هنر مقاومت» تصمیم گرفتیم خانواده بزرگ هنری جامعه ایران یک بار به مسایل داخلی خودش در سن بلوغ انقلاب رجوع و یک بار بتواند با زبان هنر این مسایل را بیان کند بنابراین ضرورت بخش بین المللی احساس نشددر این دوره جشنواره «هنر مقاومت» تصمیم گرفتیم خانواده بزرگ هنری جامعه ایران یک بار به مسایل داخلی خودش در سن بلوغ انقلاب رجوع و یک بار بتواند با زبان هنر این مسایل را بیان کند بنابراین ضرورت بخش بین المللی احساس نشد، هرچند ممکن است آفت هایی برای جشنواره‌ای داشته باشد که چهار دوره به صورت بین‌المللی برگزار شده است، اما فکر می کنم این جشنواره قادر خواهد بود در دوره آینده از این ظرفیت استفاده کند چون هنرمندان مقاومت محدود به جشنواره هایی هستند که در کشورهایی مثل ایران برگزار می‌شود.
* آقای نجابتی اشاره کردید که قصد دارید جشنواره عمار دومی را با رویکرد هنر تجسمی راه اندازی کنید. آیا نهاد یا ارگانی اعلام آمادگی کرده است تا تعاملی با جشنواره داشته باشد یا آثار هنری برگزیده را خریداری کند؟
- هنوز این اتفاق نیفتاده است، اما ما قدم های اول را در این زمینه برداشته‌ایم و امیدوارم در ادامه راه از همکاری برخی سازمان‌ها بهره مند شویم.
هرچند آستان قدس رضوی در بحث تولیدات آثار اعلام آمادگی کرده اما هنوز قطعی نشده است. ایده این دوره جشنواره جدید است و ما هنوز محصولات جشنواره را در اختیار نداریم و نمی توانیم آنها را به اسپانسرها نشان دهیم ولی شاید در ادامه مسیر با در دست داشتن ماکت‌های محصولات و مدل های تولید، بتوانیم کمک نهادها را شاهد باشیم.
* از نتایج جشنواره های قبلی برای بهبود ضعف ها و تقویت نقاط قوت جشنواره بهره گرفتید؟
- یکی از موضوعاتی که در دستور کارمان است بخش تولید محصول است که در این بخش منتظر آثار رسیده به جشنواره نیستیم بلکه آرشیو بنیاد روایت فتح و آثار فاخری که جمع آوری شده اند، بررسی می شوند تا آثاری که در رویکرد و استراتژی جدید هستند انتخاب شوند. در جوامع غربی نیز چنین اتفاقی افتاده است به طوری که آنها به آثار موزه‌ای و نمایشگاهی اکتفا نکرده‌اند و تا جایی که توانسته‌اند آثارشان را به شکل های مختلف منتشر کرده‌اند. یکی از بهترین سوغاتی که مردم معمولاً از خارج کشور می آورند همین آثار هنری ارزشمند است که در سایزهای مختلف تکثیر شده‌اند. این رویکرد در پنجمین جشنواره «هنر مقاومت» برای ما از اهمیت بالایی برخوردار است. آثاری که در نمایشگاه‌ها نصب می شوند، تقریباً مخاطبان هنرمند و دانشجویان هنری را جذب می کنند ولی وقتی ما به واسطه جشنواره، این فضای هنری مردمی را وارد جامعه می‌کنیم آثار هنری را در معرض دید عموم قرار می دهیم.
* آیا محل برگزاری نمایشگاه آثار پنجمین جشنواره «هنر مقاومت» مشخص شده است؟
- متاسفانه محل هایی که برای نمایشگاه آثار در نظر گرفته‌ایم هنوز جواب قطعی به ما نداده‌اند. اولویت ما موزه هنرهای معاصر تهران است که در دست بازسازی و مرمت است. البته عمده تلاش ما معطوف به اکران‌های مردمی استان‌ها در مساجد، هیات‌های مذهبی و فضاهای موثر است و برای این منظور از ظرفیت بسیج هنرمندان نیز استفاده کرده‌ایم.
* در گذشته گروهی از هنرمندان با آثاری شاخص به عنوان هنرمندان انقلابی شناخته شده اند اما الان به رغم فعالیت حوزه هنری، دانشگاه شاهد، بنیاد روایت فتح و ... شاهد فعالیت گروهی از جوانان هنرمند شاخص نیستیم و آثار شاخصی نیز نداریم. البته شاهد بروز استعدادی نظیر حسن روح الامین بوده‌ایم اما این تعداد اندک کافی نیست.
- حق با شماست. در نقاشی هنرمندان انقلابی شاخصی داشتیم که نسل اول هنر انقلاب را تشکیل می‌دادند و در بین شاگردان آنها چهره‌ای مثل حسن روح الامین بروز کرده و ما سعی کردیم از روح‌الامین در جشنواره استفاده کنیم تا بیشتر دیده شود و علاوه بر کارهای خودش تجربه دبیری نیز کسب کند. خوشبختانه در رشته های دیگر هنرهای تجسمی اوضاع بهتر است مثلا در حال حاضر در رشته گرافیک از نظر کمّی و کیفی اوضاع بهتری از ابتدای انقلاب داریم و همچنین به چند چهره منحصر نیستیم. در کارتون، کاریکاتور و تصویرسازی نیز وضعیت خوبی شاهد هستیم. معتقدم رشته های موشن و طراحی صنعتی دوره تولد و رشد خود را می گذراند چون بسیار نو و جدید است.
اتفاقات نوظهور و جدیدی که در گرافیک، کارتون، کاریکاتور، تصویرسازی و ... شاهد آنها هستیم به واسطه نسل جدید هنرمندان رخ می‌دهد ولی شاید در مجسمه و نقاشی محدود به هنرمندان نسل قبل انقلاب هستیماتفاقات نوظهور و جدیدی که در گرافیک، کارتون، کاریکاتور، تصویرسازی و ... شاهد آنها هستیم به واسطه نسل جدید هنرمندان رخ می‌دهد ولی شاید در مجسمه و نقاشی محدود به هنرمندان نسل قبل انقلاب هستیم. این هنرمندان نسل جدید، همان‌هایی هستند که قرار است در پنجمین جشنواره «هنر مقاومت» در کتاب «رویش های انقلاب اسلامی» به عملکرد آنها بپردازیم. این را هم بگویم که یکی از ویژگی های شاخص هنرمندان نسل جدید هنر انقلاب، محدود نبودن به ارتباطات دانشگاهی و گالری‌ها است که به دلیل ارتباطات مجازی‌شان رقم خورده است.
* در مورد نام و محتوای کتابی که قرار است در مورد رویش های انقلاب توسط احمدرضا دالوند نگارش شود، توضیح بدهید.
- پیشنهاد آقای دالوند برای عنوان کتاب «پیامی به آینده» بود، اما هنوز قطعی نشده است. محتوای این کتاب، چهل سال هنرهای تجسمی انقلاب اسلامی با تمرکز بر رویش های انقلاب اسلامی است که از مولف آن خواستیم کاری تحقیقی و علمی در فضای موجود تجسمی انقلاب انجام دهد و نقدی بر این موضوع داشته باشد.
* پنجمین جشنواره «هنر مقاومت» همانگونه که اشاره داشتید با محدودیت بودجه روبرو بوده است، آیا این موضوع تاثیری بر روال عادی جشنواره خواهد داشت؟
- تمام تلاش مان بر این است که پنجمین جشنواره «هنر مقاومت» را به صورت جهادی برگزار کنیم و چون مردمی است، تلاش دبیران استفاده صحیح از این بودجه است. همچنین تلاش داریم حتی الامکان از تمامی هنرمندان سطح کشور برای برگزاری ورک شاپ های جشنواره استفاده کنیم و در این ارتباط فضای مجازی رصد می شود تا هنرمندانی که در لیست اسامی ما قرار ندارند، شناسایی شوند و فرصت جشنواره را در اختیار آنها قرار دهیم. نگاه مان به بودجه استفاده از تمامی ظرفیت های موجود است و در این مسیر ممکن است به دبیران بخش های مختلف در فضای اجرایی فشار بیاید.
* ارسال آثار به دبیرخانه جشنواره تا چه زمانی تعیین شده است؟ جوایز بخش های مختلف چه میزان است؟
-دریافت آثار تمامی بخش های پنجمین جشنواره «هنر مقاومت» طبق فراخوان تا اول آبان ماه است، اما دو بخش طراحی صنعتی و گرافیک متحرک به دلیل اینکه تولید اثر در آنها نیاز به زمان بیشتری دارد تا اول آذرماه مقرر شده است و به همین دلیل داوری و اعلام نتایج آنها دیرتر اتفاق می افتد. در این دوره جشنواره «هنر مقاومت» نفرات اول، دوم و سوم نخواهیم داشت و به چهار نفر برگزیده هر بخش و در مجموع ۴۰ جایزه نقدی (به دلیل تقارن با چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی) به بخش های مختلف جایزه اعطا خواهد شد. میزان جوایز بخش های مختلف ۴ میلیون تومان است، اما با توجه به اینکه محصول بخش های گرافیک متحرک و طراحی صنعتی هزینه بیشتری دارد، جوایز این دو بخش برای هر برگزیده ۷ میلیون تومان تعیین شده است. علاوه بر این جوایز امسال نشان زرین چهلمین سالگرد پیروز انقلاب اسلامی نیز تقدیم هنرمندان برگزیده خواهد شد.
ادامه دارد..