خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - علیرضاعرب، روزنامه نگار و کارشناس مسائل منطقه در مقاله ای به بررسی آخرین تحولات سیاسی عراق پس از انتخابات پرداخته است:
پس از تایید نتایج انتخابات پارلمانی توسط دادگاه عالی فدرال عراق مورخ یکشنبه ۲۸مرداد۹۷ه ش(۱۹اگوست ۲۰۱۸م) ، تحرکات احزاب و جریانات سیاسی برای تشکیل دولت جدید عراق ، تسریع شده و به مراحل بسیار تعیین کننده و حساسی رسیده است.
حضور مشخص «برت مک کورک» معاون وزیر خارجه آمریکا در عراق و رایزنی های گسترده او با احزاب و جریان های عراقی ، حکایت از اهمیت بسیار زیاد تشکیل فراکسیون اکثریت و فرآیند تشکیل دولت جدید عراق در سرنوشت این کشور و بالتبع منطقه برای آمریکایی ها دارد.
اما نتایج نهایی انتخابات پارلمانی عراق که به تائید دادگاه عالی فدرال عراق نیز رسیده، به شرح ذیل است:
۱- سائرون ۵۴ کرسی
۲- الفتح (هادی العامری) ۴۷ کرسی
-۳نصر (حیدر العبادی) ۴۲ کرسی
- ۴الوطنیه (ایادعلاوی ) ۲۱ کرسی
-۵دولة القانون (نوری مالکی) ۲۵ کرسی
-۶حزب دموکرات (مسعود بارزانی) ۲۵ کرسی
-۷اتحادیه میهنی (کوسرت رسول) ۱۸ کرسی
-۸تیار الحکمه الوطنیه (حکیم) ۲۰ کرسی
-۹الاراده (حنان فتلاوی) ۳ کرسی
-۱۰محور الوطنیه(محمد الحلبوسی) ۵۴ کرسی
-۱۱ احزاب معارض کردستان ۱۵ کرسی
-۱۲حزب «الحل» ( جمال الکربولی) ۱۵ کرسی
۱۳- کمونیست ۳ کرسی
۱۴- ترقی و اصلاح ۱کرسی
احزاب و جریاناتی که طی ائتلافی فراگیر بتوانند فراکسیون اکثریت(کتله اکبر) را تشکیل دهند می توانند نخست وزیر را انتخاب کنند. سپس نخست وزیر، دولت را به رئیس جمهور معرفی می کند و نخست وزیر هم کابینه را تشکیل خواهد داد. فراکسیون اکثریت پارلمان عراق، طبق قانون باید نصف+۱ کرسی ها را شامل شود؛ یعنی از ۳۲۹ که تعداد کل کرسی های پارلمان عراق است حداقل باید ۱۶۵کرسی را کسب کند. البته عرصه سیاسی عراق امروز ، دچار گسل ها و شکاف های مختلفی اعم از قومی ،مذهبی، سکولار هم بصورت درونی و هم بصورت بیرونی است؛ یعنی علاوه بر اینکه میان سه گروه قومی و مذهبی عرب، کرد، ترکمن، سنی و شیعه شکاف وجود دارد میان خود بیت شیعی ، کردها ، اهل سنت و سکولارها نیز شکاف های درونی وجود دارد، بطور مثال در بیت شیعی اکنون دو قطب حول «مقتدی صدر» از یک طرف و «نوری المالکی» از جانبی دیگر بوجود آمده است.
در میان اهل سنت عراق نیز بخشی حول ایاد علاوی و صالح المطلک هستند که جزء ائتلاف ۴گانه به رهبری مقتدی صدر هستند و بخشی دیگر حول اسامة النجیفی، خمیس الخنجر، أحمد عبد الله الجبوری، سلیم الجبوری، جمال الکربولی، وفلاح زیدان قرار دارند که با یکدیگر ائتلاف المحور الوطنی را تشکیل داده و جزء ائتلاف نوری المالکی هستند.
لازم به ذکر است که بعلت اختلاف بر سر ریاست پارلمان عراق ،که طبق قانون اساسی متعلق به اهل سنت است،جمع بالا دچار شکاف شده و حزب الحل، به ریاست جمال الکربولی از آنان جدا شد و به مقتدی صدر پیوست.
«تلاش اول»
(مورخ یکشنبه شب ۲۸مرداد ۱۳۹۷ه ش مقارن با ۱۹اگوست ۲۰۱۸م) - هتل بابل بغداد
نشست سران ائتلاف‌های چهارگانه در «هتل بابل» بغداد( النصر (حیدر العبادی)، سائرون ( مقتدی صدر)، الوطنیه (ایاد علاوی) و الحکمة ( سید عمار الحکیم) بی نتیجه ماند.
لازم به ذکر است که از طرف اهل سنت نیز ، «کاظم الشمری» از رهبران فراکسیون الوطنیة به ریاست «ایاد علاوی» که غایب بود و «صالح المطلک» در این نشست حضور داشتند. ائتلاف النصر (یکی از ائتلاف‌های چهارگانه)، وابسته به حیدر العبادی نخست وزیر عراق، در روزهای آینده به احتمال زیاد دچار دودستگی جدی خواهد شد و همین امر موجب شده ائتلاف مزبور در قبال تشکیل فراکسیون اکثریت تا این لحظه ناموفق باشد.
به احتمال زیاد حرکت العطاء به رهبری فالح الفیاض ، حزب فضیله و حزب الاسلامی از ائتلاف النصر جدا شده و همین مساله سبب از دست دادن ۳۰ کرسی خواهد شد که در اینصورت ائتلاف النصر به رهبری حیدر العبادی فقط با ۱۲ کرسی به ائتلاف صدر ملحق می شود. علت جدایی احتمالی فالح الفیاض از ائتلاف النصر ، تمایل وی به کاندیدا شدن برای پست نخست وزیری عراق است، اما ائتلاف النصر تنها از حیدر العبادی بعنوان نامزد پست نخست وزیری حمایت می کند. نکته قابل توجه اینکه فالح فیاض از جمله فرماندهان بسیج مردمی عراق موسوم به حشد شعبی است.
در این نشست توافق شد که ۴ کمیته با کارویژه های ذیل تشکیل گردد:
الف) کمیته ای برای تدوین برنامه سیاسی آینده
ب) کمیته ای برای مشخص کردن برنامه دولت آینده
ج) کمیته ای برای تعیین معیارها و مشخصات نخست‌وزیر آینده
د)کمیته ای برای تدوین آیین‌نامه داخلی هسته ائتلاف جدید
در پایان نشست یکشنبه شب صرفا یک بیانیه صادر و در آن از تشکیل هسته اصلی فراکسیون اکثریت صحبت شد. بنابراین تا تشکیل فراکسیون اکثریت راه طولانی و دشواری پیش روی ائتلاف چهارگانه مزبور است.
نشست آنها بی نتیجه پایان یافت و حتی بعلت اختلافات متعدد، کنفرانس خبری هم برگزار نشد. طبق گزارش های منابع خبری ائتلاف چهارگانه مذکور تاکنون موفق به کسب کمتر از ۱۰۰ کرسی شده اند و با ۱۶۵ کرسی فاصله دارند. اگر احزاب زیر به این ائتلاف بپیوندند آنگاه تعداد کرسی های آنها به ۱۳۷ عدد خواهد رسید که باز هم ناکافی است:
حزب «الحل» به رهبری جمال الکربولی (۱۵ کرسی)
احزاب معارض کردستان (۱۶ کرسی)
گوران(التغییر)(عمر سید علی) (۵کرسی)
الجیل الجدید(شهسوار عبدالواحد) ۴کرسی
الاتحاد الاسلامی(صلاح الدین بهاءالدین) ۲کرسی
الجماعة الاسلامیة (علی باپیر) ۳کرسی
تحالف الدیمقراطیه و العداله(برهم صالح) ۲کرسی
لازم به ذکر است که در صحنه سیاسی عراق جریانات کردی مثل سابق دارای مواضع و جهت گیری مشترکی در مواجهه و تعامل با سایر جریانات و گروه های شیعه و سنی عراق نیستند و در ائتلاف های متفاوتی وارد خواهند شد.
اکنون جریانات کردی در عراق به سه دسته بزرگ به شرح ذیل تقسیم شده اند:
الف) حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان که دو حزب حاکم اقلیم کردستان محسوب می شوند: آنها دارای بیشترین تعداد کرسی در میان جریانات کردی هستند و اعلام کردند که پروژه و رویکرد مشترکی را اتخاذ خواهند کرد.
البته آنها دارای اختلافاتی ریشه دار با هم هستند که می تواند هنگام تخصیص مناصب و پست های کلیدی دردسر ساز شود.
ب) دسته دوم جریانات چهارگانه معارض حکومت اقلیم هستند:
جنبش تغییر (گوران)
اتحاد اسلامی
جماعت اسلامی
ائتلاف برای دموکراسی و عدالت
نتایج این احزاب در انتخابات ضعیف تر از پیش بینی ها بود .آنها نیز اعلام کردند دارای رویکرد و پروژه مشترکی در تعامل با جریانات دیگر عراقی و بویژه حکومت اقلیم خودمختار کردستان هستند.
ج)دسته سوم حرکت نسل جدید(الجیل الجدید) است به رهبری سرمایه دار معروف و مالک شبکه تلویزیونی NRT که صراحتا با دو حزب حاکم اقلیم یعنی حزب دموکرات و اتحادیه میهنی مخالف بوده و عضویت در هر ائتلافی با آنان را مردود می داند.
«تلاش دوم»
(مورخ دوشنبه شب ۲۹مرداد ۹۷ مقارن با ۲۰اگوست ۲۰۱۸م)
هادی العامری رئیس ائتلاف «الفتح» عراق، میزبان شماری از گروه‌های سیاسی این کشور برای نهایی کردن توافق «تشکیل فراکسیون اکثریت» بود.
ائتلاف الفتح به همراهی چند ائتلاف دیگر با بیش از ۲۰۰کرسی در حال نزدیک شدن به توافق نهایی و تشکیل فراکسیون اکثریت در پارلمان البته بعد از عید قربان و در آستانه عید غدیر هستند .
ائتلاف های همراه شده با ائتلاف الفتح به رهبری هادی العامری به شرح ذیل هستند:
- ائتلاف دولة القانون (نوری المالکی)
- حرکه عطاء جدا شده از النصر
- حزب فضیله جدا شده از النصر
- حزب الاسلامی جدا شده از النصر
- بابیلون و المحور الوطنی (محمد الحلبوسی)
دو حزب مهم اقلیم کردستان عراق یعنی حزب دموکرات کردستان به رهبری بارزانی و اتحادیه میهنی هردو نوری المالکی را به حیدر العبادی ترجیح می دهند. علت این امر نیز ، مسائل پیش آمده بعد از همه پرسی استقلال اخیر در اقلیم و عقب راندن پیشمرگه توسط دولت عبادی در اکتبر ۲۰۱۷م از مناطق مورد مناقشه مثل کرکوک است.
مطالبات دو حزب حاکم اقلیم(حزب دموکرات و اتجادیه میهنی) عبارت است از :
-بازگشت نیروهای پیشمرگه به کرکوک
-سهم ۱۷درصدی اقلیم از بودجه عمومی عراق
-اجرای ماده ۱۴۰قانون اساسی عراق
- آنچه بصورت کلی مسعود بارزانی در دیدار با برت مک کورک معاون وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد یعنی «توافق در وضع قوانین عراق»، «توازن در تخصیص مناصب عالی کشور» و «شراکت در تصمیم گیری های ملی»
در نشست دوشنبه شب افراد ذیل حضور داشتند:
- ائتلاف المحور الوطنی :
آقایان محمد الحلبوسی، فلاح الزیدان و احمد ابوریشه
- ائتلاف النصر:
فالح الفیاض و رشید العزاوی
مساله مهم و موثر دیگر اینکه دو شخصیت برجسته اهل سنت یعنی خمیس خنجر و اسامه النجیفی نیز همسو با ائتلاف نوری المالکی و الفتح هستند.
در نشست دوشنبه شب توافق شد که دو کمیته تشکیل گردد:
الف)کمیته تدوین آئین نامه داخلی ائتلاف
ب)کمیته تدوین برنامه دولت آینده
با توجه به احتمال بالای جدایی فالح فیاض از النصر ، و پیوستن آن به الفتح (هادی العامری) ، ائتلاف مزبوربه ترتیب ذیل موفق به نزدیک شدن به فراکسیون اکثریت خواهد شد :
- الفتح به همراهی برخی از جریانات و گروه های جدا شده از النصر: ۷۷ کرسی
-المحور الوطنی : ۵۴کرسی
-ائتلاف دولة القانون: ۲۷ کرسی
- کردها: ۴۷ کرسی
بنابراین در عرصه سیاسی کنونی عراق، تشکیل فراکسیون اکثریت در پارلمان، ارتباط موثر و معناداری با موافقت و همراهی احزاب و گروه های اهل سنت و جریانات کردی خواهد داشت . اوج اخبار سیاسی عراق و اعلام تشکیل فراکسیون اکثریت به احتمال زیاد بعد از عید قربان و در آستانه عید غدیر خواهد بود.